ناترازی گاز

ناترازی تولید و مصرف گاز تا سال 1420 ادامه خواهد یافت. رشد مصرف گاز که پس از نهضت گازرسانی به تمام شهرها و روستاها و حتی صنایع کوچک و بزرگ صورت گرفته بود؛ به یک‌باره به سد تشدید تحریم‌ها خورد و با نبود سرمایه‌گذاری برای توسعه میدان‌های گازی ایران، شرایط به نقطه‌ای رسیده که دومین دارنده ذخایر گاز ایران، در روزهای سرد سال، شاید مجبور به واردات حجم عظیمی از گاز طبیعی باشد. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: اخیراً ناترازی میان تولید و مصرف گاز به رقم 512 میلیون مترمکعب رسیده است. به باور مقامات دولتی پایان این ناترازی سال 1420 است؛ البته اگر رویکرد سیاستگذار اصلاح شود. در غیر این صورت، ایران این ناترازی را در سال‌های 1430 و 1440 به همراه خود دارد. پیش‌بینی می‌شود این ناترازی در گاز به ناترازی در تولید و مصرف برق نیز دامن بزند. در حال حاضر طبق اظهارات مقامات دولتی ناترازی برق بالغ بر 17 هزار مگاوات است. این ناترازی به باور آنها در آینده نه‌چندان دور گریبان بخش نفت را هم خواهد گرفت. چه‌بسا که مدت‌هاست گریبان بخش آب را گرفته است. امروز کشور با ورشکستگی آب هم روبه‌رو است.  اخیراً، فعالان حوزه انرژی با احمد زراعتکار مدیر دفتر انرژی سازمان برنامه و بودجه کشور در محل اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران دیدار و پیرامون آنچه باید در برنامه هفتم دیده شود تا این ناترازی به تدریج کاهش یابد، گفت‌وگو کردند. در این نشست آنها پیش از هر چیزی خواهان رفع خودتحریمی‌های داخلی از جمله «قیمت‌گذاری دستوری» بودند. نمایندگان بخش خصوصی خواهان حمایت دولت از سرمایه‌گذاران شده و این موضوع را مطرح کردند که دولت به جای اینکه از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی داخلی تضامین بگیرد، باید به آنها بابت سرمایه‌گذاری‌ که انجام می‌دهند، تضمین بدهد. آنها به دولت هشدار دادند که دیگر حاضر نیستند سرمایه‌گذاری کنند که در نهایت دولت سود ببرد. نمایندگان بخش خصوصی همچنین از دولت خواستند در راستای اصلاح روابط بین‌المللی ایران، احیای برجام یا شبه‌برجام، رفع تحریم‌های بین‌المللی و به‌تبع آن توسعه روابط بین‌المللی و پیوستن ایران به FATF اقدام کند. در این نشست زراعتکار، مدیر دفتر انرژی سازمان برنامه و بودجه، نیز با نقد برنامه‌های پیشین به وضعیت بحران انرژی در ایران اشاره کرد و گفت: کشور باید تا سال ۱۴۲۰ بحران گازی را تحمل کند و البته اگر شرایط به همین منوال پیش برود این بحران به سال‌های 1430 و 1440 نیز سرایت خواهد کرد. او افزود: پنج فاز پارس جنوبی باید افتتاح شود تا کسری گاز ایران جبران شود. او با اشاره به بحرانی شدن بخش انرژی در دو، سه سال اخیر گفت: حوزه انرژی حوزه پیشرو اقتصاد ایران در صد سال اخیر بود که هم‌اکنون با بحران مواجه شده است. اگر این بخش نتواند خود را سرپا نگه دارد، نمی‌دانیم سایر بخش‌ها چه شرایطی خواهند داشت. موضوع ناترازی انرژی در حامل‌ها باید حل شود تا بتوانیم ایفاگر نقش در منطقه و جهان باشیم. رئیس دفتر انرژی سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه تدوین برنامه جامع توسعه نتیجه‌بخش نیست، گفت: شرایط کشور به گونه‌ای است که باید برنامه‌ریزی جامع کنار گذاشته شود و روی موضوع و هسته‌های کلیدی که بحران دارند متمرکز شویم و آنها را جلو ببریم و این‌گونه سایر موارد را در چارچوب نرمال دنبال کنیم. رئیس دفتر انرژی سازمان برنامه و بودجه افزود: سهم مصرف گاز در بخش خانگی ۳۳ درصد است و همچنین ۳۴ درصد از گاز به نیروگاه‌ها می‌رود. این رویه در شرایط تحریمی و کاهش درآمدهای ارزی، قابل دفاع نیست. از طرفی سطح هدررفت انرژی هم در کشور بالاست و با وجود اینکه دومین دارنده ذخایر گاز در دنیا هستیم، شانزدهمین صادرکننده گاز به شمار می‌آییم و تا سال 1420 باید بحران گازی را تحمل کنیم تا پنج فاز پارس جنوبی افتتاح شود و بتواند کسری گاز را جبران کند. در حوزه صادرات برق نیز افت را تجربه می‌کنیم و در عین حال تولید برق کشور نیز بسیار گران‌تر از استانداردهای جهانی انجام می‌گیرد. از طرفی در ایران بالاترین سطح یارانه انرژی پرداخت می‌شود.

صادرات ایران در پایین‌ترین سطح

جدیدترین آمار گمرک ایران نشان می‌دهد، شکاف بین صادرات و واردات کماکان به نفع واردات است. به تعبیر دیگر تراز تجاری کشور برمبنای آمار تجمیعی ماهانه، برای ششمین ماه متوالی منفی ماند. بعد از اینکه تراز تجاری در بهار 1401 رکورد سه پیروزی متوالی را برای صادرات در مقابل واردات رقم زد؛ تجارت ایران دچار ناترازی شد که کماکان ادامه دارد. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: بر اساس داده‌های 9ماه ابتدای سال جاری، تراز تجاری (که از تفاضل صادرات و واردات به دست می‌آید) به منفی شش میلیارد و 369 میلیون دلار رسیده است. در مقطع مورد بررسی ارزش واردات 42 میلیارد و 610 میلیون دلار گزارش شده، این در حالی است که میزان صادرات ایران 36 میلیارد و 240 میلیون دلار ثبت شده است. مرور تجارت کشور نشان می‌دهد، ایران در مقطع کنونی حتی نتوانسته از موضوع افت ارزش ریال در مقابل ارزهای خارجی بهره ببرد. این در حالی است که ترکیه با بهره‌گیری از افت لیر توانست به خوبی به نفع افزایش صادرات بهره ببرد. به‌طوری‌که در ماه‌های ژانویه تا اکتبر 2022 طبق داده‌های موجود همزمان با افت شدید لیر، صادرات این کشور هم رشد کرد. در مقابل تقریباً در همین دوره زمانی یعنی در فاصله دی سال گذشته تا آبان امسال در کنار کاهش شدید ارزش پول ملی در ایران، صادرات نیز افت کرده است. در این بازه دلار از حدود 27 هزار تومان به 35 هزار تومان رسید. اما طبق اعلام معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، در مقابل صادرات غیرنفتی ایران روند کاهشی را طی کرد. به‌طوری‌که اگرچه در مقاطعی صادرات ایران به بیش از 55 میلیارد دلار رسیده بود، در آبان به کمتر از 40 میلیارد دلار رسید. در همین مقطع هم ایران برخی از بازارهای بزرگ هدف را از دست داده است.

عدم تحقق وعده‌ها

علی‌اصغر خانی نماینده مردم شاهرود در مجلس شورای اسلامی در نطق میان دستور خود در جلسه علنی مجلس با بیان اینکه «اوضاع اقتصادی کام مردم را تلخ کرده است خاطرنشان کرد که این موضوع بر «امید به آینده روشن» تاثیر منفی داشته است. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: وی خواستار توجه دولت به تذکرات نمایندگان در این زمینه شد و گفت: اگر دوستان به سخنان دلسوزانه با نگاهی جدی‌تر توجه می‌کردند حتماً گرفتاری‌های امروز را شاهد نبودیم. این نماینده مجلس در ادامه خطاب به رئیس‌جمهور عملکرد تیم اقتصادی وی را ضعیف دانست و ابراز عقیده کرد که با وجود این افراد حل مشکلات معیشتی و اساسی مملکت راه به جایی نخواهد برد. وی با اشاره به پیش‌بینی‌ها نسبت به نتایج اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها افزود: سوال بنده از شما به عنوان رئیس‌جمهور این است؛ آیا جنابعالی نباید از تیم اقتصادی‌تان سوال می‌کردید که چرا این طرح این‌گونه پیش رفت؟ جناب آقای رئیسی شما به عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی مملکت نباید مشاوران اقتصادی را توبیخ می‌کردید؟ سوال بنده به نیابت از ملت این است که آیا تصور رشد افسارگسیخته نرخ دلار، ارز و طلا  در بحبوحه مسائل معیشتی را از این تیم اقتصادی نداشتید؟ خانی با بیان اینکه «ملت زیر بار گرانی و این‌گونه شلختگی‌های اقتصادی کمر خم کردند»، خطاب به رئیس‌جمهور گفت: آیا مسوولان شما آمار رویدادهای حیاتی کشور را به شما گزارش داده‌اند؟ آیا از نرخ ازدواج، زادوولد و... در این ایام مطلع هستید؟ اگر خبر ندارید بدانید که جوانان ما به‌رغم عبور از سن ازدواج بحق نمی‌توانند بدیهیات یک زندگی عادی را برای خود مهیا کنند. اگر خبر ندارید بدانید که بانک‌های دولتی به‌رغم تکالیف قانونی خود همان وام ازدواجی را که به لطف بی‌مسوولیتی و ندانم‌کاری ارزش ریالی‌اش کمتر از نصف شده، به سختی تحویل زوج‌ها می‌دهند. خانی با بیان اینکه «بیشترین سطح تعامل مجلس با دولت را در این دوره شاهد بودیم و خدا شاهد است که مردم از این بابت به ما خرده می‌گیرند»، عنوان کرد: آنها انتظار دارند که اگر جنابعالی تمایلی به تغییر در تیم اقتصادی و تصمیمات مشاوران اقتصادی خود ندارید، خودمان آستین بالا زده و به استیضاح آنها اقدام کنیم. بنده به نیابت از مردم از شما می‌پرسم که تنها چند دستاورد از عملکرد اقتصادی خود را برای ما و شاد کردن دل مردم مثال بزنید. نماینده مردم شاهرود در مجلس شورای اسلامی با طرح این سوال از رئیس‌جمهور که کدام وعده‌تان محقق شد، عنوان کرد: وعده سالی یک میلیون مسکن؟ ایجاد شغل؟ مهار نرخ تورم؟ مردم تحقق وعده‌ها را شعار قلمداد می‌کنند و تنها چیزی که در این سال‌ها از مردم بسیار شنیده‌اند شعار است.

انعقاد بزرگ‌ترین قرارداد زعفران جهان

 در فاصله چند ماه مانده تا آغاز جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، گزارش دفتر وزارت امور خارجه ایران در قطر  مبنی بر انعقاد بزرگ‌ترین قرارداد تجاری زعفران جهان با ارزش اولیه ۳۰۰ میلیون دلار که با حضور سفیر ایران در قطر و وزیر دارایی قطر و جمعی از شخصیت‌های سیاسی و اقتصادی دو کشور، میان یکی از برندهای شاخص زعفران ایران و یکی از بزرگ‌ترین و خوش‌نام‌ترین تجار قطری اتفاق افتاد، در صدر اخبار اقتصادی ایران و کشورهای فعال در بازار زعفران جهان قرار گرفت. این قرارداد در مدت کوتاهی توانست ضمن اثر مثبت بر رونق بازار زعفران ایران، شادی و امید را در دل کشاورزان زعفران کشور به ارمغان آورد. موضوعی که رئیس سازمان توسعه تجارت نیز آن را تایید می‌کند. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: علیرضا پیمان‌پاک، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت،  ضمن تایید صحت بزرگ‌ترین قرارداد تجاری زعفران جهان و اعلام حمایت قاطع دولت از این قرارداد گفت: این قرارداد منعقد شده و ما در سازمان توسعه تجارت ایران وظیفه داریم که توسعه بازارهای صادراتی و غیرنفتی را مدنظر قرار دهیم؛ در این راستا سازمان توسعه تجارت سعی می‌کند با بررسی پتانسیل‌های بازار کشورهای منطقه اقدامات لازم را برای توسعه بازار از طریق ارتباط با تجار، بازرگانان و هیات‌های تجاری کشورهای مختلف، برگزاری و حضور در نمایشگاه‌ها و همچنین فعالیت در پلت‌فرم‌های فعال منطقه  به انجام رساند.‌ در نتیجه  بررسی و تحقیقات  انجام‌شده، قطر یکی از بازارهای مطلوب و جزو اهداف توسعه تجارت ایران است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره قرارداد تجاری انتقال و فرآوری زعفران میان ایران و قطر گفت: قرارداد قطر، بین یکی از برندهای معروف و شاخص کشور و یکی از تجار بزرگ و بنام قطر با حضور سفیر جمهوری اسلامی ایران و دیگر مقامات دو کشور امضا شده است. به دلیل حساسیت‌های موجود در بازار زعفران جهان و صیانت از جایگاه مهم ایران در این بازار و همچنین  مباحث مرتبط با تحریم‌های ظالمانه اقتصادی کشور، تاکنون طرف ایرانی این قرارداد بنابر صلاحدید از انتشار اخبار ابعاد مختلف آن خودداری کرده است. 

♦♦♦

ایسنا: تورم ماهانه بازار مسکن شهر تهران طبق اعلام دو مرکز ارائه آمار در آذرماه امسال کاهش یافته و کارشناسان معتقدند در صورت کنترل تورم و نقدینگی می‌توان به ثبات نسبی قیمت خانه امیدوار بود.

ایرنا: محرم سلطانی سرپرست دفتر توسعه صادرات معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در زمینه ارزش پایه صادراتی پیاز تصریح کرد: ارزش پایه صادراتی پیاز هم از ۱۳ سنت به ۴۰ سنت افزایش یافته که این امر بر مبنای تنظیم بازار داخلی صورت گرفته است.

تسنیم: همزمان با مجوز انتشار اوراق گواهی با سود ۲۳درصدی، فضای رقابتی بین بانک‌ها وارد فاز جدیدی شده تا جایی که برخی بانک‌های دولتی نرخ سود سپرده را به ۲۵ درصد هم افزایش دادند.

ایلنا: اخوان اکبری رئیس انجمن واردکنندگان برنج خاطرنشان کرد: به واردکنندگان اعلام شد به دلیل منفی شدن تراز تجاری با هندوستان باید واردات برنج از هند متوقف شود؛ مرجوع کردن کیوی و سیب ایران از سوی هند باعث منفی شدن تراز تجاری بین دو کشور شده است.

ایسنا: عبدالعلی رحیمی‌مظفری عضو هیات‌رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: تاکنون بحثی در مورد افزایش قیمت حامل‌های انرژی در بودجه سال آینده مطرح نشده است.

ایسنا: در پی نابسامانی بازار خودرو طی هفته‌های گذشته، مدیران دو شرکت خودروساز بزرگ کشور، معاون صنایع و حمل‌ونقل وزیر صمت، رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران «ایدرو»، رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، نماینده شورای رقابت و... به سازمان بازرسی کل کشور فراخوانده شدند.

تسنیم: محمدرضا تاجیک نماینده کارگران در شورای‌عالی کار با ابراز اینکه آنچه برای ما در تعیین دستمزد مهم است اجرای ماده ۴۱ قانون کار است گفت: در صورتی که قدرت خرید کارگران تقویت شود و با دستمزد فعلی بتوانند از پس هزینه‌های زندگی بربیایند ما دنبال افزایش مزد نیستیم، اکنون دستمزدها حدود ۳۵ درصد هزینه‌های زندگی را جواب می‌دهد.

ایرنا: به‌تازگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اقدام به انتشار گزارش «پایش فقر» کرده است. در بخشی از این گزارش آمده که روند کاهشی کالری دریافتی در سال 1400 متوقف شده و تقریباً ثابت مانده است.

ایلنا: اکبر پازوکی رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی با اشاره به افزایش نرخ تعداد محدودی از تولیدات لوازم خانگی، تصریح کرد: سه شرکت افزایش قیمت را اعمال کردند، اما هنوز فهرست این شرکت‌ها به‌دست اتحادیه نرسیده است.

♦♦♦

۱۷۳ ایراد طرح بانکداری

دنیای اقتصاد نوشت: شورای نگهبان با ۱۵۴ ایراد و ۳۰ تذکر طرح بانکداری اسلامی را به مجلس شورای اسلامی عودت داده است. پیش از این نیز هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام در مجمع تشخیص مصلحت در ۱۹ مورد مغایرت میان سیاست‌های کلان و این طرح مجلس را احصا کرده بود که در مجموع، ۱۷۳ ایراد به کل طرح وارد آمده است. در میان ۱۵۴ ایراد شورای نگهبان که بخشی از آن مرتبط با مسوولیت‌ها و وظایف شورای فقهی و هیات عالی است، تنها حدود ۱۰۴ ابهام قابل مشاهده است که به نگارش اولیه چنین طرحی از سوی برخی نمایندگان مجلس بازمی‌گردد.

سیمای فقر در ایران

اعتماد نوشت: بر اساس جدیدترین داده‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سرانه خط فقر برای سال 1401 به‌طور متوسط در کل کشور دو میلیون و 800 هزار تومان است. شاید این عدد کوچک به نظر برسد اما برآوردها نشان می‌دهد خط فقر برای هر خانوار چهارنفره به حدود 7 /7 میلیون تومان رسیده و با این حساب، بیش از یک‌سوم جمعیت ایران زیر این خط قرار می‌گیرند. البته در پایتخت اعداد خط فقر بسیار بالاتر از اینهاست. خط فقر برای خانوار چهارنفره و سه‌نفره در شهر تهران حدود 7 /14 و 9 /11 میلیون تومان برآورد شده است.

خودروسازان تاجر

شرق نوشت: طلسم واردات خودرو پس از چهار سال شکست اما واردات خودروهای خارجی حواشی زیادی را یدک کشیده است. حالا بازار خودروهای خارجی هم به دست خودروسازان افتاده و انجمن واردکنندگان خودرو اعلام کرده واردکنندگان همان مونتاژکننده خودروهای چینی هستند. از آن سمت رضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، اعلام کرد این وزارتخانه کاری ندارد که خودرو هندی و چینی وارد شود یا خودرو روسی و چیزی که برای آنها مهم است، انتقال فناوری است. این گفته وزیر با واکنش پلیس راهور مواجه شد. پلیس راهور اعتقاد دارد اگر قرار است خودرو بی‌کیفیت وارد شود که پراید و تیبا موجود است!

روال دفع‌الوقت دولت‌ها

سازندگی نوشت: در روزهای اخیر به‌رغم تاکید چندباره بر موضوع اهمیت بررسی برنامه پنج‌ساله قبل از بودجه سنواتی، دولت آقای رئیسی بودجه را به مجلس ارسال کرده اما هنوز خبری از برنامه هفتم نیست. سیدمصطفی هاشمی‌طبا فعال سیاسی معتقد است:  دولت آقای رئیسی نباید روال دولت‌های قبل در ارتباط با برنامه‌های توسعه را در پیش بگیرد. درست است که دولت‌های قبل به موضوع برنامه‌های توسعه بی‌اعتنا بودند، آقای احمدی‌نژاد هیچ بهایی به این برنامه‌ها نمی‌داد و آقای روحانی از اساس برنامه را کنار گذاشت و حاضر نشد حتی نگاهی به آن بیندازد اما بهتر است آقای رئیسی با این رویه عمل نکند.