پایان فصل ارز ترجیحی
راهکار جبرانی دولت چیست؟
فرهاد حسین‌پور: با وجود بحث‌هایی که در رابطه با حذف ارز ۴۲۰۰تومانی از اقلام اساسی وارداتی وجود داشت در نهایت ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۱ نشان داد که در سال آینده دیگر خبری از تامین ارز واردات با نرخ ترجیحی نخواهد بود. آنگونه که ایسنا گزارش داده است، ارز ترجیحی از فروردین ۱۳۹۷ وارد چرخه تجاری شد و بعد از اینکه برای تمامی اقلام وارداتی اختصاص پیدا کرد، این رویه اصلاح و به تدریج فهرست اقلام دریافتی کاهش یافت و حدود دو سالی است که فقط برای هفت قلم گندم، جو، کنجاله سویا، ذرت، روغن، دانه‌های روغنی و بخشی از دارو، تجهیزات و ملزومات پزشکی پرداخت می‌شود ولی در این فاصله حدود چهار‌ساله با رشد قیمت ارز در بازار و سامانه نیما، رانت ارز ۴۲۰۰ نیز سنگین‌تر شد آن هم در شرایطی که کالای رسیده به دست مردم منطبق با نرخ ارز دریافتی نبود. در بودجه امسال مقرر بود دولت بعد از شش ماه نسبت به تعیین تکلیف ارز ۴۲۰۰ اقدام کند که گزارش‌های بانک مرکزی نیز نشان داد حدود هشت میلیارد دلاری که برای استفاده از این ارز تعیین شده بود در نیمه اول امسال به پایان رسید، از این‌رو بحث حذف ارز ترجیحی حتی برای نیمه دوم هم مطرح شد ولی ظاهراً هنوز اجرایی نشده است. اما در جریان حذف ارز ترجیحی با وجود تاکیدی که از سوی مسوولان و کارشناسان بر رانت سنگین و تبعات ادامه ارائه آن وجود دارد موضوع افزایش قیمت‌ها و تورم بعد از آن و نوع مدیریت دولت بعد از حذف بسیار حائز اهمیت است. این در حالی است که چندی پیش و در نشست بودجه ۱۴۰۱ مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، با ارائه توضیحاتی درباره لزوم حذف ارز ۴۲۰۰، تبعات تورمی آن را تایید و اعلام کرد طبیعی است که بعد از حذف ارز ۴۲۰۰ قیمت‌ها بالا برود و برای همین هم هست که دولت برنامه حمایت ریالی را در دستور کار قرار داده است. وی همچنین گفته بود که در نتیجه حذف یارانه از نهاده‌های تولید وارداتی ممکن است قیمت کالاهای مربوطه از جمله مرغ و تخم‌مرغ بالا برود که دولت می‌خواهد از مابه‌التفاوت آن استفاده کرده و در پنج دهک پایین پرداخت انجام دهد تا بتواند قدرت خرید بالاتری داشته باشد.
تاثیر اومیکرون بر نفت
قیمت نفت تحت تاثیر این نشانه که واریانت اومیکرون برخلاف تصور اولیه، قابل مهارتر است و با وجود اعمال محدودیت‌های سفر از سوی کشورهای متعدد به دلیل افزایش موارد ابتلا به کووید، بهبود یافت. بازار نفت در روزهای اخیر درباره اینکه تا چه اندازه باید تهدید افت دوباره تقاضا برای سوخت را جدی بگیرد، مردد بود. آنگونه که ایسنا به نقل از رویترز گزارش داده است، واریانت اومیکرون قدرت شیوع بیشتری نسبت به جهش‌های قبلی ویروس کرونا دارد اما اطلاعات اولیه نشان می‌دهد شدت بیماری‌زایی آن ملایم‌تر است. در این زمینه فیلیپ فلاین، تحلیلگر ارشد گروه پرایس فیوچرز در شیکاگو اظهار کرد: نابودی تقاضا که همه تصور می‌کردند قرار است اتفاق بیفتد، اتفاق نخواهد افتاد. با این حال بعضی از دولت‌ها محدودیت‌های سفر سختگیرانه‌ای را به منظور مقابله با شیوع واریانت اومیکرون به اجرا گذاشته‌اند که حتی اگر این واریانت باعث سطح پایین‌تر بستری شدن در بیمارستان شود، می‌تواند به تقاضا آسیب بزند. شهر شیان چین به ۱۳ میلیون سکنه خود دستور داد در خانه بمانند. اسکاتلند هم برای تجمعات از ۲۶ دسامبر به مدت سه هفته محدودیت اعلام کرده و دو ایالت استرالیا استفاده از ماسک را به دنبال افزایش موارد ابتلا، اجباری کرده‌اند. آمریکا به قرص‌های ضد کووید ۱۹ که توسط شرکت‌های فایزر و مِرک تولید شده است، مجوز داد و مقامات سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام کردند این قرص‌ها هر دو در برابر واریانت اومیکرون موثر هستند. شرکت خدمات انرژی بیکرهیوز هم اعلام کرد شمار دکل‌های حفاری نفت و گاز آمریکا افزایش یافت و به بالاترین سطح از آوریل سال ۲۰۲۰ صعود کرد. شمار دکل‌های حفاری نفت و گاز طبیعی آمریکا با هفت حلقه افزایش، به ۵۸۶ حلقه رسید که نشان می‌دهد تولید در ماه‌های آینده افزایش پیدا خواهد کرد.
چرایی بازگشت محصولات کشاورزی به ایران
عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: بدون شک بعضی محصولات کشاورزی مصرفی مردم استاندارد کافی نداشته و سالم نیست و این ماجرای برگشت خوردن محصولات کشاورزی ایران در آینده نزدیک باز هم تکرار خواهد شد. ذبیح‌الله اعظمی در مورد سیب‌زمینی‌های برگشت‌خورده از ترکمنستان گفت: متاسفانه تولیدکنندگان عمده ما، اصول حرفه‌ای کاری را رعایت نمی‌کنند چراکه سازمان یا نهادی تا به حال از آنها نخواسته که این اصول را رعایت کنند. به عبارت دیگر فشاری از سوی وزارت جهاد کشاورزی یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روی آنها نبوده است؛ بنابراین، تولیدکنندگان به میزان دلخواهشان کود دادند. گویا سیب‌زمینی‌های برگشت‌خورده از ترکمنستان نیترات زیادی دارد. این عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس گفت: ۱۵ یا ۲۰ سال پیش هم سیب‌زمینی‌هایی که به آذربایجان فرستادیم، برگشت خورد. تنها مساله صادرات این محصولات نیست. بحث اصلی مردم خودمان هستند که باید این کالاها را مصرف کنند. ما باید دلمان برای خودمان بسوزد. نماینده مردم جیرفت در مجلس از سختگیری‌های جدید وزارت جهاد کشاورزی در مورد تولید استاندارد محصولات خبر داد و گفت: وزارت جهاد این روزها تولیدکنندگان را مجبور کرده که در استفاده از سموم و کودهای شیمیایی نهایت دقت را داشته باشند و علاوه بر صدور گواهی بهداشت و سلامت، گواهی قرنطینه هم داشته باشند. در عین حال باید صادقانه بگویم که ماجرای برگشت خوردن کالاهای ما قطعاً امسال باز هم تکرار خواهد شد؛ چرا که مثلاً سیب‌زمینی و پیازی که امروز برگشت خورده است، در تابستان تولید شده و استانداردهای لازم را ندارد. این عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس از برگشت خوردن کالاهای چند کشور دیگر خبر داد و گفت: این محدودیت‌ها و برگشت خوردن‌ها فقط محدود به کشور ما نیست. به عنوان مثال اتحادیه اوراسیا محصولاتی از چهار پنج کشور مثل آذربایجان و ترکیه را هم ممنوع کرده است. همچنین باید بگویم که چین در سال جدید استانداردهای واردات محصول به کشورش را افزایش خواهد داد و سخت‌گیری‌ها را چند برابر خواهد کرد. اگر فکری برای این موضوع نکنیم، کشاورزی ما با بحران شدیدی مواجه خواهد شد. ممکن است کشاورزان ما ورشکسته شوند. این موضوع باید با شیبی ملایم حل شود تا به تولیدکنندگان آسیب نرسد.
رفتار اقتصادی ترکیه با ایرانیان مهاجر
یک کارشناس مسائل اقتصادی ترکیه، با بیان اینکه میزان سرمایه‌گذاری در املاک ترکیه جهت اخذ اقامت، در گذشته یک میلیون دلار بود، بیان کرد: این رقم بعد از مدتی به ۵۰۰ هزار دلار کاهش پیدا کرد و اکنون این رقم به ۲۵۰ هزار دلار رسیده است. سیدعلی قائم‌مقامی، با بیان اینکه طبق قوانین ترکیه هر مهاجر دارای خانه، حق فروش ملک و زمین خود را تا سه سال ندارد، گفت: اگر شخص اقدام به فروش املاک خود کند بلافاصله مجوز اقامتش باطل می‌شود. قائم‌مقامی با اشاره به اینکه بعد از سه سال، خریداران خارجی ملک، می‌توانند ملک خود را به اتباع ترکیه به فروش برسانند، گفت: این محدودیت باعث شده تا بعضاً اتباع ترکیه خانه‌های مهاجران را تا نصف قیمت از آنان خریداری کنند. او با بیان اینکه عمده دلالان و فروشندگان املاک به مهاجران از شرکت‌های وابسته حزب عدالت و توسعه اردوغان هستند، گفت: بیش از ۴۰ درصد سیاست اقتصادی اردوغان را انبوه‌سازی و خانه‌سازی در‌بر می‌گیرد. قائم‌مقامی با اشاره به اینکه دولت ترکیه برای مهاجران خانه‌دار، سیاست‌های یک‌سویه و تبعیض‌آمیزی را وضع کرده است، بیان کرد: به طور مثال اگر به وسیله حوادث غیرمترقبه مثل سیل و زلزله املاک تخریب شوند، دولت ترکیه برخلاف اتباع خود به مهاجران هیچ‌گونه تسهیلات حمایتی ارائه نمی‌دهد. وی با بیان اینکه ترکیه حدود ۴۵۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد، گفت: در حال حاضر سررسید بازپرداخت ۲۲۰ میلیارد دلار آن که شامل اصل بدهی و سود آن می‌شود، فرا رسیده است. این کارشناس مسائل ترکیه در ادامه گفت: ایرانیان به هیچ عنوان نباید تصور کنند که با خرید ملک و دریافت اقامت در ترکیه، اشتغال آنان در این کشور تضمین خواهد شد؛ اکنون بسیاری از جوانان ترکیه از بیکاری رنج می‌برند و به همین خاطر فرصت اشتغال برای مهاجران به مراتب محدود شده است. وی در پایان با بیان اینکه در سال‌های اخیر ترکیه با مهاجرت ثروتمندان و خروج سرمایه مواجه بوده است، گفت: عمده ثروتمندان ترکیه، آینده مطلوبی را برای این کشور متصور نیستند.
مذاکره برای واردات آب
مشاور بین‌المللی وزیر نیرو گفت: قبلاً طرحی مبنی بر واردات آب از سمت افغانستان بود که به دلیل شرایط خاص سیاسی این کشور این طرح تغییر کرده تا واردات آب از سمت ترکمنستان و ازبکستان انجام گیرد. محمدعلی فرحناکیان، با اشاره به وضعیت دیپلماسی آب کشور بیان کرد: ما در حوزه دیپلماسی آب با تمام کشورهای همسایه از جمله ترکمنستان در حوزه اترک، افغانستان، عراق، ترکیه و آذربایجان تفاهم‌نامه داریم. وی با تاکید بر اینکه تعاملات در اکثر حوضه‌های آبریز بین‌المللی دوستانه است، افزود: به طور مثال در تابستان امسال ما پنجمین سالگرد بهره‌برداری دوستانه میان سد و رود ارس را میان آذربایجان و ایران برگزار کردیم که به اذعان اکثر سازمان‌های بین‌المللی این روابط جزو معدود روابط موفق در دنیا بوده است، در حالی که اکثراً آب‌های مرزی محل منازعه دو کشور می‌شود. فرحناکیان با اشاره به سفر اخیر معاون وزیر نیرو به ترکیه گفت: خوشبختانه در این سفر مذاکرات خوبی انجام شد تا ما بتوانیم حق‌آبه‌مان را به صورت کامل دریافت کنیم. سد کاراکورت که در مسیر رود ارس هست، یکی از موضوعات مهم مذاکرات بود. مقامات ترک مدعی هستند آبگیری این سد کامل شده و پس از این رهاسازی به صورت عادی انجام می‌شود. وی با تاکید بر اینکه این سد کشورهای ارمنستان و آذربایجان را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد، افزود: از همین‌رو ما درخواست کردیم از طریق سازمان‌های بین‌المللی از جمله مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری مذاکرات که مقر آن در خود ایران هست، مذاکرات را پیش ببریم. مشاور وزیر نیرو در امور بین‌الملل در مورد وضعیت آب عراق گفت: پس از سفر شهریورماه که وزیر آب عراق همراه با آقای مصطفی‌الکاظمی به ایران داشتند، مذاکراتی انجام شد و بنا شد که این مذاکرات به منظور رفع سوءتفاهم‌ها ادامه داشته باشد. برادران عراقی می‌دانند که خود ایران هم با یک کاهش بارش بی‌سابقه همراه بوده و تبعات این اتفاق طبیعتاً به خود عراق هم می‌رسد. وی افزود: با این حال وقتی مشاهده شد که طرف عراقی مشکلات زیادی از جهت تامین آب دارند، حجم قابل‌توجهی آب از سمت رود سیروان به سمت عراق آزاد شد و استاندار استان مجاور هم یک تقدیرنامه به صورت کتبی برای ما ارسال کرد. امیدواریم با افزایش بارش‌ها بتوانیم نیاز آب کشور همسایه را تامین کنیم. مشاور وزیر نیرو در امور بین‌الملل در رابطه با بحث واردات آب از سرشاخه‌های شمال شرقی گفت: آنچه مسلم است، کوه‌های تبت در تاجیکستان منبع قابل‌توجهی است که به غیر از خود تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان و افغانستان از این آب بهره می‌برند. قبلاً طرحی مبنی بر واردات آب از سمت افغانستان بود که به دلیل شرایط خاص سیاسی و امنیتی افغانستان این طرح تغییر کرده تا واردات آب از سمت ترکمنستان و ازبکستان در دستور کار قرار گیرد.
♦♦♦
تسنیم: عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات با بیان اینکه قیمت اینترنت امسال به هیچ‌وجه افزایش پیدا نمی‌کند گفت: 5G در داخل کشور نیاز به سرمایه‌گذاری و بومی‌سازی بسیاری از محصولات دارد ولی درنهایت حرکت به سمت 5Gشروع شده است.
باشگاه خبرنگاران جوان: غلام‌رضا میری، نایب رئیس شورای ملی زعفران، گفت: با عرضه زعفران‌های دپوشده در انبار، قیمت هر کیلو زعفران کاهش یافت.
فارس: مصطفی رجبی‌مشهدی مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران گفت: مشترکانی که در چهار ماه گرم سال مصرف خود را زیر الگوی مصرف منطقه قرار دهند یا اینکه نسبت به سال قبل کمتر برق مصرف کنند، از پاداش مدیریت مصرف بهره‌مند می‌شوند.
صداوسیما: حمید پورمحمدی، معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه، گفت: اکنون 5 /12 میلیون تن گندم می‌خریم و بر اساس بررسی‌ها حداکثر میزان مصرف کشور, هشت میلیون تن است. 5 /4 میلیون تن گندم معلوم نیست چه می‌شود؟ یا از مرز خارج می‌شود، یا مصرف دیگری از آن می‌شود یا کسی آن را با تغییر اندک به عنوان کالای دیگر صادر می‌کند و به او مشوق مالیاتی هم می‌دهیم.
تسنیم: در حالی رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی از امکان ثبت‌نام افراد مجرد در نهضت ملی مسکن خبر داده بود که درخواست این افراد در سامانه ثمن رد می‌شود.
فارس: مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، از تامین نشدن هزینه افزایش حقوق و ضرایب کارکنان و هیات علمی وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها و سایر دستگاه‌ها از درآمدهای اختصاصی خبر داد که در صورت تامین از منابع عمومی به تشدید کسری بودجه منجر می‌شود.
باشگاه خبرنگاران جوان: محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: دولت برای مسکن دولتی نیمی از اقساط تسهیلات را پرداخت خواهد کرد، بنابراین مبلغ اقساط به کمتر از نصف مبلغ اعلام‌شده خواهد رسید.
مهر: بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ دولت تصمیم گرفته است تا یک میلیون تومان به حداقل حقوق‌ها نسبت به سال 1400 اضافه کند؛ بر این اساس حداقل حقوق چهار میلیون و 500 هزار تومان خواهد شد.
ایرنا: سهم نفت در تولید ناخالص داخلی کشور در شش ماه اول سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد 2 /15درصدی را نشان می‌دهد که حکایت از رشد صادرات نفت ایران با وجود تداوم تحریم‌ها دارد.
ایسنا: بررسی‌ها از رونق نسبی بازار مسکن شهر تهران در آذرماه امسال حکایت دارد. طرف تقاضا تحت تاثیر نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال به عنوان مهم‌ترین عامل محرک در کنار عواملی همچون انتظار برای بهبود وضعیت اقتصادی، مقاومت بازار مسکن نسبت به کاهش قیمت‌ها، وارد بازار شده و تقاضای بالقوه در آذرماه حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است.
♦♦♦
تورم را احساس نمی‌کنید؟
اطلاعات نوشت: در حال حاضر دولت می‌گوید تورم را کنترل کرده و در سال آینده نیز آن را کنترل خواهد کرد. با این حال جامعه به ویژه طبقه آسیب‌پذیر تورم را احساس می‌کند. اکنون روز‌به‌روز به قیمت‌های کالاهای سبد معیشتی مردم افزوده می‌شود. مردم فقیر شده‌اند و معضل اقتصاد ما ساختاری است. دولت از یک‌سو می‌خواهد ارز ۴۲۰۰تومانی را حذف کند که رانت را از بین ببرد، هر‌چند می‌توانست با سیستم‌های نظارتی جلوی فساد را بگیرد اما به نظر می‌رسد اراده‌ای برای این کار وجود نداشت. از سوی دیگر چون در پی حذف ارز ۴۲۰۰تومانی قیمت‌ها افزایش می‌یابد می‌خواهند یارانه را به دو برابر افزایش دهند در حالی که منبع آن مشخص نیست.
قیمت بنزین افزایش نمی‌یابد
خراسان نوشت: اظهارات اخیر جواد اوجی، وزیر نفت، طرح اختصاص سهمیه‌بندی بنزین به افراد به جای خودروها را پس از اجرای آزمایشی در قشم و کیش قطعی کرده است. در این زمینه اظهارات مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد که 15 لیتر بنزین 1500تومانی به ازای هر ایرانی به حساب سرپرست خانوار با قابلیت فروش و نقد کردن آن در سامانه‌ای واریز خواهد شد. ضمن اینکه تمهیداتی در حال بررسی است که اگر خانواده‌ای قبلاً سهمیه بنزین 60 لیتر داشته و الان کمتر شده، این سهمیه برای آن خانواده حفظ شود. در این حال دولت و مجلس تاکید کرده‌اند که هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد.
ضرر تحریم‌های ایران بر دیگران
ایران نوشت: تحریم‌های آمریکا به بسیاری از متحدان آمریکا ضررهای هنگفت وارد کرده است. یون کانگ هوین سفیر کره جنوبی در تهران اخیراً گفت: کره آسیب زیادی از تحریم‌های ایران دیده است. همچنین در جبهه مخالفان آمریکا طی ماه‌های اخیر چین علنی با تحریم‌های یکجانبه آمریکا مخالفت کرده است. از سوی دیگر تخفیف‌های نفتی ایران برای خریداران خارجی به‌گونه‌ای است که آنها «سود تخفیف‌های ایران» را بیشتر از «ریسک تحریم‌های آمریکا» برآورد می‌کنند؛ از این رو خرید نفت ایران برای آنها به‌صرفه است. بلومبرگ اخیراً گزارش داده که چین در ماه نوامبر ۱۸ میلیون بشکه معادل ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام از ایران وارد کرده است که این میزان ۴۰ درصد بالاتر از واردات در ماه اکتبر است.
ادامه کار دستگاه‌های آویزان به دولت
جمهوری اسلامی نوشت: دولت‌های یازدهم و دوازدهم تا حدودی برای شفاف‌سازی بودجه تلاش کردند ولی نتوانستند مشکل ردیف دستگاه‌های آویزان و بی‌خاصیت را حل کنند. چون اول، زور صاحبان آن دستگاه‌ها بیشتر از دولت بود و دوم، سازمان برنامه و بودجه متولی قدرتمندی در برابر باج‌خواهان نداشت. از دولت سیزدهم این انتظار می‌رفت که با توجه به شرایط سخت تحریم‌ها و مشکلات مالی عدیده، متولی قدرتمندی را بر سازمان برنامه و بودجه بگمارد که بتواند پول بیت‌المال را از تلف شدن توسط دستگاه‌های آویزان و بی‌خاصیت نجات دهد و آن را به بخش‌های مردمی تزریق کند تا مجبور نباشد به حذف ارز ترجیحی و مالیات بستن به دارایی‌ها متوسل شود. اگر دولت سیزدهم خنثی کردن تحریم‌ها را می‌پسندد، باید شجاعت حذف بودجه‌های زاید را داشته باشد.