ارز در مسیر کاهش
امیدواری به بازگشت منابع مالی ایران
در هفته گذشته قیمت دلار در مسیر کاهشی خود پیش رفته و وارد کانال 21هزار‌تومانی شد. در این زمینه رئیس‌کل بانک مرکزی هم اظهاراتی داشت و گفت: ارز روند خوبی دارد و بهتر هم می‌شود. مردم عزیز و بازار بهترین قضاوت‌کننده در شرایط اقتصادی هستند، قبلاً هم گفتم نرخ را بازار تعیین می‌کند. وی افزود: روند مثبت است و باید صبر کرد و به تدریج فعالان اقتصادی با شرایط اقتصادی تطبیق خواهند یافت.
او همچنین از بازپس‌گیری ارزهای مسدودشده ایران در کشورهای مختلف گفت: در این زمینه داریم تلاش می‌کنیم و بخشی از آن باز شده و راه افتاده است و داریم از آن استفاده می‌کنیم. بخش دیگری هم ان‌شاءالله با تحولاتی که دارد تامین خواهد شد. طبق گفته همتی، بانک مرکزی همه تلاش خود را شبانه‌روز انجام می‌دهد و تمام فکر و ذکرش کنترل تورم است. پول‌هایی نظیر آنچه برای کرونا اختصاص داده‌ایم اثر خود را روی پایه پولی می‌گذارد و نمی‌توان سلب مسوولیت کرد و باید تمام ابعاد را کنار هم دید. تکیه کلام من همیشه این بوده که مردم در بازار ارز سرمایه گذاری نکنند چراکه برای منافع ملی ما خوب نیست.
رئیس‌کل بانک مرکزی در پایان سخنانش مطرح کرد: خوشبختانه مردم به این توصیه عمل کرده‌اند و الان با این سقوطی که ارز داشته است، عده زیادی که طمع کرده بودند ضرر کرده‌اند. من به عنوان رئیس بانک مرکزی از همه بیشتر دنبال کاهش نرخ ارز هستم و هیچ عمدی برای افزایش نرخ ارز در کار نیست. من دو سیاست دارم که یکی از آنها صیانت از ذخایر ملی و دیگری ایجاد رقابت در سرمایه‌گذاری داخلی است که مانع خروج سرمایه‌ها از کشور شود.
استعفا به دنبال سقوط
30 دی‌ماه، حسن قالیباف‌اصل، رئیس سازمان بورس استعفا داد. این دومین استعفای رئیس سازمان بورس طی ۱۰ ماه گذشته است. شاپور محمدی، رئیس سابق این سازمان نیز ۱۹ فروردین‌ماه استعفا داده بود. شاپور محمدی دقیقاً در زمانی استعفا داد که شاخص بورس در حال صعود بود و یکی از دلایل استعفای وی تاکید او بر ضرورت جلوگیری از ریزش ناگهانی شاخص با استفاده از تمهیداتی مثل وضع دامنه محدودتر برای نوسان بازار اعلام شد.
اما اکنون ظاهراً پیش‌بینی‌های شاپور محمدی به وقوع پیوست و در هفته‌های گذشته شاخص بورس با سرعت بیشتری ریزش کرد. به این ترتیب که شاخص کل بورس تهران در مردادماه از دو میلیون و 100 هزار به یک میلیون و ۱۰۰ هزار در دی‌ماه سقوط و شاخص کل افت حدود ۵۰درصدی را تجربه کرده است.
همین وضعیت حسن قالیباف‌اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار را مجبور به استعفا کرد.
در متن استعفای وی خطاب به وزیر اقتصاد آمده است: بنده در سخت‌ترین شرایط که مردم دعوت عمومی به بازار سرمایه شده بودند آزاد‌سازی سهام عدالت و فروش صندوق‌های سهام دولتی (ETFها) در بورس در حال انجام بود این وظیفه خطیر را به‌عهده گرفتم و در طول چند ماه خدمت در دشوارترین شرایط به‌دنبال توسعه بازار، تامین مالی، ابزارها و نهادهای مالی بودم که در کمترین زمان بزرگ‌ترین کارها در بازار سرمایه انجام شد ولی متاسفانه به‌واسطه اقدام سیاسی و ورود غیر‌حرفه‌ای و بیش از حد اشخاص و مسوولان به مباحث بازار سرمایه و بروز افت‌و‌خیز شدید شاخص کل بورس تهران هیچ‌وقت دیده نشد.
یک روز بعد از اعلام استعفای وی، حسن علیزاده، عضو ناظر شورای عالی بورس با بیان اینکه شورا با استعفای قالیباف موافقت کرده است، گفت: در جلسه روز گذشته، شورای عالی بورس استعفا را پذیرفت. علیزاده ادامه داد: وزارت اقتصاد و دولت تا ۱۵ بهمن‌ماه فرصت دارند نفر جایگزین را معرفی کنند.
احتمال افزایش 50درصدی قیمت سیگار
هفته گذشته برخی روسای اتحادیه‌ها اقدام به برگزاری نشست خبری کردند. یکی از آنها رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی بود که در نشستی اعلام کرد در صورت تصویب مالیات نخی برای سیگار، با در نظر گرفتن افزایش سایر هزینه‌های تولید، سال آینده قیمت پایه سیگار برندهای داخلی و بین‌المللی به ترتیب ۵۰ و ۳۰ درصد افزایش می‌یابد.
محمدرضا تاجدار بیان کرد: تاکنون هزینه‌های گمرکی بر اساس ارز ۴۲۰۰تومانی دریافت می‌شد که این نرخ در بودجه سال آینده ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده که حدود ۵۰۰ هزار تومان بر قیمت هر کارتن سیگار تاثیر خواهد داشت. با در نظر گرفتن افزایش هزینه‌های کارگری و لجستیکی پیش‌بینی می‌شود که در صورت تصویب مالیات نخی برای سیگار، در مجموع قیمت پایه (قیمت تمام‌شده برای تولیدکننده) سیگار برندهای داخلی و بین‌المللی به ترتیب ۵۰ و ۳۰ درصد افزایش یابد. سیگارهای قاچاق در رده قیمتی سیگارهای داخلی هستند و افزایش قیمت سیگار داخلی در رده‌هایی که حساس به قیمت هستند باعث روی آوردن مصرف‌کنندگان به سیگار قاچاق می‌شود.
وی همچنین درباره سایر عوارض صنعت دخانیات گفت: در حال حاضر تولیدکنندگان دخانیات ۱۵ درصد مالیات بر ارزش افزوده، ۱۰ درصد عوارض کالاهای آسیب‌رسان به سلامت و همچنین به عنوان حق انحصار، تولیدکنندگان داخلی دو درصد قیمت در کارخانه و تولیدکنندگان خارجی ۱۰ درصد نرخ فوب وارداتی (ارزش در بندر مبدأ) پرداخت می‌کنند. مجموع مالیات و عوارض از محل تولید و فروش سیگار در سال جاری ۳۶۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که به نظر می‌رسد به دلیل افزایش قیمت‌ها بیش از این میزان محقق شود.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که مجموعه وزارت بهداشت و ستاد کشوری کنترل دخانیات کشور معتقدند سیگار در ایران ارزان است و با افزایش مالیات بر سیگار مصرف کاهش می‌یابد و برای خزانه نیز یک منبع درآمد است. از طرف دیگر بر اساس آمارهای مجموعه بهداشتی کشور، مصرف دخانیات سالانه نزدیک به ۶۰ هزار مرگ را در کشور رقم می‌زند و ضرر ۴۰ هزار میلیارد تومانی برای حوزه سلامت به دنبال دارد، اما در بین ۱۸۲ کشور عضو کنوانسیون کنترل دخانیات سازمان جهانی بهداشت، ایران حداقل میزان مالیات بر محصولات دخانی را دارد و بر این اساس خواستار اصلاح ساختار مالیات بر دخانیات در فصل بودجه هستند.
بومی‌سازی 85 درصد از تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت
رئیس هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران نیز هفته گذشته در یک نشست خبری گفت: در حال حاضر بیش از ۸۵ درصد از تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت کشور بومی‌سازی شده و در داخل تولید می‌شود.
مجید محمدپور با بیان اینکه ۸۲۰ شرکت زیرمجموعه انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت هستند و از این تعداد ۱۸۲ شرکت دانش‌بنیان بوده و به همین تعداد نیز در صف تبدیل شدن به شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دارند، اظهار کرد: در مجموع ۸۰ هزار شغل مستقیم و ۲۵۰ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد کرده است. وی با تاکید بر اینکه با توجه به توان این شرکت‌ها، ظرفیت ساخت تجهیزات صنعت نفت، معادل پنج میلیارد یورو برآورد می‌شود، تصریح کرد: ۴۷ درصد از این شرکت‌ها در تهران مستقر هستند، ۱۱ درصد نیز در استان خوزستان قرار دارند و بقیه شرکت‌ها در سطح کشور گسترده هستند.
به گفته رئیس هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران در صورتی که شرایط اقتصادی بهتر شود و بتوانیم کرونا را کنترل کنیم، تا سال آینده ۱۰۰ شرکت دیگر عضو انجمن دانش‌بنیان خواهند شد، در شرایط فعلی امکان تولید بیش از ۸۵ درصد از تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در کشور وجود دارد. محمدپور افزود: البته به دلیل تحریم‌ها و کاهش قیمت نفت، حدود ۴۰ درصد از ظرفیت سازندگان خالی است. هر کجا قوی شدیم امکان تحریم کشور وجود نداشت، در مورد ۸۵ درصد تجهیزات بومی‌سازی‌شده، هیچ کشوری نمی‌تواند ایران را تحریم کند.
چند قیمت بر روی یک کالا
همچنین رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز در یک نشست خبری از حذف قیمت مصرف‌کننده درج‌شده روی لیبل قفسه‌های فروشگاه‌ها (قیمت‌های خط زده‌شده پیش از اعمال تخفیف) خبر داده و اعلام کرد برای برخی فروشگاه‌ها این دستور آغاز شده و برای باقی فروشگاه‌ها نیز طی چند روز آتی آغاز می‌شود. قیمت پیش از تخفیف (قیمت اصلی کالا) از لیبل قفسه‌های فروشگاه حذف خواهد شد اما در فاکتور مشتریان درج می‌شود.
امیرخسرو فخریان تاکید کرد: قیمت پیش از تخفیف درج‌شده بر روی کالا که همان قیمت مصرف‌کننده بوده و در فروشگاه‌های زنجیره‌ای قیمت آن خط خورده بوده؛ حذف خواهد شد اما هر دو قیمت (پیش و پس از تخفیف فروشگاه) در فاکتور مشتری درج خواهد شد. وی در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا در رابطه با گزارش اخیر سازمان تعزیرات مبنی بر دپوی برخی کالاها از جمله برنج و عرضه نکردن آنها در بازار تصریح کرد: فروشگاه‌های ما اجازه اینکه بخواهند محصولی را در انبارها ذخیره کرده تا در زمانی خاص، عرضه کنند، ندارند؛ چراکه فروشگاه از خواب کالا سودی نخواهد برد؛ حتی متحمل ضرر هم می‌شود. ضمن اینکه فروشگاهی که این مورد در آن دیده شده کمتر از یک‌سال است که افتتاح شده و طبق بررسی‌ها مشخص شد که این کالا در انبار توزیع دولتی و جزو ذخایر دولت بوده و اکنون به فروشگاه عرضه شده است.
فخریان همچنین در پاسخ به سوالی درباره وجود یک نوع محصول با سه قیمت متفاوت در قفسه برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای گفت: در سال جاری به طور میانگین 5 /3 بار افزایش قیمت در کالاهای مختلف داشته‌ایم. ضمن اینکه بارکد‌خوان‌های صندوق فروشگاه قابلیت تفکیک کالای جدیدتر را نه‌تنها در کشور ما بلکه در همه کشورها ندارد؛ از این‌رو علاوه براینکه خواسته شده چیدمان کالاها براساس قدیم به جدید باشد؛ از فروشگاه‌ها خواسته شده تا به مدت یک‌ماه از افزایش قیمت کالاها، آنها را با همان قیمت گذشته بفروشند تا کالای تولید پیشتر فروش روند. رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای تاکید کرد در صورت مغایرت قیمت مصرف‌کننده با قیمت درج‌شده بر فاکتور مشتری (که قیمت فاکتور بالاتر از قیمت مصرف‌کننده باشد)، مشتری می‌تواند اعلام کرده و مابه‌التفاوت را دریافت کند.
کمبود ارز در حوزه دارو
هفته گذشته موضوع کمبود ارز در حوزه دارو هم خبرساز شد. به این ترتیب عضو اتاق بازرگانی تهران بیان کرد: اعضای اتاق بازرگانی در طول هفته‌های گذشته بارها به شکل دلسوزانه موضوع تامین واکسن برای کرونا را پیگیری کردند اما باید بدانیم که متاسفانه مشکلات در حوزه دارو تنها به واکسن ختم نمی‌شود و ما در عرصه‌های مختلف با چالش مواجه هستیم.
هاله حامدی‌فرد با بیان اینکه بخش خصوصی همچنان با معضل تخصیص ارز ۴۲۰۰تومانی مواجه است بیان کرد: مشکل اصلی ما مربوط به دو‌‌نرخی یا چند‌نرخی بودن نرخ ارز است. ارز دولتی باعث ایجاد یارانه و فساد می‌شود و دسترسی به آن برای بسیاری از فعالان حوزه دارو دشوار است.
عضو اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه در سه ماه پایانی سال جاری تامین ارز برای دارو با کمبود جدی مواجه شده است توضیح داد: متاسفانه دپوی مواد اولیه تولید دارو در کشور بسیار پایین آمده و این در حالی است که ۹۷ درصد داروی مصرفی کشور در داخل کشور تولید می‌شود و تامین مواد اولیه برای دارو در این زمینه اهمیت بسیار جدی دارد.
حامدی‌فرد ادامه داد: متاسفانه با پرداخت یارانه غیرمستقیم تعدادی از کسانی که قصد دارند از این فضا سوءاستفاده کنند، به عرصه وارد شده و نیازمندان واقعی از آن محروم می‌شوند. این در حالی است که بخش خصوصی بارها اعلام کرده که باید به جای یک یارانه غیرمستقیم فضای تولید واقعی شود و اقشار کم‌در‌آمد به شکل مستقیم از دولت حمایت‌های لازم را دریافت کنند.
♦♦♦
ایسنا: چند روز قبل پیشنهاد افزایش تسهیلات مسکن ملی از ۱۰۰ به ۱۵۰ میلیون تومان مطرح شد، طبق اعلام وزارت راه‌و‌شهرسازی احتمال این افزایش برای بافت‌های فرسوده نیز وجود دارد.
تسنیم: مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق با اشاره به شناسایی ۱۶۲۲ مرکز غیرمجاز رمزارز، از مصرف ۲۶۰ مگاواتی این مراکز خبر داد.
فارس: مدیرعامل شرکت راه‌آهن گفت: ایران به اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن‌ها پیشنهاد داده است که شورای هماهنگی حمل‌و‌نقل ریلی در چارچوب اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن‌ها تشکیل شود که انجام خواهد شد.
مهر: محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه‌و‌شهرسازی از ورود صنعت بیمه به پروژه‌های طرح اقدام ملی مسکن برای اولین بار در کشور خبر داد.
ایرنا: عباس آشتیانی، رئیس کمیسیون استخراج رمزارز نظام صنفی رایانه‌ای، استخراج رمزارز را یک ظرفیت دانست و گفت: در دو سال گذشته، وزارت نیرو کشور را از دو میلیارد دلار سرمایه رمزارزی محروم کرده است.
ایسنا: چند روز پس از صحبت‌های اسحاق جهانگیری، درباره نبود برندهای بزرگ ایرانی برای نقش‌آفرینی در بازارهای صادراتی، حالا غلام‌حسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران می‌گوید سیاست‌های غلط باعث برند‌کُشی در ایران شده است.
تسنیم: رضا شیوا، رئیس شورای رقابت گفت: با توجه به شرایط بازار شورا تصمیم گرفت رفتاری هیجان‌انگیز را در بازار خودرو انجام نداده و محصولات ایران‌خودرو و سایپا طی سه ماه پایانی سال هیچ‌گونه افزایش قیمتی نداشته باشد.
فارس: محمدعلی ضیغمی، نایب رئیس اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور، گفت: سیاستگذاری در راستای توزیع و تخصیص ارز ترجیحی برای تامین کالاهای اساسی کشور موجب شد تا اقتصاد ایران دولتی‌تر شود.
مهر: حمید زادبوم، رئیس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه ماه پیش دولت مجوز تجارت آزاد را به سازمان توسعه تجارت داد، گفت: در این راستا، مذاکره با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و تجارت آزاد با این اتحادیه آغاز می‌شود.
ایرنا: سعید ممبینی به همکاری اصناف در دوره شیوع کرونا اشاره کرد و گفت: ۷۰ درصد واحدهای صنفی به موجب مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا تعطیل شدند.
ایلنا: رضا اردکانیان اظهار کرد: در گاز کمبودی وجود ندارد، مشکل اصلی در الگوی مصرف گاز است. وظیفه داریم به مرور و به شکل‌های مختلف اطلاع‌رسانی کنیم و همه مصرف‌کنندگان نسبت به آنچه اتفاق می‌افتد آگاهی پیدا کنند و جامعه مسیر صحیح را انتخاب کند.
♦♦♦
سایه پوپولیسم بر فراز بورس
دنیای اقتصاد نوشت: اولین روز هفته گذشته شاهد تغییر روند بازار بورس و ورود به فاز خرسی بودیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد در نیم‌قرن فعالیت بورس تهران، این بازار تنها ۵ فاز نزولی را به خود دیده و تاکنون سابقه تجربه دو دوره خرسی در یک سال وجود نداشته است. شکسته شدن پی‌درپی کف‌های حمایتی، فعال شدن حد ضرر معامله‌گران در بسیاری از نمادها، هراس از تداوم افت قیمت سهام و جو هیجانی ناشی از کاهش نرخ دلار از مهم‌ترین دلایلی است که برای وضعیت این روزهای بورس تهران می‌توان عنوان کرد. در این میان سیاستگذار بورسی نیز با نگاه پوپولیستی خود سبب فرسایشی شدن اصلاح قیمت‌ها شده است. جایی که عزمی برای حذف دامنه نوسان و رسیدن سریع قیمت‌ها به تعادل دیده نمی‌شود.
آژیر قرمز بورس
اعتماد نوشت: هفته گذشته روبه‌روی ساختمان شیشه‌ای ۱۷ طبقه واقع در بلوار شهرداری سعادت‌آباد تهران شلوغ بود؛ همان‌طور که خیابان ملاصدرا. ده‌ها نفر مقابل نیروی انتظامی که جلوی درهای ورودی را بسته بودند، ایستاده و با پلاکاردهایی در دست شعار می‌دادند. انتقاد آنها به وضعیت ریزش بورس است که از مرداد آغاز شد و در دی‌ماه به اوج رسید. مردمی که از ترس آب شدن سرمایه‌های اندک داشته و نداشته‌شان و البته با مانور تبلیغات حاکمیتی به بورس پناه بردند تا از بی‌ارزش شدن همین اندک سرمایه خود در دوران گرانی و تحریم و جنگ اقتصادی جلوگیری کنند. حالا این سرمایه‌های اندک در بازار سرمایه با ترکیدن حباب مثل یخی در حال آب شدن است و کسی کاری نمی‌کند.
بازگشت به مشتریان سنتی
ایران نوشت: جو بایدن چهل‌وششمین رئیس‌جمهوری آمریکا شد. فردی که گفته قصدش بازگشت به برجام است اما این جزو فرمان‌های روزهای نخست بر سرکار آمدنش نیست. برخی منابع می‌گویند بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای زمان‌بر است و جزو سلسله موضوعات فوری برای حل‌وفصل نیست. اما اگر خوش‌قول باشد، فضایی برای بازگشت نفت ایران به بازارهای بین‌المللی فراهم خواهد شد. بازارهایی که به‌خاطر تحریم‌ها از دست رفته و لغو تحریم‌های نفتی می‌تواند فضایی برای احیای آنها فراهم کند. اما ایران در صورت احیای برجام به‌دنبال کدام بازارها و مشتری‌هاست؟ بدون شک بازارهای جدید جذاب خواهد بود اما با توجه به کمیابی و سخت بودن تصاحب بازارهای جدید، احتمالاً ابتدا ایران به سراغ بازارها و مشتری‌های قدیمی و سنتی خود می‌رود.
این دو نورچشمی!
شرق نوشت: از میان مجموعه‌های دولتی که بیشترین خدمات حمایتی دولت را سالانه دریافت می‌کنند، دو وزارتخانه نفت و صنایع، توانسته‌اند مزایای زیادی را نصیب کارکنان رده‌بالا و مدیرانشان کنند. در شرایطی که هزینه‌هایی از قبیل درمان و مسافرت برای بسیاری غیرقابل تامین است، کارکنان این وزارتخانه‌ها این خدمات حمایتی را تا سطح رایگان‌شدن خدمات از صندوق‌هایشان دریافت می‌کنند. بررسی بودجه بخش امور رفاه اجتماعی در لایحه 1400 نشان می‌دهد که پدیده‌هایی در لایه‌هایی از اسامی پنهان می‌شود. یکی از اتفاقات پرتکرار بودجه گسیل کمک‌های حمایتی دولت به صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری است که در لایحه بودجه 1400 به‌تنهایی 72 درصد از منابع بخش امور رفاه اجتماعی را به خود اختصاص می‌دهد.