رازهای جاده سندهیل
چرا باید کتاب سرمایه‌گذاری خطرپذیر را خواند؟
کتاب «سرمایه‌گذاری خطرپذیر» اثر جدیدی در حوزه تامین سرمایه برای کسب‌وکارهای نوپاست که توسط نشر نوین روانه بازار شده است. این کتاب را «اسکات کوپر» مدیر اجرایی شرکت «اندرسون هورویتز» نوشته و مترجم جوانی به نام وحید فخر ترجمه‌اش کرده است. این کتاب با بیان تجربیات موفق، به تشریح کامل سرمایه‌گذاری خطرپذیر و عملکرد این بخش ضروری اکوسیستم استارت‌آپی می‌پردازد. بررسی همه‌جانبه دوره عمر استارت‌آپ‌هایی که با سرمایه خطرپذیر شکل گرفته‌اند از نکات ارزشمند کتاب است. با مطالعه این کتاب می‌توان به نحوه تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در موقعیت‌های مختلف، چگونگی ارائه استارت‌آپ‌ها به سرمایه‌گذار، جزئیات مالی و قانونی در فرآیند جذب سرمایه و همچنین نقش تمامی بازیگران در شکل‌گیری و توسعه استارت‌آپ‌ها پی برد. چاپ کتاب «سرمایه‌گذاری خطرپذیر» بیش از آنکه به واسطه محتوای آموزنده‌اش اهمیت داشته باشد، به واسطه ایجاد نگاه و فرهنگ‌سازی درباره تامین سرمایه برای شرکت‌ها و کسب‌وکارهای نوپا اهمیت زیادی دارد. در ادبیات مالی، سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) به شیوه خاصی از تامین سرمایه برای کسب‌وکارهای نوپا گفته می‌شود که می‌توانند ریسک زیادی داشته باشند اما احتمالاً مستعد رشد و جهش هستند. در اهمیت این‌گونه شرکت‌ها کافی است به پنج شرکت با بیشترین ارزش بازار در آمریکا اشاره کنیم؛ اپل، مایکروسافت، گوگل، آمازون و فیس‌بوک بر مبنای سرمایه خطرپذیر شکل گرفته‌اند. در عین حال بیش از 44 درصد شرکت‌های سهامی عام آمریکا با سرمایه VCها رشد یافته‌اند و 6 /6 درصد از کل ارزش بازار شرکت‌های سهامی عام آمریکایی نیز به این نوع شرکت‌ها اختصاص دارد. همه اینها در حالی است که کل صنعت VC در آمریکا چیزی در حدود 4 /0 درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور را تشکیل می‌دهد.
نویسنده کتاب کیست؟
«اسکات کوپر» هم در مقام هم‌بنیانگذار استارت‌آپ «لودکلود» و هم سال‌ها در قامت مدیر اجرایی یکی از مطرح‌ترین شرکت‌های دنیا هر دو سوی بازی سرمایه‌گذار-استارت‌آپ را به خوبی تجربه کرده است. اسکات تحصیلات خود را در رشته حقوق تا مقطع دکترا از دانشگاه استنفورد گذراند و پس از آن به همراه شرکت سرمایه‌گذاری «اندرسون هورویتز» استارت‌آپ «لودکلود» را تاسیس کرد، «لودکلود» که بعدها به «اپسور» تغییر نام داد در سال 2007 به قیمتی بالغ بر 6 /1 میلیارد دلار به اچ‌پی فروخته شد، اسکات نیز به عنوان بخشی از تیم مدیریتی اپسور به اچ‌پی پیوست تا اینکه در سال 2009 در تاسیس شرکت سرمایه‌گذاری اندرسون هورویتز مشارکت کرد. اندرسون هورویتز در طول 12 سال فعالیت خود در بیش از 900 استارت‌آپ سرمایه‌گذاری کرده که در 300 مورد آنها سرمایه‌گذار اصلی بوده است و در همین مدت از 227 مورد با فروش سهام خود در قالب عرضه اولیه عمومی (IPO) یا ادغام و خرید (M&A) خروج کرده است. حوزه‌های سرمایه‌گذاری این شرکت در فناوری اطلاعات، نرم‌افزارهای سازمانی، رمزارزها، فناوری‌های زیستی و سلامت در مراحل بذری تا مراحل نهایی است. از معروف‌ترین سرمایه‌گذاری‌های اندرسون هورویتز می‌توان به فیس‌بوک، اینستاگرام، ایربی‌اندبی، گروپان، پینتراست، لیفت، اسلک و گیت‌هاب اشاره کرد.
شاید در تمجید از توان مدیریتی اسکات کوپر در صنعت VC، همین موضوع کفایت کند که در سال 2009 اندرسون هورویتز شرکتی با تنها سه کارمند با سرمایه‌ای 300 میلیون‌دلاری بود اما در زمان مدیریت اسکات اکنون این VC بیش از 250 کارمند و سرمایه‌ای 40برابری یعنی 12 میلیارد دلار را مدیریت می‌کند. کتاب حاضر نیز داستان کاربردی تجربیات ارزشمند اسکات کوپر در مسیر پرپیچ‌و‌خم کارآفرینی و سرمایه‌گذاری بوده است.
معرفی مترجم
وحید فخر چند سالی است که در حوزه استارت‌آپی به‌خصوص سرمایه‌گذاری خطرپذیر مشغول به فعالیت است. وقتی در رشته الکترونیک تحصیل می‌کرد با دوستانش کسب‌وکاری راه انداخت. پس از آن وقتی در رشته MBA مشغول به تحصیل شد با شتاب‌دهنده‌ها که به تازگی با الگوی موفق Y Combinator در ایران شکل گرفته بودند آشنا شد و مدتی در یکی از شتاب‌دهنده‌های آن زمان به انتخاب، ارزیابی و شکل‌دهی استارت‌آپ‌ها پرداخت. بعد از آن شیفته مباحث مالی و سرمایه‌گذاری استارت‌آپی شد و مطالعه و آموختن را در این حوزه آغاز کرد. افرادی چون اریک ریس، برد فلد، آسمون دامودارن و شرکت‌هایی همچون اندرسون هورویتز برای افراد زیادی از جمله وحید فخر الهام‌بخش بوده‌اند.
کتاب چه می‌گوید؟
جاده سندهیل در خیابان سیلیکون‌ولی که خانه کارآفرینان به‌شمار می‌رود و مانند هالیوود برای بازیگران، وال‌استریت برای بانکداران و سرمایه‌داران و موزیک راو برای هنرمندان سبک موسیقی کانتری، خانه سرمایه‌گذاران خطرپذیر در سیلیکون‌ولی محسوب می‌شود.
کسب‌وکارهای موفق دنیای امروزی ما قطعاً زمانی گذرشان به جاده سندهیل افتاده است و شهرت سندهیل نیز به دلیل حضور سرمایه‌گذاران خطرپذیر در این منطقه و شرکت‌های بزرگی است که از آنها سرمایه دریافت کرده‌اند. کتاب رازهای دستیابی به سرمایه‌گذاری خطرپذیر؛ رازهای جاده سندهیل، هنرمندانه و از زبان کسی که هم خودش زمانی به دنبال سرمایه برای کسب‌وکارش بوده است و هم سال‌هاست در مسند مدیر اجرایی یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خطرپذیر دنیا به سرمایه‌گذاری بر روی استارت‌آپ‌ها در سیلیکون‌ولی می‌پردازد، به واکاوی این ارتباط پرداخته و شکاف اطلاعاتی موجود میان سرمایه‌گذاران و استارت‌آپ‌ها را پوشش می‌دهد. اسکات کوپر مدیر اجرایی شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر اندرسون هورویتز است که از همان ابتدای تاسیس در سال 2009 سکان هدایت این شرکت را بر عهده گرفت. از معروف‌ترین سرمایه‌گذاری‌های اندرسون هورویتز می‌توان به فیس‌بوک، اینستاگرام، ایربی‌اندبی، گروپان، پینتراست، لیفت، اسلک و گیت‌هاب اشاره کرد. کتاب حاضر نیز داستان کاربردی تجربیات ارزشمند اسکات کوپر در مسیر پر پیچ‌وخم کارآفرینی و سرمایه‌گذاری بوده است.
برخی از سرمایه‌گذاری‌های موفق اندرسن هورویتز
این کتاب به تشریح کامل سرمایه‌گذاری خطرپذیر و عملکرد این بخش ضروری اکوسیستم استارت‌آپی برای هر کسی که به دنبال آن است، می‌پردازد. از موارد مهمی که در این کتاب با آن روبه‌رو خواهید شد، می‌توان به بررسی همه‌جانبه دوره عمر استارت‌آپ‌هایی که با سرمایه خطرپذیر شکل گرفته‌اند، که در جزئیات آن می‌توان به تصمیم‌گیری VCها راجع به سرمایه‌گذاری در موقعیت‌های مختلف، چگونگی ارائه به سرمایه‌گذار و تمامی جزئیاتی که در زمینه مالی و قانونی این فرآیند وجود دارد و همچنین تمامی بازیگرانی که نقشی در شکل‌گیری و توسعه استارت‌آپ‌ها دارند، اشاره داشت. این کتاب با آگاهی کامل از وجود برخی تصمیمات سخت و شاید گیج‌کننده بودن قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر به نگارش درآمده و در انتها نیز با نگاهی بر فرآیند IPO به پایان می‌رسد. تمامی این اطلاعات به شکل ابزاری به منظور ساختاردهی مجدد رابطه میان استارت‌آپ‌ها و سرمایه‌گذارانشان به صورت رابطه‌ای واقعی به جای رابطه‌ای مبهم ارائه شده است.
چرا باید کتاب را خواند؟
در سال‌های زیادی از قرن بیستم، به کارآفرینی به شکل یک حرفه نگاه نمی‌شد. بیشتر به این پیشه به شکل موقعیتی برای افرادی نگاه می‌شد که در مشاغل مرسوم جایی نداشتند و می‌توانست زمینه‌ای برای فراهم کردن شغلی متفاوت در نظر گرفته شود. اگرچه تعدادی نیز موفق شدند، اما کارآفرین بودن بیشتر یک توهین بود! با وجود اینکه برخی در ابتدا به موفقیت‌هایی در کارآفرینی دست یافتند، اما نهایتاً با فقر دست و پنجه نرم کردند و بعضاً مجبور بودند آنچه توسعه داده‌اند را ترک کنند. البته اکنون شرایط به نفع کارآفرینان است. موانع ورود به این حوزه در همه‌جا و با تشکر از انقلاب نیمه‌رساناها، افزایش جهانی شدن و نفوذ استعدادهای جدید در هر بخش و صنعتی شدن بسیار کاهش یافته است. به این موضوع فکر کنید: شرکت‌های شکل‌گرفته بر پایه سرمایه خطرپذیر امروزه 44 درصد از کل بودجه تحقیق و توسعه شرکت‌های سهامی عام آمریکایی را شکل می‌دهند. 665 شرکت سهامی عام که با سرمایه خطرپذیر توسعه یافته‌اند، یک پنجم کل اندازه بازار شرکت‌های سهامی عام را شکل می‌دهند. آنها اشتغال چهار میلیون نفر را بر عهده دارند. اینها اعداد شگفت‌انگیزی‌اند اما این تنها آغاز کار است. جنبش‌های استارت‌آپی می‌توانند -و باید- رشد یافته و اثر بیشتری از خود به‌جا بگذارند. به سراغ هر استارت‌آپ موفقی که برویم این موضوع که تامین سرمایه بخش ناگزیر رشد و موفقیت آن بوده است، جلب نظر می‌کند، جذب سرمایه شاید مولفه کافی نباشد اما این اتفاق نظر وجود دارد که در مسیر کارآفرینی لازمه راه است. با این حال روابط بین استارت‌آپ‌ها با سرمایه‌گذاران خطرپذیر به این آسانی‌ها نیست و شاید اگر آن را پیچیده‌ترین نوع ارتباطات در اکوسیستم‌های استارت‌آپی بنامیم، بیراه نگفته باشیم. این بخش اثرگذار اقتصاد کمی مغفول و ناشناخته باقی مانده است که با شناخت و یادگیری آن می‌توان تغییرات عظیمی را رقم زد و برای حضور در این حوزه چه به عنوان کارآفرین و چه سرمایه‌گذار خواندن این کتاب می‌تواند مهم‌ترین و اولین قدم باشد. نکته دیگری که در اهمیت و اثرگذاری این کتاب می‌توان گفت این است که؛ زمانی که این کتاب در ژوئن سال 2019 میلادی منتشر شد، توجه بسیاری از فعالان اکوسیستم استارت‌آپی و سرمایه‌گذاری را به خود جلب کرد به‌طوری که توانست به فهرست کتاب‌های پرفروش وال‌استریت‌ژورنال راه پیدا کند، این کتاب پس از حدود یک سال از انتشار خود توانسته در سایت آمازون امتیاز بالای 6 /4 از 5 را از میان 146 رای‌دهنده و امتیاز بالای 21 /4 از 5 را در سایت Goodreads از میان 1202 رای‌دهنده کسب کند. کتاب از سوی برخی تحلیلگران با استقبال مواجه شده است که در تمجید آن نقدهایی نوشته‌اند. اریک ریس، نویسنده کتاب‌های پرفروش استارت‌آپ ناب و مسیر استارت‌آپی نوشته: «با ارزشی مافوق قیمت روی جلد آن... کاش آن زمان که برای اولین‌بار به دنبال جذب سرمایه برای استارت‌آپ بودم این کتاب را داشتم.» اریک اشمیت، رئیس هیات‌مدیره و مدیرعامل سابق گوگل و مشاور فنی آلفابت نوشته: «به عنوان کسی که به شرکتی کوچک در تبدیل شدن آن به مجموعه‌ای بزرگ و ارزشمند کمک کرده است، به وضوح به قدرت اکوسیستم استارت‌آپی و کارآفرینی در این مسیر پی برده‌ام، این کتاب، کتابی کامل در تشریح VC به عنوان بخشی از این اکوسیستم است.» به عقیده سام آلتون، مدیرعامل سابق Y combinatory: «تاکنون هزاران بنیانگذار استارت‌آپی را بررسی کرده‌ام و درباره آنچه باعث خلق محصولی فوق‌العاده و دستیابی به تمایز می‌شود بسیار اندیشیده‌ام. کتاب اسکات کوپر، بنیانگذاران را به هر دو سوی ماجرایی می‌کشاند که از یک‌سو درباره چگونگی جذب سرمایه VC از سرمایه‌گذارانش و ارزیابی کسب‌وکارها جهت سرمایه‌گذاری و از سوی دیگر تفکر در رابطه با بندهای قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر و تشکیل هیات‌مدیره است. این کتاب منبعی ارزشمند برای هر بنیانگذاری است که می‌خواهد به سراغ VCها برود.» آدنا فریدمن، مدیرعامل بورس نزدک، هم معتقد است: «هرچه بیشتر و بیشتر استارت‌آپ‌ها به سراغ IPO می‌روند، برای ما هیجان‌انگیز است که در بخشی از ایجاد فرصت برای سرمایه‌گذاران جدید جهت بهره‌مندی از ارزش و رشد آینده این شرکت‌های آتیه‌دار سهیم باشیم. اما همه اینها با حضور سرمایه‌گذاران اولیه خطرپذیر که فرصت‌های ناشناخته را کشف کرده و از کارآفرینان حمایت کرده‌اند، آغاز می‌شود. این کتاب راهنمای متقنی درباره چگونگی مشارکت با جامعه VC شامل حاکمیت و استفاده از بهترین روش‌ها در مسیر توسعه استارت‌آپ‌ها و تبدیل آنها به شرکت‌های موفق سهامی عام است.» جان تامسون، رئیس هیات‌مدیره مایکروسافت، نیز گفته: «از خرید و تملیک استارت‌آپ‌ها گرفته تا رهبری شرکت‌ها و تلاش برای یافتن رهبر بعدی در شرکتی فوق‌العاده، این موارد را همگی تجربه کرده‌ام؛ به‌طور واضح به این موضوع پی برده‌ام که استارت‌آپ‌ها به نوآوری‌هایی دست می‌یابند که برای بسیاری از شرکت‌های بزرگ ناممکن است. کتاب پیش‌رو تصویر جامعی را از رهبران آینده نسل بعدی که به دنبال راه‌اندازی چنین شرکت‌های فوق‌العاده‌ای هستند، نشان می‌دهد.» جاش لرنر، مدیر گروه مدیریت کارآفرینی مدرسه کسب‌وکار هاروارد، می‌گوید: «دنیای سرمایه‌گذاری خطرپذیر، جدا از رشد سرسام‌آور آن، برای بسیاری از کارآفرینانِ به دنبال جذب سرمایه و به‌طور کلی برای عموم پر از رمز و راز است. اسکات کوپر در این کتاب اطلاعاتی آموزنده در این حوزه فراهم کرده است و بیان می‌کند که چگونه این سرمایه‌گذاران به انتخاب و رشد شرکت‌های جوان می‌پردازند.» به عقیده جیمز پتوکوکیس، عضو نهاد سازمان آمریکایی و نویسنده رویترز، «مدیر اجرایی اندرسون هورویتز، اسکات کوپر، راهنمایی ضروری برای هرکسی که ایده‌ای بزرگ و رویایی بزرگ‌تر دارد نگاشته است. و به همان اندازه مهم، بهترین توضیحات را برای سیاستگذاران در مورد اینکه چگونه کارآفرینان و سرمایه‌گذاران در کنار هم، جادوی عمیقی را ایجاد می‌کنند که باعث پیشرفت تکنولوژی، رشد اقتصادی، و ساخت دنیایی بهتر برای بیشتر افراد می‌شود».
نتیجه‌گیری
ترجمه این کتاب به زبان فارسی از چند جهت ارزشمند است، مهم‌ترینش شاید نبود کتاب و منبع مناسب فارسی در این حوزه بود، همچنین این کتاب به عنوان کتاب پرفروش وال‌استریت ژورنال هم انتخاب شد و انتشارش در سال 2019 نیز خیلی سروصدا به پا کرد و با استقبال زیادی روبه‌رو شد، که امتیاز بالای کتاب در سایت‌های آمازون و گودریدز هم این موضوع را نشان می‌دهد. در ترجمه این کتاب با توجه به سابقه چندین‌ساله مترجم در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر تلاش شده است تا حد امکان، این ترجمه روان و کاربردی و با توضیح شفاف اصطلاحات باشد، همچنین بخش‌هایی نیز نظیر نمونه قرارداد سرمایه‌گذاری داخلی با نظر کارشناسان این حوزه جهت کاربرد بالاتر این کتاب به آن افزوده شده است. امید است که این کتاب به رشد هرچه بیشتر فرهنگ و دانش سرمایه‌گذاری خطرپذیر و توسعه اقتصاد نوظهور کمک کند.
کتاب حاضر برای دو دسته افراد کاربرد خواهد داشت؛ کارآفرینان و سرمایه‌گذاران خطرپذیر. بخشی از کتاب به‌طور اختصاصی نحوه فعالیت و ساختار یا بهتر بگویم رازهای VCها را به وضوح بیان می‌کند و درس‌ها و تجاربی را در رابطه با موفقیت در صنعت VC به ما منتقل می‌کند و بخش دیگر نیز به نحوه شکل‌دهی استارت‌آپی موفق که بتواند هم سرمایه مناسبی از VCها جذب کرده و هم رابطه و آینده خود را با آنها مدیریت کند، می‌پردازد. به این امید که هیچ استارت‌آپی به دلیل وجود شکاف اطلاعاتی از جذب سرمایه مناسب و هیچ سرمایه‌گذاری از بازدهی لازم برای ادامه فعالیتش باز نماند.
