بیم و امید اقتصاد
جنرال‌الکتریک دیگر به ایران کالا نمی‌فروشد، توتال هم نمی‌ماند
ماجرای برجام و ابعاد اقتصادی آن همچنان بر فضای اقتصادی ایران سایه انداخته است. دو نگرانی عمده این روزهای اقتصاد کاهش فروش نفت و خروج شرکای تجاری از بازار ایران است.
ماجرای برجام و ابعاد اقتصادی آن همچنان بر فضای اقتصادی ایران سایه انداخته است. دو نگرانی عمده این روزهای اقتصاد کاهش فروش نفت و خروج شرکای تجاری از بازار ایران است.
وزیر نفت ایران برای حل اولین مشکل شروع به رایزنی‌هایی کرده است. باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از رویترز خبر داده بیژن زنگنه نامه‌ای به رئیس دوره‌ای اوپک نوشته و گفته: «من بر اساس ماده 2 اساسنامه اوپک از این سازمان می‌خواهم از ایران در برابر تحریم‌های آمریکا حمایت کند. در ماده 2 اساسنامه اوپک بر حفظ منافع اعضا به صورت فردی و جمعی تاکید شده است.»
زنگنه در این نامه گفته اگر آخرین تهدیدهای تحریمی آمریکا علیه ایران حل و فصل شود، ایران حق برگشت به سهم بازار نفتی خود را در حداقل زمان ممکن خواهد داشت و تولید معمولی خود را در سطح قبلی ادامه خواهد داد و هیچ نوع محدودیتی را راجع به این مساله نخواهد پذیرفت. او همچنین از رئیس اوپک خواسته تا در نشست ماه ژوئن اوپک دستور کاری را به‌عنوان «حمایت وزرای اوپک از کشورهای عضوی که تحت تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه از سوی دیگر کشورها هستند» بگنجاند. این نگرانی زنگنه احتمالاً از آنجا نشات گرفته که وزیر انرژی عربستان دو هفته پیش اعلام کرده بود به دنبال این است تا طرح کاهش تولید نفت را برای از بین بردن نگرانی عرضه تعدیل کند.
آن‌گونه که رویترز مدعی شده، رئیس اوپک در نامه جداگانه‌ای به زنگنه پاسخ داده و گفته کشورهای عضو اوپک درخواست او را بررسی خواهند کرد و این درخواست در نشست ماه ژوئن بررسی می‌شود. اما خواسته زنگنه نمی‌تواند دستور اصلی جلسه باشد.
هندی‌ها مشتری نفت ایران
اما آیا تحریم‌ها مشتریان نفتی ایران را کاهش می‌دهد؟ این سوالی است که نمی‌توان پاسخ دقیقی برای آن داد. تسنیم از کاهش صادرات 100 هزار بشکه‌ای نفت ایران خبر داد و نوشت: بر اساس برآوردهای یک موسسه ردگیری تانکرها، صادرات نفت ایران در ماه می اندکی کاهش یافته است. این ارزیابی نشان می‌دهد تهدیدات آمریکا مبنی بر تحریم خریداران نفت ایران به کاهش واردات نفت از این کشور منجر شده است. اما همزمان با این خبر، ایسنا نوشت: پالایشگاه دولتی بهارات پترولیوم هند در آستانه بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه تهران، خواستار خرید یک میلیون بشکه نفت اضافی از شرکت ملی نفت ایران برای ژوئن شد. این اقدام نشان می‌دهد پالایشگاه‌ها تلاش می‌کنند پیش از مهلت نوامبر که از سوی آمریکا برای اعمال تحریم‌ها علیه بخش نفتی ایران داده شده است، خریدشان را جلو بیندازند.
هند دومین مشتری نفت ایران است و تصمیم نفتی او برای ایران قطعاً مهم است. روزنامه ایران از تاکید هند برای خرید نفت ایران خبر داد و نوشت: سوشما سوآراج، وزیر خارجه هند پیش از انجام دیدار هفتم خردادماه خود با وزیر امور خارجه کشورمان در بیانیه‌ای رسمی به صراحت اعلام کرد که این کشور تنها از تحریم‌های سازمان ملل پیروی می‌کند و تحریم‌های فراسرزمینی آمریکا علیه ایران را اجرا نخواهد کرد. همچنین ایران خبر داد یک هیات بلندپایه از این کشور برای یافتن راهکارهای عملی برای تداوم همکاری‌های اقتصادی و تجاری خود با ایران به اروپا می‌رود. قرار بود این هیات به کشورهای فرانسه، آلمان، انگلیس و بلژیک سفر و با مقامات دولتی و بانکی دیدار کند.
پایان جنرال الکتریک، تردید توتال
به گزارش فارس به نقل از آنتی‌وار، شرکت جنرال الکتریک آمریکا اعلام کرد به دنبال تصمیم ترامپ برای خروج از برجام، به تمامی تلاش‌ها برای فروش تجهیزات نفت و گاز به ایران پایان می‌دهد. البته خروج از این قرارداد هزینه چشمگیری برای آنها دربر خواهد داشت. این شرکت آمریکایی تجارت مستقیم با ایران ندارد و فقط شعب خارجی آن قراردادهایی به ارزش 150 میلیون دلار در حال مذاکره با ایران داشتند. این قراردادها به طور کامل از بین نمی‌روند و تحویل شعب خارجی این شرکت پیش از 4 نوامبر احتمالاً تکمیل می‌شود اما پس از آن پذیرفتنی نیست. مشخص نیست این اتفاق چه میزان هزینه برای این شرکت دربر داشته باشد اما قابل توجه است چراکه ایران به دنبال نوسازی بخش وسیعی از زیرساخت فرسوده انرژی خود بود. پس از اینکه این شرکت تصمیم گرفت به فروش محصولات خود به ایران پایان دهد، سهام این شرکت 2 /1 درصد افت کرد.
توتال شرکت دیگری است که هنوز مشخص نیست آیا پارس جنوبی را رها می‌کند یا نه. توتال پیش از این گفته بود تنها در صورتی می‌تواند در ایران بماند که واشنگتن این شرکت را از تحریم‌های خود علیه ایران مستثنی کند. اما حالا مدیرعامل توتال گفته احتمال اینکه بتوانیم از معافیت از تحریم‌های آمریکا علیه ایران بهره‌مند شویم و اجرای پروژه بزرگ گازی در ایران را ادامه دهیم بسیار کم است.
محافظت اروپا از تجارت با ایران
خبرهای دیگر رسانه‌ها اما از جدال اقتصادی جدید آمریکا و اروپا و تلاش اروپایی‌ها برای حفاظت از تجارت با ایران حکایت دارد. دنیای اقتصاد نوشت: آمریکا در تلاش است تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران را شدت بخشد و کاری کند که شرکای تجاری ایران تحت فشار قرار گیرند. به همین دلیل دونالد ترامپ در هفته گذشته برای اتحادیه اروپا 25 درصد تعرفه روی فولاد و 10 درصد روی آلومینیوم وضع کرد و به معافیت تعرفه‌ای با این کشورها پایان داد. بسیاری این اقدام ترامپ را نواختن شیپور جنگ تجاری با متحدان دیرینه این کشور خوانده‌اند.
وزیر خارجه اتریش در واکنش به اقدام کاخ سفید گفته زمان آن فرارسیده است که اروپا راه خود را از آمریکا جدا کند. وزیر اقتصاد آلمان نیز این تصمیم آمریکا را بسیار زیان‌بخش خواند و خواستار اقدام صریح و قاطع اتحادیه اروپا شد. اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده در مقابل این رفتار ترامپ حتماً واکنش مناسبی نشان می‌دهد. روزنامه گاردین هم می‌نویسد: آمریکا و متحدان سنتی‌اش در آستانه یک جنگ تمام‌عیار تجاری هستند. در این میان کانادا و مکزیک نیز به صف اروپایی‌ها پیوسته‌اند. در همین حال مجله فارن‌پالیسی نوشت: ترامپ تصمیم گرفته اروپایی‌ها را در صورت همکاری با ایران تنبیه کند و به همین دلیل با افزایش تعرفه‌های تجاری، جنگ با بروکسل را علنی‌تر کرده است.
رسانه‌های خارجی می‌گویند هدف عدم تمدید معافیت‌های تعرفه‌ای فشار وارد کردن به اروپا برای خروج از برجام و تن دادن به تحریم‌های ایران است. اما شرکای اروپایی برجام برای چندمین‌بار اعلام کرده‌اند از روابط تجاری خود با ایران محافظت می‌کنند. دنیای اقتصاد به نقل از وزیر خارجه فرانسه نوشت: اتحادیه اروپا در زمینه اتخاذ تدابیر لازم برای حفظ روابط تجاری با ایران به پیشرفت‌هایی دست یافته است اما باید تلاش بیشتری در این رابطه صورت گیرد. ژان ایو لودریان تصریح کرد: «ما در یک زمینه پیشرفت داشته‌ایم و آن اجرای قانون اروپا در سال ۱۹۹۶ است که ما آن را مدرنیزه کرده‌ایم و به ما این اجازه را می‌دهد که از شرکت‌هایمان در برابر فشار آمریکا محافظت کنیم اما هنوز هم کافی نیست.» لودریان در ادامه افزود: «هنوز نیاز است تا سازوکار مالی جداگانه‌ای از واحد ارزی دلار ایجاد کنیم، همچون یورو یا ارزهای دیگر که به شرکت‌های اروپایی برای تجارت با ایران کمک و در نتیجه تهران بتواند نفت خود را صادر کند.»
مسکن در مسیر افزایش قیمت؟
در بازار داخل هم بحث اصلی روز ماجرای افزایش قیمت مسکن است. گزارش‌های رسانه‌ها نشان می‌دهد قیمت مسکن همچنان در مسیر افزایش است اما شهروندان تهرانی امیدوارند قیمت‌ها حداقل در نیمه دوم سال کمی عقب‌نشینی کند. مانند نظرسنجی‌ای که ایسنا آن را منتشر کرده که بر اساس آن تهرانی‌ها پیش‌بینی کرده‌اند رونق بازار مسکن در نیمه دوم سال جاری فروکش می‌کند و رشد قیمت‌ها حداقل 10 درصد کاهش می‌یابد. مهر هم گزارش داده قیمت مسکن در دو فصل پایانی ۹۶ روند افزایشی داشت و در زمستان شتاب آن به گونه‌ای شد که ارزش‌افزوده این بخش به ۲۴ درصد رسید و سوددهی آن از بازار ارز بیشتر شد.
ایران هم گزارش داد پیش‌بینی‌ها حکایت از افزایش دوباره قیمت‌ها در بازار مسکن دارد. در حالی که طی یک ماه پیش قیمت مسکن با جهش روبه‌رو شد و همه از افزایش قیمت مسکن شوکه شدند، برخی از کارشناسان آینده بازار مسکن را باثبات پیش‌بینی نمی‌کنند و معتقدند اگر سیاست‌های دولت در مباحث پولی و بانکی درست عمل نشود، افزایش دوباره قیمت در انتظار حوزه مسکن است. برخی کارشناسان هم فعالیت‌های اقتصادی و کنترلی دولت را بی‌اثر می‌دانند و می‌گویند جهش قیمت رخ داده به خاطر افزایش هزینه‌ها بوده است و هنوز افزایش تقاضا دامنگیر بازار نشده است و چه‌بسا با افزایش خرید مسکن از سوی مردم و حتی سوداگران، قیمت مسکن در سال جاری مجدداً با افزایشی روبه‌رو می‌شود که غیرقابل پیش‌بینی است.
بانک مرکزی هم گزارشی منتشر کرد و در آن نوشت: تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران در اردیبهشت‌ماه سال 1397 به 1 /19 هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب 7 /278 و 7 /16 درصد افزایش نشان می‌دهد. رشد قابل توجه حجم معاملات در اردیبهشت‌ماه سال 1397 نسبت به ماه قبل، عمدتاً ناشی از تعداد کم معاملات ثبت شده در فروردین‌ماه بوده که متاثر از تعطیلات نوروز هرسال در سطحی بسیار پایین‌تر از سایر ماه‌های سال رقم می‌خورد.
ذخیره برف همچنان صفر است
بارش باران در سومین ماه سال جاری هم ادامه دارد و هفته گذشته شاهد بارش‌های متعدد در شهرهای مختلف بودیم. بارش‌ها در نگاه اول بیش از سال‌های گذشته است و امید می‌رود این میزان بارش، کمبود آب را جبران کند. اما مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران گفته بارش‌های اخیر، کاهش بارش‌ها را جبران نکرده و ذخیره برف تهران همچنان صفر است. به گزارش تسنیم محمدرضا بختیاری در پاسخ به این سوال که آیا بارش‌های یک ماه اخیر کمبود بارش در سال آبی جاری را جبران کرده است، گفت: اصلاً این‌طور نیست. البته بارش‌ها بی‌تاثیر نبوده چون موجب خنک شدن هوا شده و مشترکان از کولر استفاده نکردند. او گفته سدهای تامین‌کننده آب تهران در تابستان از ذخیره برف تغذیه می‌شوند اما متاسفانه در سال ۹۶ ذخیره برف ۹۰ درصد کاهش یافت. بختیاری گفت: اواخر فروردین‌ماه بسیار نگران بودیم و به جیره‌بندی آب فکر می‌کردیم اما بارش‌های اردیبهشت باعث شد نگرانی‌ها تا حد زیادی برطرف شود، گرچه تهران هم مثل سایر نقاط کشور وضعیت آبی خوبی به لحاظ ذخیره آب سدها و میزان بارش‌ها ندارد. مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران افزود: اوضاع آبی جای نگرانی دارد اگرچه تلاش می‌کنیم به سمت جیره‌بندی آب نرویم و اتفاق نیفتد ولی واقعیت این است که مردم بدانند منابع آبی وضع خوبی ندارند و نباید بدون دغدغه آب مصرف کنیم.
