شهر سوخته

وضعیت آب در بخش شمالی استان سیستان و بلوچستان فوق‌بحرانی است. کار چنان بیخ پیدا کرده که حبیب‌الله ده‌مرده نماینده زابل در مجلس می‌گوید؛ فاجعه انسانی در استان سیستان و بلوچستان در حال رخ دادن است. آنچه مقامات کشور به عنوان بحران مطرح می‌کنند البته از دهه‌های گذشته آغاز شده و می‌توان صدای ویرانی تمدن سیستان را با گوش‌های خود شنید. اگرچه طی 50 سال اخیر تمامی دولت‌های مستقر در افغانستان به تعهدات خود پایبند نبوده ولی حالا طالبان آخرین قطره آب هیرمند را هم دریغ کرده است. 

به نظر می‌رسد در کنار تلاش‌های ناموفق دیپلماتیک، مجلس برای مقابله با این موضوع انتقال آب از دریای عمان، آب ژرف، حق‌آبه از افغانستان و مطالب دیگری را به قانون تبدیل کرده تا مشکل را حل کند اما هربار ناموفق بوده است. با این حال اقتصاد‌دانان همیشه راه‌حل‌های متفاوت از روش‌های سیاستمداران پیشنهاد می‌دهند. آنها بر این باور هستند باید با تغییر معیشت در سیستان، وابستگی به آب را کاهش داد، تجارت را در منطقه توسعه داد و افغانستان را به انتفاعی که می‌تواند از بندر چابهار و البته توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل خود داشته باشد، آگاه کرد. آنگاه آنها آب را به روی سیستان و تالاب‌ هامون باز می‌کنند و هر دو کشور هم‌فرهنگ و همسایه از مزایای یکدیگر بهره‌مند می‌شوند و مناقشه تاریخی هیرمند به شکلی پایدار فیصله می‌یابد.

در این پرونده به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم  که تداوم بحران آب در سیستان چه تبعاتی برای امنیت کشور خواهد داشت؟ و اینکه آیا می‌توان ظرفیت‌های تجاری و فرهنگی دو کشور ایران و افغانستان را در مناقشه آب هیرمند دخیل و ابرچالش آب سیستان را حل کرد؟