«ازن» نفس تهران را تنگ کرد
رکورد جدید مرگ‌ومیر کرونایی در ایران
در هفته‌ای که شهرداری تهران برای بهشت زهرا جشن تولد گرفت، ساکنان پایتخت بهانه‌های زیادی برای جان دادن داشتند؛ هم مرگ‌ومیر کرونا دوباره رکورد زد و هم هوای تهران یک هفته تمام (از پنج‌شنبه 26 تیر تا چهارشنبه 1 مرداد) را در وضعیت «ناسالم» یا «ناسالم برای گروه‌های حساس» پشت سر گذاشت.
آلودگی هوای این روزهای پایتخت بیش از همه ناشی از آلاینده «ازن» است که به نوشته روزنامه ابتکار پایش را روی گلوی تهران گذاشته است: «درد قفسه سینه، سرفه، تنگی نفس، سوزش گلو و گرفتگی، عفونت و التهاب ریه‌ها و درنهایت حمله قلبی؛ همه اینها بلایی است که «ازن» بر سر انسان می‌آورد، آلاینده‌ای پنهان که برخلاف ذرات معلق به چشم دیده نمی‌شود و در اکثر مواقع افزایش غلظت آن سبب تعطیلی یا برگزاری جلسه اضطراری برای کاهش آن از سوی مسوولان و متولیان نمی‌شود. این آلاینده که به گفته کارشناسان و مسوولان سازمان حفاظت محیط‌زیست چند سالی است با ارتقای سیستم‌های تشخیص آلودگی هوا پایش به جمع آلاینده‌های هوا باز شده حالا به یکی از معضلات اصلی هوای تهران بدل شده است. معضلی که در تابستان‌های گرم، دلیل 30 درصد روزهای ناسالم تهران بوده است.»
آمارهای منتشرشده حکایت از آن دارند که سالانه شش هزار نفر در ۴۰۰ شهر در ۲۰ کشور به خاطر آلاینده پنهان «ازن» جان خود را از دست می‌دهند، چراکه بر اساس گزارش‌های سازمان محیط‌زیست آمریکا قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آلاینده ازن می‌تواند آسیب‌های دائمی به ریه وارد کند، حتی مدارک اندکی وجود دارد که نشان می‌دهد در بلندمدت ازن خطر مرگ به خاطر بیماری‌های تنفسی را افزایش می‌دهد. برخلاف ذرات معلق که عمدتاً از خروجی اگزوز خودروها ناشی می‌شود، ازن یک آلاینده ثانوی است که بر اثر تابش نور شدید آفتاب و با واکنش‌های شیمیایی بین اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی ایجاد می‌شود. کاهش ذرات معلق که باعث تابش بیشتر نور خورشید می‌شود و نیز بهبود فرآیند احتراق خودروها که باعث افزایش تولید ترکیبات نیتروژن می‌شود، از جمله عوامل موثر بر افزایش میزان ازن برآورد شده است. در واقع افزایش انتشار گاز اکسیدهای نیتروژن و سوخت‌های نسوخته، به معنای آلوده شدن هوا در فصول گرم هستند، موضوعی که به نظر می‌رسد در چند سال اخیر رخ داده باشد.
ازن بیش از چهار سال است که در ماه‌های گرم هوای تهران را آلوده می‌کند و هر سال نیز بر میزان آن افزوده می‌شود. هرچند که امسال روش محاسبه شاخص کیفیت هوا تغییر کرده و سختگیرانه‌تر شده است و برخی بر این باورند که این تغییر روش سبب افزایش روزهای آلوده با آلاینده ازن شده است اما با وجود این، روش جدید محاسبه شاخص کیفیت هوا روش استانداردتری است که ما را به واقعیت‌های کیفیت هوای تهران نزدیک‌تر کرده است. اگرچه همچنان منابع متحرک نظیر خودروها، موتورسیکلت‌ها و سایر وسایل حمل‌ونقل بنزینی و گازوئیلی از جمله مهم‌ترین دلایل آلودگی هوای تهران حتی از نظر افزایش شاخص «ازن» به شمار می‌آیند اما کاهش کارایی کاتالیست خودروها و اجرا نشدن طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) نیز از دیگر عواملی است که باعث شده در روزهای اخیر، تهران شاهد آلودگی ناشی از ازدیاد ازن در هوا باشد.
رکوردشکنی آمار کرونا
در مرگ‌ومیرهای کرونایی، آخرین روز تیرماه رکوردشکنی کرد. بر اساس گزارش خبرگزاری فارس به نقل از سخنگوی وزارت بهداشت، در طول ۲۴ ساعت منتهی به ظهر 31 تیر، ۲۲۹ بیمار کووید ۱۹ جان خود را از دست دادند. رقمی که از رکورد قبلی (221 مرگ در یک روز) که دو هفته قبل‌تر به ثبت رسیده بود هشت نفر بالاتر بود.
در نخستین روز مرداد 1399 هم میزان تلفات کرونا بالای 200 نفر بود. سیماسادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت در نشست خبری روز چهارشنبه خود گفت: از دیروز تا امروز ۱ مرداد ۱۳۹۹ و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، دو هزار و ۵۸۶ بیمار جدید مبتلا به کووید ۱۹ در کشور شناسایی شد که یک هزار و ۹۳۴ نفر از آنها بستری شدند و مجموع بیماران کووید ۱۹ در کشور به ۲۸۱ هزار و ۴۱۳ نفر رسید. لاری افزود: متاسفانه در طول ۲۴ ساعت گذشته، ۲۱۹ بیمار کووید ۱۹ جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۱۴ هزار و ۸۵۳ نفر رسید. از میان این جان‌باختگان، 138 نفر از نیروهای بهداشت و درمان کشور بوده‌اند. به گفته مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان نظام پزشکی، طبق آخرین آمار 37 /20 درصد از این شهدا در گروه پرستاری بودند. سایر پرسنل اعم از خدمات، تاسیسات، آزمایشگاهیان و... 19 /19 درصد از شهدا را به خود اختصاص داده‌اند و جامعه پزشکی اعم از عمومی و متخصص ۶۰ درصد از شهدا را به خود اختصاص دادند که از این تعداد ۲۸ درصد پزشکان عمومی هستند و ۳۲ درصد از تخصص‌های مختلف بوده‌اند. حسین کرمانپور درباره استان‌هایی که بیشترین میزان ابتلا به کرونا در مدافعان سلامت در آنها وجود داشته است، گفت: در تهران با 26 /65 درصد بیشترین ابتلای مدافعان سلامت اتفاق افتاده است. در رده بعدی گیلان است و رتبه سوم مربوط به مازندران است. همچنین خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، مرکزی، ایلام و خراسان جنوبی در رده بعدی قرار دارند. اصفهان، اردبیل و آذربایجان غربی در رده بعدی با دو درصد و خراسان رضوی، سمنان، گلستان، خوزستان، قم، البرز، کرمان و لرستان نیز با درصدهای کمتری در مقام‌های بعدی قرار دارند.
محرم امسال با اقتضائات کرونایی
در همین حال، بحث بر سر نحوه برگزاری مراسم عزاداری محرم (که در پایان مرداد آغاز خواهد شد) در شرایط کرونایی داغ است. مشرق‌نیوز گزارش داده که حجت‌الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با بیان اینکه محبت و روضه‌های سیدالشهدا(ع) جزئی از فرهنگ ماست و مانند شیر و شکر، فرهنگ عاشورایی در فرهنگ ایرانی ما نهفته است، گفته است: این روضه‌ها تعطیل‌بردار نیست و حتماً مردم با فرهنگ غنی ایران بلد هستند و دستگاه‌های حاکمیتی نیز آماده هستند تا با تمهیدات لازم، زمینه‌های برگزاری با مراعات کامل جلسات محرم را فراهم کنند. رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با اشاره به اینکه برگزاری مراسم‌ها با رعایت ضوابط برای حفظ سلامتی مردم است، گفت: برای رعایت این ضوابط، سختگیری خواهیم کرد تا این مراسم که مطالبه مردم است به بهترین وجه برگزار شود. عزاداری سیدالشهدا (ع) مردمی است و دستگاه‌های حاکمیتی وظیفه تسهیل رعایت پروتکل‌ها را برعهده دارند.
آغاز رمزگشایی از پرواز رازآلود
در رویدادی دیگر، جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی سرانجام وارد مرحله بازخوانی شد. به نوشته روزنامه اعتماد، «۶ ماه و ۱۲ روز پس از «رویداد»، بالاخره جعبه نارنجی رازآلود هواپیمای اوکراینی بازگشایی و فرآیند خواندن آن آغاز شد». غلام‌عباس ترکی دادستان نظامی استان تهران در این مورد توضیح داد که روز جمعه جعبه سیاه هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین توسط نمایندگان سازمان هواپیمایی کشور با حضور نماینده دادسرای نظامی به پاریس منتقل شد تا خوانش آن در آزمایشگاه‌های تخصصی کشور فرانسه آغاز شود. به گفته دادستان نظامی تهران بنابر مقررات سازمان بین‌المللی هوانوردی، از کشورهای ذی‌نفع شامل آمریکا سازنده هواپیما، اوکراین مالک هواپیما، کانادا، سوئد و افغانستان به لحاظ اتباع جان‌باخته در این سانحه، برای خوانش جعبه‌های سیاه دعوت به عمل آمده است. علاوه بر این نمایندگان سازمان ایکائو، سازمان هواپیمایی کشوری ایران به همراه نماینده دادسرای نظامی تهران در عملیات خواندن جعبه سیاه حضور خواهند داشت. آن‌طور که دادستان نظامی تهران نیز تاکید کرده جعبه‌های سیاه این مدل از هواپیما تاکنون سابقه بازخوانی نداشته و بر همین اساس و بنا به تشخیص سازمان هواپیمایی کشوری، آزمایشگاه‌های کشور فرانسه از امکانات فنی لازم برای خوانش اطلاعات جعبه‌های سیاه برخوردارند. بنابراین، این کشور پس از اعلام آمادگی ایران به سازمان ایکائو برای ارسال جعبه سیاه، آمادگی خود را برای خواندن این جعبه نارنجی‌رنگ اعلام کرد و بالاخره پس از بیش از شش ماه وضعیت جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی مشخص شد.
کیک تولد برای قبرستان بزرگ تهران
اتفاق دیگری که هفته پیش چند روزی شبکه‌های اجتماعی را مات و مبهوت کرده و واکنش‌های زیادی برانگیخت، انتشار عکس مراسم بریدن کیک 50سالگی بهشت زهرا بود. در واکنش به این اتفاق، سایت خبری «عصر ایران» در یادداشتی نوشت: جشن تولد 50سالگی بهشت زهرا که کیک تولدش را سیدحسن خمینی، حناچی شهردار پایتخت و سید‌محمود دعایی مدیرمسوول روزنامه اطلاعات، فوت کردند حسابی سروصدا کرد و شاید بتوان گفت پرسروصداترین جشن تولد ایران بود... تصور مردم از بهشت زهرا با مرگ و عزیزان رفته گره خورده است. تصویر بریدن کیک تولد درحالی که آن سوتر، مردم در حال خداحافظی با عزیزانشان هستند، قشنگ نبود و حسابی مردم را متعجب کرد! این تولد در روزهایی گرفته شد که مردم غرق در مشکلات هستند و برخی با خود می‌گویند اینها را ببین که کار مردم را رها کرده‌اند و برای قبرستان جشن تولد می‌گیرند. این تصویر به همان اندازه عجیب بود که دیدن پخش کردن خرما و حلوا در یک مراسم عروسی. خرما و حلوا شیرین هستند و خوشمزه اما در فرهنگ ما جا افتاده است که از این دو خوشمزه شیرین در مراسم ختم و عزا استفاده کنند نه در شادی.
گرما و رکوردشکنی مصرف برق
در این میان، موج گرمای هوا که از هفته پیش اغلب استان‌های کشور را فرا گرفته است، روز یکشنبه گذشته مصرف برق ایران را به بالاترین رکورد تاریخ خود رساند. روزنامه اطلاعات با انتشار این خبر به نقل از محمدحسن متولی‌زاده معاون وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر) اعلام کرد: روز یکشنبه در حوالی ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه میزان مصرف برق به پیک خود رسید و از مرز ۵۸ هزار و ۱۱۰ مگاوات گذشت که حداقل ۴۰۰ مگاوات بیشتر از پیک بار پارسال است. وی افزود: با توجه به افزایش دمای هوا، میزان مصرف برق کشور به‌شدت افزایش یافته که بیش از ۴۰ درصد این میزان مصرف متعلق به سیستم‌های سرمایشی است. متولی‌زاده با اشاره به اینکه هرگونه اختلال در شبکه برق کشور می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به‌خصوص در بخش سلامت کشور وارد کند، در مورد نقشه مصرف برق در نقاط مختلف کشور گفت: دیروز ۹ استان و سه کلانشهر در منطقه قرمز و پنج استان و یک کلانشهر هم در منطقه زرد مصرف برق قرار گرفتند که باید حتماً در مصارف خود صرفه‌جویی کنند.
