جراحت کرمان

زینب موسوی: از آن روز که زلزله در «بم» خاک مرده پاشید، بیش از 14 سال گذشته اما حالا نه‌تنها «بم»، که استان کرمان در آستانه لرزه‌هایی است که هرکدام می‌تواند فضای اقتصادی و اجتماعی این استان را با مخاطرات جدی روبه‌رو و تغییرات نامطلوبی ایجاد کند.

شاید مهم‌ترین چالش این روزهای کرمان، خشکسالی و کم‌آبی است؛ چالشی مرگ‌آور و در عین حال زاینده. آنچه چشم‌انداز آینده کرمان را تیره و تار می‌کند، اغلب معضلاتی است که از خشکسالی سرچشمه می‌گیرند. کاهش چشمگیر بارش‌های سالانه و اتلاف شدید منابع آب استان کرمان در بخش کشاورزی با استفاده از روش‌های آبیاری سنتی به‌ویژه روش غرق‌آبی، سطح منابع آبی را در وضعیت وخیمی قرار داده است.

اوضاع آنچنان است که کارشناسان می‌گویند در صورت استفاده درست از آب و تلاش در صرفه‌جویی شاید کشاورزی در این استان در نهایت، دو نسل دیگر تداوم یابد. افت میزان تولید محصولات کشاورزی در یک سال گذشته نمونه‌ای از اثرات این چالش جدی است. شاید تصور بیابانی خشک که جای باغ‌های کنونی استان نشسته برای چند سال ‌آینده دور از ذهن نباشد؛ موضوعی که در بلندمدت حیات اقتصادی کشاورزان را تهدید می‌کند و این چرخه تهدید، در نهایت به شکل‌گیری موج مهاجرت‌های اقلیمی، گسترش حاشیه‌نشینی و چالش‌های جدید اجتماعی منتهی می‌شود.

استان پهناور کرمان با زیبایی‌های طبیعی و تاریخی، معادن بسیار و محصولات کشاورزی ویژه‌ای نظیر پسته، می‌تواند روند توسعه اقتصادی را سریع‌تر از برخی استان‌های دیگر طی کند اما همچنان که گفته شد این مسیر خالی از موانع و معضلات نیست.

بر اساس آنچه مرکز آمار در سال 94 از شاخص‌های کلیدی توسعه‌ای استان‌ها منتشر کرده است، کرمان در دو شاخص مهم جایگاه مطلوبی ندارد؛ این استان از نظر نرخ بیکاری، هجدهمین استان کشور است و بیست و نهمین استان از منظر نرخ مشارکت اقتصادی است. فارغ از چالش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی، این روزها استان کرمان با دو مساله مهم اجتماعی و فرهنگی درگیر است؛ مواد مخدر و حضور تعداد پرشمار مهاجران افغان.

استان کرمان یکی از مبادی پخش مواد مخدر در ایران است زیرا مواد مخدر وارد شده به ایران از راه استان سیستان و بلوچستان به جنوب استان کرمان وارد می‌شود.

آمارهای قضایی نشان می‌دهد 90 درصد حجم پرونده‌های قضایی در استان کرمان مربوط به اعتیاد است. همچنین اعتیاد، دلیل اول درخواست   متقاضیان طلاق، کودک‌آزاری و فرار دختران 16 تا 18ساله از خانه نیز هست.

همچنین با توجه به آنکه سه درصد جمعیت استان کرمان تابعیت افغانستانی دارند، این موضوع خود تبعات فرهنگی اجتماعی برای استان به ارمغان آورده است.

در این پرونده با ترسیم چالش‌هایی که استان کرمان با آن دست و پنجه نرم می‌کند، از ظرفیت‌های این استان کویری می‌گوییم و به الزامات جایگزین برای تداوم روند توسعه استان کرمان اشاره می‌کنیم.