هراس در نیمه‌شب‌های تهران
وعده وزیر کشوربرای برگزاری مانور امداد و نجات
وقوع چند زمین‌لرزه خفیف در تهران نگرانی از وقوع زلزله‌ای شدید در پایتخت را زنده کرد و به هراس پایتخت‌نشینان منجر شد که در چند سال گذشته با هشدارهای کارشناسانه و غیرکارشناسانه درباره احتمال وقوع یک زمین‌لرزه بزرگ در تهران، نسبت به لرزش‌های این کلانشهر به‌شدت حساس شده‌اند.
وقوع چند زمین‌لرزه خفیف در تهران نگرانی از وقوع زلزله‌ای شدید در پایتخت را زنده کرد و به هراس پایتخت‌نشینان منجر شد که در چند سال گذشته با هشدارهای کارشناسانه و غیرکارشناسانه درباره احتمال وقوع یک زمین‌لرزه بزرگ در تهران، نسبت به لرزش‌های این کلانشهر به‌شدت حساس شده‌اند. در آخرین دقایق شامگاه چهارشنبه 29 آذرماه زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 2 /5 ریشتر ساکنان استان‌های تهران و البرز را وحشت‌زده کرد. پس از وقوع این زمین‌لرزه که در حوالی ملارد و در نزدیکی مشکین‌دشت و شهریار رخ داد، تعداد زیادی از مردم سراسیمه به خیابان‌ها هجوم آوردند و برخی حتی شب پیش از یلدا را در فضای باز پارک‌ها یا داخل خودروهایشان به صبح رساندند. هجوم خودروهای شخصی خیابان‌های تهران را دچار ترافیک سنگین کرد و آسمان آلوده پایتخت آلوده‌تر شد. تهران روزهای پنجشنبه، جمعه و شنبه را در وضعیت قرمز به سر برد. تا روز یکشنبه سوم دی‌ماه استان‌های تهران و البرز 20 پس‌لرزه را از سر گذراند؛ پس‌لرزه‌هایی که البته مردم آنها را احساس نکردند. روز یکشنبه وضعیت تهران از قرمز به زرد اعلام شد. زمین لرزان اما آرام نگرفت. ساعت ۵ و ۲۲ دقیقه صبح سه‌شنبه ۵ دی‌ماه، مجدداً زمین‌لرزه‌ای با بزرگی 2 /3 ریشتر مناطقی از استان البرز را به لرزه درآورد. در اولین ساعت بامداد چهارشنبه ششم دی‌ماه هم زمین‌لرزه دیگری به بزرگی 2 /4 در مرز استان‌های تهران و البرز- حوالی ملارد (تهران) و در نزدیکی مشکین‌دشت و صفادشت رخ داد و بار دیگر ساکنان این دو استان را وحشت‌زده کرد. با وجود سرمای هوا باز هم تعدادی از مردم شب را بیرون از خانه‌های خود سر کردند.
هشدارها و دلداری‌های مسوولان
دقایقی پس از وقوع زمین‌لرزه 2 /5ریشتری، رئیس مرکز لرزه‌نگاری کشوری، گفته بود: به نظر می‌رسد انتهای گسل اشتهارد است که فعال شده و مردم باید احتیاط کنند. تا این لحظه دو پس‌لرزه گرفتیم اما با توجه به بزرگی لرزه اولیه، نمی‌دانیم این زلزله اصلی بوده یا پیش‌لرزه؛ منتظریم ببینیم پس‌لرزه‌ها ادامه می‌یابد یا خیر. مسوولان مختلف مرتبط و غیرمرتبط دیگر نیز هشدارهای درست و نادرستی دادند. این هشدارها البته به احتیاط بیشتر منجر شد، اما هجوم مردم به خیابان‌ها را نیز به دنبال داشت و برخی از اظهارات غیرکارشناسی مورد انتقاد قرار گرفت. در تجربه بعدی یعنی پس از وقوع زمین‌لرزه 2 /4ریشتری، بلافاصله مسوولان در جهت آرام کردن مردم کوشیدند. بهنام سعیدی، سخنگوی ستاد مدیریت بحران کشور، به‌سرعت اعلام کرد: این زمین‌لرزه خسارت جانی و مالی به همراه نداشت. اما عجله برای این اظهار نظر با انتقاد کاربران فضای مجازی مواجه شد و چند ساعت پس از زمین‌لرزه نادرستی آن هم اثبات شد؛ طبق اعلام مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز زمین‌لرزه در البرز یک کشته و 75 مصدوم برجای گذاشت. این مقام مسوول با بیان اینکه تمامی این افراد هنگام خروج از منزل و به علت عجله کردن و بی‌احتیاطی دچار حادثه شده‌اند، افزود: مصدومیت هیچ یک از این مصدومان ناشی از تخریب آوار زلزله نبوده و فرد جان‌باخته نیز یک مرد مسن بوده که به علت سکته ناشی از ترس و شوک هنگام وقوع زلزله جان باخته است. در زمین‌لرزه 2 /5ریشتری 29 آذرماه نیز یک دختربچه 10ساله بر اثر ترس و شوک جان باخت، زنی 70 ساله هنگام فرار فوت کرد و ده‌ها نفر مصدوم شدند. به هر حال کمتر بودن شدت زمین‌لرزه بامداد ششم دی‌ماه نسبت به زمین‌لرزه 29 آذرماه در کنار اظهار نظرهای آرام‌بخش مسوولان باعث شد مردم این بار آرامش بیشتری داشته باشند.
آماده‌باش کامل
محمدعلی نجفی، شهردار تهران، دقایقی پس از وقوع زمین‌لرزه با اعلام آماده‌باش مدیریت بحران شهر تهران، از شهروندان خواست ضمن اینکه باید همواره آمادگی‌های لازم را داشته باشند اما از بابت پس‌لرزه بامداد چهارشنبه نگران نباشند. او با اشاره به زلزله 2 /4ریشتری بامدادی تهران گفت: طبق اطلاعات دریافتی از سازمان مدیریت بحران، زلزله رخ‌داده مربوط به گسل مشکین‌دشت - اشتهارد و پس‌لرزه زمین‌لرزه هفته گذشته است. آن‌طور که ایسنا گزارش داده، شهردار تهران اظهار کرد که زلزله رخ‌داده هفته گذشته زنگ هشداری برای مدیریت بحران بود و سبب آمادگی بیشتر این ستاد شد. او با بیان اینکه شهرداری تهران با تمام ظرفیت‌هایش در آماده‌باش کامل برای نقش‌آفرینی و مدیریت بحران‌های احتمالی است، به کلیه نیروهای امدادی و خدماتی شهر تهران دستور آماده‌باش داد. نجفی در جریان تشکیل جلسه ستاد بحران، با اشاره به تجربه زلزله 2 /5ریشتری در ملارد اظهار کرد: تجربه بار اول به ما کمک فراوانی کرد. چراکه به مجرد وقوع پس‌لرزه شب گذشته (زمین‌لرزه 2 /4ریشتری) هر دستگاهی می‌دانست چه کاری باید انجام دهد و اقدامات خود را بلافاصله انجام داد. او همچنین با اشاره به دستورالعمل 10ماده‌ای ستاد مدیریت بحران شهر تهران که در جلسه گذشته این ستاد مورد تصویب قرار گرفته بود، تصریح کرد: بر اساس این دستورالعمل تمامی دستگاه‌های مسوول موظف هستند نیازهای خود را برای اجرای ماموریت‌هایی که در مصوبه سال 89 دولت بر عهده آنها گذاشته شده است، اعلام کنند. از این‌رو تمامی دستگاه‌ها باید طبق زمان‌بندی اعلام‌شده بررسی‌های لازم را صورت داده و نیازهای خود را به شورای هماهنگی مدیریت بحران اعلام کنند تا مورد جمع‌بندی قرار گیرد. به گفته شهردار تهران آن بخش از نیازهای دستگاه‌ها که در اختیار شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران و شهرداری تهران خواهد بود در اسرع وقت برطرف خواهد شد و سایر ملزومات مورد نیاز نیز در دولت و مجلس شورای اسلامی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد تا حداقل نیازهای دستگاه‌ها برای اجرای ماموریت‌های محوله در زمان بروز بحران تامین شود. نجفی درباره زلزله 2 /4ریشتری ملارد گفت: این زلزله در انتهای گسل اشتهارد رخ داد. در این گسل هنوز تنش لرزه‌ای به چشم می‌خورد و مردمی که در محدوده این گسل به خصوص ملارد سکونت دارند، باید آمادگی داشته باشند. او با بیان اینکه در گسل شمال تهران هیچ تنش و لرزه غیرعادی ثبت نشده است، تصریح کرد: البته ما باید آمادگی خود را حفظ کنیم و دستگاه‌های عضو ستاد بحران نیز در آمادگی کامل هستند. شهردار تهران با اشاره به تهیه نقشه «تخلیه امن اضطراری» اعلام کرد: برای هر محله تهران نقشه‌ای را تهیه کردیم که در سایت شهرداری تهران موجود است. در این نقشه قید شده است در صورت وقوع زلزله شهروندان در خود محله برای اسکان موقت به کجا مراجعه کنند. شهردار تهران سپس از مردم درخواست کرد در زمان وقوع زلزله از محله خود خارج نشوند چراکه این ترددها موجب می‌شود عملیات کمک‌رسانی با مشکل انجام شود. او افزود: خواهش دوم من مربوط به مراجعه به پمپ‌بنزین‌هاست. بسیار عجیب است که زلزله اتفاق بیفتد و مردم در پمپ‌بنزین‌ها باشند. این کار بسیار خطرناکی است که هفته پیش از سر گذراندیم. هفته گذشته ماشین‌های بزرگ حمل بنزین بین ماشین‌های شهروندان گرفتار شده بودند و این در حالی است که در این شرایط در صورت بروز یک جرقه کوچک حادثه بسیار بزرگی اتفاق می‌افتد.
اشاره نجفی به هجوم مردم با خودروهای شخصی به پمپ‌بنزین‌ها بود که در شب زمین‌لرزه 2 /5ریشتری رخ داد. در این زمین‌لرزه که شب‌هنگام رخ داد، بسیاری از مردم ساعت‌ها سوار بر خودروهای شخصی در خیابان‌های تهران بودند و برای تامین بنزین مورد نیازشان به پمپ‌بنزین‌ها مراجعه می‌کردند.
وعده برگزاری مانور امداد و نجات
عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور، نیز هفته گذشته به مردم توصیه کرد که هنگام وقوع زلزله در محدوده منازل خود باقی بمانند تا هم امدادرسانی به حادثه‌دیدگان احتمالی با سرعت بیشتری انجام و هم از ایجاد فرصت برای دزدان جلوگیری شود. وزیر کشور همچنین گفت: بر اساس تصمیمی که در وزارت کشور اتخاذ شده، قرار است در شرایط مورد نیاز استان‌ها در کوتاه‌ترین زمان دست به دست هم بدهند تا بتوانیم حوادث احتمالی در تهران را مدیریت کنیم. در این زمینه تصمیم گرفته شده تا 22 منطقه تهران میان 22 استان تقسیم شود و با هماهنگی با شهرداری در مناطق 22گانه امکانات، انبار کردن و استقرار نیروها در اختیار استان‌ها قرار بگیرد. او در ادامه از برگزاری مانور امداد و نجات حوادث غیرمترقبه در تهران جهت افزایش ضریب عملکرد استان‌ها در کمک‌رسانی به تهران در آینده نزدیک خبر داد.
تصمیم تازه برای مدیریت ترافیک
خبر دیگری که هفته گذشته مدیران تهران اعلام کردند تصمیم برای تغییر در مدیریت ترافیک شهر بود. پس از استقبال اعضای شورای ترافیک شهر تهران از پیشنهاد شهرداری برای تغییر شیوه مدیریت ورود خودروها به محدوده مرکزی شهر، تصمیم بر این شد که نمایندگان دستگاه‌های دولتی میزان هزینه‌های مترتب بر اجرای این طرح برای دولت را بررسی و اعلام نظر کنند تا مراحل قانونی بعدی برای تصویب و اجرای آن طی شود. آن‌طور که خبرگزاری‌ها از جلسه دوم دی‌ماه شورای حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران گزارش داده‌اند، در این جلسه پیشنهاد معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران برای لغو طرح ترافیک و جایگزینی شیوه جدید که متضمن کاهش هزینه‌ها برای مردم و عادلانه شدن دسترسی به محدوده است، با استقبال اکثریت اعضا روبه‌رو شده است. در عین حال مقرر شده نمایندگان دستگاه‌های دولتی با بررسی هزینه‌های جدیدی که لغو سهمیه‌های طرح ترافیک برای این دستگاه‌ها ایجاد خواهد کرد، درباره نحوه تامین اعتبارات لازم برای این کار به تصمیم برسند. اما تصمیم نهایی در این مورد با شورای ترافیک شهر تهران است. ایسنا نوشته است: «بر اساس پیشنهاد جدیدی که شهرداری تهران با هماهنگی کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر تهیه کرده است، صدور مجوزهای سالانه طرح ترافیک لغو می‌شود و خودروهای دولتی، عمومی و دارای سهمیه بعد از این ملزم خواهند شد عوارض ورود به محدوده طرح ترافیک را همانند خودروهای شخصی بپردازند. در طرح جدید، محدوده فعلی طرح ترافیک با عنوان محدوده سبز شهر تهران و محدوده زوج و فرد با عنوان محدوده آبی نامگذاری شده است که بعد از این همه خودروها اعم از شخصی، دولتی و ارگانی به طور برابر عوارض ورود به این دو محدوده را خواهند پرداخت؛ عوارضی که در صورت تردد در ساعات غیر اوج ترافیک، به شرط آلاینده نبودن خودرو و آلوده نبودن هوا، با تخفیف‌های قابل توجهی همراه خواهد شد.» محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، در این‌باره گفته است: «درصدد آن هستیم که مردم را از خرید سالانه آرم ترافیک آزاد کنیم. بر اساس این طرح همه مردم مجاز هستند با پرداخت عوارض ورود به محدوده وارد شده و این رانتی را که مخصوص 98 هزار خودرو است حذف خواهیم کرد تا هر خودرویی که مایل به ورود به محدوده طرح ترافیک بود وارد محدوده شود.» اما روزنامه «دنیای اقتصاد» این طرح تازه را عاملی برای تشدید ترافیک دانسته و نوشته است: «مدیران پایتخت با تشخیص نادرست صورت‌مساله ترافیک، نسخه‌ای برای جایگزینی با طرح ترافیک فعلی تدوین کرده‌اند که مطابق آنچه اعلام شده، در صورت تصویب و اجرای آن، نه‌تنها از بار تردد خودروها کم نمی‌شود که باعث ازدحام بیشتر و تشدید آلودگی خواهد شد. در حال حاضر دو چالش اصلی پایتخت، ترافیک سنگین معابر و همچنین آلودگی هواست. در این میان، آزادسازی ورود به محدوده طرح ترافیک برای همه خودروها آن هم به شکل اخذ عوارض کمتر برای سفرهای کوتاه، عملاً به سنگین‌تر شدن بار ترافیک منجر می‌شود.»
