صعود بی‌بازگشت کوهنوردان

زمین‌لرزه‌های کوچک و بزرگ مکرر روزها و شب‌های سختی برای مردم کرمان و کرمانشاه رقم زده است. در هجدک راور کرمان تنها از ساعت یک بامداد چهارشنبه 22 آذر تا صبح همین روز 55 زمین‌لرزه ثبت‌شده که بزرگ‌ترین آنها، 1 / 6 ریشتر بوده و هفت مورد از آنها نیز بزرگ‌تر از 4 ریشتر بوده است. 55 نفر از مردم این مناطق دچار مصدومیت شده‌اند و نگرانی از لرزه‌ها خواب را از چشم مردم این منطقه ربوده است. به گفته نماینده سیرجان در مجلس، در این شب یک میلیون نفر از مردم در خیابان‌ها به دلیل ترس شب را به صبح رساندند. به گفته علی بابایی، فرماندار کرمان، 86 هزار واحد مسکونی قدیمی غیرمستحکم در کرمان وجود دارد. به گفته او پس از رخداد زلزله 2 / 6ریشتری اولیای دانش آموزان به دلیل نگرانی به سمت مدارس فرزندان خود حرکت کردند. این اقدام باعث ترافیک سنگین و وقوع 17 مورد تصادف در مرکز شهر کرمان شد. فرماندار کرمان همچنین از وارد شدن خسارت به برخی از واحدهای مسکونی و ریزش سقف دو مدرسه در چترود خبر داده است. ظهر سه‌شنبه 21 آذرماه نیز زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 2 / 6 ریشتر حوالی هجدک در استان کرمان را لرزانده و خساراتی به روستاهای «گورک» و «گزک» در شهرستان راور وارد کرده است. آن‌طور که ایسنا گزارش داده، با توجه به سرمای بیش از حد هوا ساکنان این روستاها با کمبود وسایل گرمایشی، چادر و کانکس روبه‌رو شده‌اند. تعداد مصدومان این زمین‌لرزه نیز 29 نفر است.

1285 پس‌لرزه در کرمانشاه

کرمانشاه نیز درحالی‌که هنوز درگیر خسارت‌های شدید زلزله 21 آبان‌ماه است، هفته گذشته زمین‌لرزه دیگری را تجربه کرده است. 20 آذرماه زمین‌لرزه‌ای به بزرگای 6 ریشتر در مقیاس امواج درونی زمین مرز عراق و کرمانشاه، حوالی ازگله، را لرزانده است. این زمین‌لرزه خسارتی به دنبال نداشته،‌ اما به دلیل شدت زیاد، در شهرها و استان‌های هم‌جوار هم احساس شده و مردم سنندج را به خیابان‌ها کشانده است. به گفته فرهاد فروزی، مسوول شبکه لرزه‌نگاری استان کرمانشاه، با گذشت یک ماه از زلزله 3 / 7ریشتری کرمانشاه، تا ساعت 9 صبح روز سه‌شنبه 21 آذرماه، 1285 مورد پس‌لرزه در این استان رخ داده است. از سوی دیگر اَرتین کمالی، مدیرکل پزشکی قانونی کرمانشاه، نیز از پایان فعالیت کمیته ارزیابی فوتی‌های زلزله خبر داده و اظهار کرده است: تا امروز (20 آذر) که آخرین روز فعالیت تیم ارزیابی در مناطق زلزله‌زده بود، در مجموع تعداد فوتی‌های زلزله 620 نفر گزارش شده است. از این تعداد فوتی 342 نفر زن و 278 نفر مرد بوده‌اند. این تعداد فوتی شامل اجسادی است که پزشکی قانونی معاینه کرده و گواهی فوت صادر کرده و نیز جان‌باختگانی که بعضاً بدون گواهی فوت دفن شده و کار شناسایی آنها انجام شده است. البته افزایش فوتی‌های زلزله در اثر مرگ برخی مصدومان زلزله در مراکز درمانی محتمل است.

مسوولان مناطق زلزله‌زده کرمانشاه، از عملکرد مسوولان کشور در رسیدگی به وضعیت مردم این مناطق یک ماه پس از وقوع زمین‌لرزه 3 / 7ریشتری انتقاد کرده‌اند. روز یکشنبه 19 آذرماه حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده اسلام‌آباد غرب در مجلس، با اشاره به بروز برف و باران در مناطق زلزله‌زده، گفته است: در زلزله کرمانشاه ملت سنگ تمام گذاشتند اما برخی از دولتی‌ها و مسوولان تنها قول داده و عمل نکردند. او در ادامه گلایه کرده است: دو شب گذشته 37 چادر مردم را باد به دلیل برف و باران برد و رئیس بنیاد مسکن 48 ساعت است که موبایل جواب نمی‌دهد. اکبر سنجابی، فرماندار سرپل ذهاب، نیز در گفت‌وگو با ایسنا با انتقاد از کندی روند اسکان موقت، عنوان کرده است: مردم با سختی فراوان زیر چادرهای 10متری زندگی می‌کنند. فرامرز اکبری، فرماندار قصرشیرین، نیز گفته است: با گذشت یک ماه از زلزله 3 / 7ریشتری، بیش از 90 درصد مردم قصرشیرین هنوز زیر چادر زندگی می‌کنند.

پیش‌بینی‌ها و ضدپیش‌بینی‌ها از زلزله پایتخت

زمین‌لرزه‌های مکرر کرمانشاه و کرمان، مثل همیشه توجهات را به خطر زمین‌لرزه در تهران و تبعات آن جلب کرده است. کارشناسان و مسوولان گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره ابعاد و خسارات این زمین‌لرزه مطرح کرده‌اند. ایسنا به نقل از علی بیت‌اللهی، رئیس پژوهشکده زلزله مرکز تحقیقات مسکن، نوشته است: وجود گسل‌ها را به عنوان چشمه‌های زلزله در همه جای دنیا پذیرفته‌اند. هرجا آثاری از شکستگی‌های زمین می‌بینیم مشخص است که این شکستگی‌ها در زمانی باعث زلزله شده‌اند. وقتی می‌بینیم در طول شمال غرب تا شمال شرق تهران خط گسل شمال تهران را داریم یا خط گسل ری، خط گسل پردیسان یا خط گسل نیاوران را داریم قبول می‌کنیم که منطقه تهران از نظر لرزه‌ای بسیار فعال است. طبق مستندات تاریخی، گسل ری یا گسل شمال تهران می‌توانند زمین‌لرزه‌ای با شدت ۷ تا 5 / 7 ریشتر ایجاد کنند و آمار کشته‌ها و مجروحان حدود یک میلیون نفر خواهد بود.

اما روزنامه «دنیای اقتصاد» نظرات متفاوتی را درباره «فرضیه تکرار زمین‌لرزه‌های ۲۰۰ساله» منتشر کرده و نوشته است: مجموعه بررسی‌های جداگانه سه زلزله‌شناس ایرانی نشان می‌دهد آنچه طی هفته‌های اخیر تحت عنوان «دوره بازگشت ۱۵۰ تا ۲۰۰ساله زلزله بالای ۷ ریشتر» در تهران مطرح شده، نوعی بازی آماری با داده‌های لرزه‌ای است و با سه دلیل مستند، این فرضیه از منظر مطالعات زمین‌شناسی مردود اعلام می‌شود. این فرضیه با سوابق قابل استناد از رفتار گسل‌های اصلی مغایرت دارد. سه زلزله‌شناس ایرانی به دو پرسش جدید درباره زمین‌لرزه‌های زنجیره‌ای اخیر در نقاط مختلف کشور پاسخ داده و در عین حال با ارائه یک «شاهد عینی» اعلام کردند فرضیه «بازگشت زلزله بزرگ تهران بعد از یک دوره ۱۵۰ تا ۲۰۰ساله»، تنها بر اساس «محاسبات ریاضی» ساخته شده است و «علم زمین‌شناسی» این فرضیه را تایید نمی‌کند. آنها با اشاره به وقوع دو رخداد زمین‌لرزه با بزرگای بیش از ۶ ریشتر به فاصله کمتر از یک ‌ماه در حوالی منطقه «هجدک» استان کرمان، اعلام کردند: بر اساس محاسبات ریاضی وقوع دو زمین‌لرزه بزرگ به فاصله کمتر از یک ماه در کرمان اصلاً محتمل نبود چراکه سوابق تاریخی لرزه‌خیزی این منطقه حکایت از وقوع زمین‌لرزه‌های اینچنینی در فاصله زمانی که زلزله‌های اخیر کرمان در آن روی داد، ندارد؛ بنابراین نمی‌توان فرضیه بازگشت زلزله در یک دوره مشخص را نه برای شهر تهران و نه هیچ نقطه دیگری با قاطعیت تایید کرد.

خطرناک‌تر از داعش

محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران، نیز هفته گذشته درباره وضعیت ترافیک و جمعیت تهران هشدارهایی مطرح کرده است. آن‌طور که خبرگزاری فارس گزارش داده، هاشمی اظهار کرده است: پیش‌بینی می‌کنم در سال 1409 جمعیت شهرهای اقماری تهران بیشتر از جمعیت شهر تهران شود و اطراف تهران نیز به یک شهر جدید تبدیل شود و ما شاهد یک جمعیت 20میلیونی در استان تهران باشیم. رئیس شورای شهر تهران، ری و تجریش عنوان کرده است: به نظر می‌رسد مشکل اصلی ترافیک تهران تبدیل به یک مشکل امنیتی می‌شود. او با اشاره به اینکه ترافیک تهران از داعش خطرناک‌تر است، گفته است: ما نمی‌توانیم معضل ترافیک را حل کنیم چراکه خودروها هر روز بیشتر می‌شوند و خیابان‌های شهر نیز کشش لازم را ندارند. ولی می‌توانیم حمل‌ونقل عمومی را در شهر توسعه دهیم که به معضل کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک می‌کند. تهران به 250 ایستگاه مترو و 4 خط اقماری نیاز دارد. این موارد قطعاً آلودگی هوا و ترافیک را حل می‌کند.

بهمن مرگبار

یک گروه از کوهنوردان خراسانی باشگاه‌های دارای مجوز آزادگان، احد و پلنگ برفی به همراه یک راهنمای لرستانی که قصد صعود به قله «کول جنو» در ارتفاعات ۳۸۰۰متری لرستان را داشتند، در مسیر بازگشت گرفتار برف و کولاک شدید شده و برای مسیریابی به دو دسته تقسیم شدند. ایسنا روایت این صعود مرگبار را این‌طور ادامه می‌دهد: «شش کوهنورد توسط اورژانس هوایی الیگودرز نجات یافته و گروه دوم در اثر ریزش بهمن مفقود شدند و در نهایت پس از جست‌وجوی صورت‌گرفته توسط هلال‌احمر و تیم‌های امدادی، پیکر هفت کوهنورد خراسانی پیدا شد. تلاش برای یافتن آخرین جسد مفقودشده در زیر برف تا 20 آذرماه ادامه یافت اما متاسفانه با توجه به پیدا نشدن علی حسینی به نظر می‌رسد فاز دوم جست‌وجوها به سال آتی موکول شود.»

رضا آریایی، مدیرکل مدیریت بحران لرستان در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، انحراف از مسیر اصلی، بی‌توجهی به هشدارهای هواشناسی، کوهنوردی هنگام بارش شدید برف و کولاک و... را از جمله اشتباهات اعضای این تیم عنوان کرده است. در عین حال محمدحسین کاظمی، مربی کوهنوردی که تاکنون دو بار موفق به صعود به این قله شده است به همشهری گفته است: «بیشتر افرادی که در حادثه سقوط بهمن جان‌باختند قبلاً هم به این قله صعود کرده بودند. یکی از این افراد، مرتضی غلامپور، موسس باشگاه کوهنوردی پلنگ‌برفی بود که عنوان پلنگ برفی ایران را در اختیار داشت. در ایران فقط سه نفر به این عنوان دست پیدا کرده‌اند. تمامی قربانیان مهارت و آمادگی کافی برای فتح قله را داشتند، اما متاسفانه در بهمن غافلگیر شدند. بهمن در وسعتی به اندازه 80 در 300 متر و در چند ثانیه سقوط کرد و به همین دلیل آنها موفق به نجات جان خود نشدند. آنها درست در لحظه‌ای گرفتار بهمن شدند که در حال عبور از دره دایی بودند؛ دره‌ای که پوشیده از برف است و تنها حدود 20 دقیقه با خروج از دره فاصله داشتند که گرفتار بهمن شدند و جان باختند.» ایرنا سه‌شنبه 21 آذرماه خبر داد که آیین تشییع و وداع با پیکر کوهنوردان خراسانی جان‌باخته در ارتفاعات اشترانکوه لرستان با حضور اقشار مختلف مردم و مسوولان در ورزشگاه تختی مشهد برگزار شد.

تکرار حادثه اتوبوس راهیان نور

طبق اعلام پلیس راه راهور ناجا «حوالی ساعت ۱۷ و 45 دقیقه سه‌شنبه 21 آذرماه در کیلومتر هشت کمربندی سوسنگرد استان خوزستان یک دستگاه اتوبوس بنز حامل دانش‌آموزان دختر مقطع دبیرستان با وانت تویوتا با پلاک منطقه آزاد برخورد کرد و در پی این حادثه تعدادی کشته و مجروح شدند». آن‌طور که روزنامه ایران گزارش داده «اتوبوس دانش‌آموزان دختر از شهرستان نظرآباد استان البرز راهی خوزستان بود که در کمربندی سوسنگرد با یک دستگاه تویوتا برخورد کرد. پس از اعلام این حادثه، تیم‌های امدادی راهی محل سانحه شدند و پیکرهای دختران را از میان آهن‌پاره‌ها بیرون کشیدند. اما متاسفانه هفت تن از آنها بر اثر شدت جراحات جان باختند و مجروحان برای درمان به بیمارستان گلستان اهواز اعزام شدند.» روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش نیز شامگاه سه‌شنبه 21 آذرماه اعلام کرد: «در سانحه تصادف اتوبوس راهیان نور هفت نفر کشته شدند.» همچنین در ساعات پایانی روز 21 آذرماه ایسنا به نقل از مهران ورناصری، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز نوشت: «تاکنون 44 نفر از مصدومان این حادثه به دو بیمارستان بقایی و گلستان اعزام شده‌اند که از این تعداد 14 مصدوم که تقریباً 10 دانش‌آموز و بقیه از رانندگان یا کادر فنی یا مربی هستند با اعزام به بیمارستان گلستان تحت درمان قرار گرفته‌اند.» در مورد علت حادثه، روزنامه ایران به نقل از مرتضی نظری، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت آموزش و پرورش، نوشت: «اتوبوس حادثه‌دیده راهیان نور اسکورت داشت. پنج کاروان راهیان نور دارای اسکورت و امنیت کامل بودند. اما متاسفانه یکی از اتوبوس‌ها دچار حادثه شد و طبق اعلام پلیس راه علت تصادف انحراف به چپ تویوتا بوده است.» بر اساس گزارش این روزنامه، جمعیت هلال احمر هم اعلام کرده است: «به دنبال اعلام سانحه تصادف اتوبوس دانش‌آموزان، ۲۴ امدادگر هلال احمر و یک تیم تخصصی به محل حادثه اعزام شدند. تاکنون علت این حادثه ترکیدگی لاستیک اتوبوس و انحراف به چپ اعلام شده است.»