رمز رشد

پی‌یر لومیو/استاد دانشگاه کبک و اتاوا

به نظر می‌آید که برای اقتصاد ایران فرصت‌های زیادی وجود دارد. مقصودم تنها فرصت‌های صادرات نفت نیست (و در نتیجه فرصت واردات بیشتر از دنیا)، که شکی نیست اهمیت بالایی دارد. مقصودم فرصت رونق عمومی است، که در صورت آزادی اقتصادی و مهار ‌برداشتن از کارآفرینی می‌تواند به دست بیاید. به مورد چین توجه کنید. همین 40 سال پیش هیچ کس فکرش را هم نمی‌کرد این کشور به دومین اقتصاد بزرگ جهان بدل شود، با درآمد سرانه‌ای که رو به افزایش است و باعث شده طبقه متوسط پویایی به وجود بیاید. این همه به لطف آزادی اقتصادی اتفاق افتاد (هر چند روند این آزادسازی‌ها متاسفانه با سرعتی که اقتصاددانان امید داشتند، پیش نمی‌رود). منکر اولسن، استاد اقتصاد دانشگاه مریلند، به درستی نوشته بود «یک اقتصاد که بازارهایش آزاد باشند و در آنها دولت و کارتل‌های اقتصادی مداخله نکنند، مثل یک نوجوان است: اشتباه زیاد می‌کند اما به هر روی بی‌‌اینکه تشویق و تلاش خاصی نیاز باشد، به سرعت رشد می‌کند و بزرگ می‌شود». او توضیح می‌دهد که «در این روزگار یک کشور باید سیاست‌های غلط زیاد و نهادهای بد یا بی‌ثبات بی‌شمار داشته باشد، تا با تقلای بسیار مانع توسعه اقتصادی شود.» به بیان دیگر، رشد اقتصادی وضعیت پیش‌فرض همه اقتصادهاست، اما سیاست‌های غلط دولتی می‌تواند این وضعیت پیش‌فرض را از کار بیندازد. در ایران هم مثل باقی اقتصادهای در حال گذار، رمز رشد در آزادی اقتصادی نهفته است. می‌توانیم امیدوار باشیم ایرانیان آن آزادی اقتصادی‌ای را که لازمه از بند رها شدن کارآفرینی و رونق است، به دست بیاورند. اینکه کسب و کارهای خصوصی آزادی رقابت با کسب و کارهای دولتی داشته باشند و قیمت‌گذاری‌های دولتی برچیده شود و تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی آزاد شود، از اهمیتی حیاتی برخوردار است. روی کاغذ، این امور می‌توانند حتی بهتر از آنچه در آمریکا و چین اتفاق افتاده، به عمل بپیوندند. مشکل اقتصاد آمریکا، نظارت و تنظیم بیش از حد فعالیت‌های اقتصادی است که در همه سطوح حکومت، چه فدرال و چه ایالتی، اتفاق می‌افتد. متاسفانه کشورهای در حال گذار از این قبیل مقررات نظارتی و تنظیمی در آمریکا الگوبرداری می‌کنند و این سبب می‌شود به عوض شتاب گرفتن، رشد اقتصادی‌شان روند کندتری را در پی بگیرد. پرهیز کردن از قوانین نظارتی به سبک آمریکایی و در عین حال برقرار داشتن قانونمداری، نیروی پرقدرتی برای حرکت پرشتاب هر اقتصادی فراهم می‌کند.