تجربیات گذشته

جیمز گارتنی/استاد اقتصاد دانشگاه فلوریدا

سلام و تبریک به مردم ایران.
حالا که به سال جدید داخل می‌شویم، بهترین زمان است برای تفکر جدی در باب درس‌های گذشته، و در باب این‌که چطور می‌توان به آینده‌ای رضایت‌بخش‌تر و کامرواتر دست یافت. تجربه ۲۰۰ سال گذشته دانش وافری در اختیارمان گذاشته تا بتوانیم دریابیم منبع اصلی رونق و کامیابی چیست. این منبع همانا آزادی اقتصادی است: آزادی ورود به بازارها، آزادی تجارت با دیگران، آزادی پروراندن محصولاتی بهتر، و آزادی کمک به دیگران در ازای دستمزد. در اقتصادهای آزادتر سطح سرمایه‌گذاری‌ها بالاتر است، عایدی از تجارت جهانی بیشتر است، و پخش محصولات بهبودیافته میان افراد عادی جامعه سریع‌تر است. این به موتور رشد سریع و درآمد بالاتر سوخت می‌رساند. وقتی مردم به لحاظ اقتصادی آزاد باشند، قدرت ذهنی، ابتکار و توان بالقوه‌شان برای دستیابی به اهدافشان خارق‌العاده خواهد بود.
حالا به سراغ وفور شواهدی می‌رویم که نشان می‌دهند این گزاره صحت دارد. موسسه کانادایی فریزر، در همکاری با بیش از ده‌ها اقتصاددان ممتاز جهان، سنجه‌ای برای آزادی اقتصادی ارائه کرده است. من در طول ربع‌قرن گذشته در این پروژه دخیل بوده‌ام و در نگارش گزارش سالانه «آزادی اقتصادی در جهان» که موسسه فریزر و نهادهای تحقیقاتی در ۸۰ کشور جهان، منتشر می‌کنند مشارکت کرده‌ام.
این سنجه مقایسه عملکرد اقتصادهای آزادتر را نسبت به اقتصادهایی که از آزادی کمتری برخوردارند، ممکن می‌کند. شواهد تجربی بی‌شمارند: مردمی که در آزادی اقتصادی بیشتری زندگی می‌کنند، تولیدات بیشتری دارند و سطح درآمدشان از سطح درآمد آنها که در اقتصادهای کمتر آزاد زندگی می‌کنند، بالاتر است.
در طول دو دهه گذشته، کشورهای چهارک بالای جدول آزادی اقتصادی سطح درآمد سرانه‌ای داشته‌اند که به صورت تقریبی هفت برابر سطح درآمد چهارک پایینی این جدول، یعنی کشورهایی با کمترین آزادی اقتصادی بوده است. علاوه بر این تاثیرات مثبت آزادی اقتصادی را در جهان می‌شود به عینه دید. در آسیا هنگ‌کنگ و سنگاپور بیشترین میزان آزادی اقتصادی را دارند، و بالاترین سطح استانداردهای زندگی در آسیا هم متعلق به همین کشورهاست. در اروپا سوئیس آزادترین اقتصاد را دارد و بیشتر کامیابی اقتصادی هم متعلق به همین کشور است. در آمریکای جنوبی شیلی آزادترین اقتصاد را دارد و به همین ترتیب بالاترین سطح درآمد سرانه در این منطقه متعلق به این کشور است. در آمریکای شمالی هم ایالات متحده و هم کانادا در سطوح بالای آزادی اقتصادی‌ هستند و به همین دلیل است که رونق در این کشورها بالاست. در طول دو یا سه دهه گذشته، هم چین و هم هند به شکل چشمگیری به سوی آزادی اقتصادی قدم برداشته‌اند و هر دو رشد سریع اقتصادی و کاهش شدید فقر را تجربه کرده‌اند.
وقتی مردم به لحاظ اقتصادی آزاد باشند؛ یعنی وقتی اجازه داشته باشند درآمدشان را برای خود نگه دارند، در قبال دستمزد به دیگران کمک کنند، و در بازارهای باز به رقابت بپردازند، به نتایجی خارق‌العاده دست خواهند یافت. این روزها که به سال نو ایرانی داخل می‌شویم، امید من آن است که این کلیدی که درهای زندگی رضایت‌بخش‌تر و کامیاب‌تر را باز می‌کند، برای مردم ایران و همه مردم سراسر جهان، به واقعیت بدل شود.