روزی نو آغازی تازه

الکس تبرک/اقتصاددان دانشگاه جرج میسون

نوروز مبارک! من امروز را نه فقط به عنوان آغاز سالی نو، که به عنوان روزی که امید دارم سرآغازی تازه باشد جشن می‌گیرم. تنش‌‌های سیاسی، ایران را که مدت‌ها مرکز تجارت و بازرگانی عالم بود، از اقتصاد جهانی منفک کرده بودند. در نتیجه این امر اقتصاد ایران در بازه زمانی حیات یک نسل، یا حتی بیشتر، عملکردی داشته بسیار پایین‌تر از سطح توان بالقوه‌اش. اما ایران منابع طبیعی عظیمی دارد و اگر نهادهای درست را اختیار کند، می‌تواند رونقی انفجارگونه را تجربه کند. ترکیه و ایران زمانی استانداردهای زندگی‌شان در یک سطح بود اما امروزه تولید ناخالص داخلی سرانه در ترکیه، دو برابر ایران است. در شاخص سهولت کسب و کار بانک جهانی، ترکیه کشوری نیست که سرآمد جهان باشد، رده‌اش بهتر از پنجاه و پنجم نیست (سنگاپور در رده اول ایستاده)، اما رده ایران در میان ۱۸۹ کشور، صد و هجدهم است. با وجود این ایران دارد در مسیر درست حرکت می‌کند. خصوصی‌سازی بنگاه‌های دولتی اگر با بازارهای باز و رقابتی در هم بیامیزد، کارایی و نوآوری را بهبود خواهد بخشید. تجربه بیشتر کردن با بازارهای خصوصی و قانونگذاری‌های تجاری هم نوید برساختن بنیانی امن‌تر برای حقوق مالکیت را همراه دارد، به خصوص برای سرمایه‌گذاران خارجی. اگر فضای کسب و کار مناسب باشد، میلیاردها دلار سرمایه می‌تواند به داخل ایران جاری شود، از جمله میلیاردها دلاری که ایرانیان موفق در ایالات متحده و دیگر نقاط جهان با خود به بازار ایران خواهند آورد.
امارات متحده عربی الگوی جالبی ارائه می‌کند. امارات در منطقه بهترین فضا را برای کسب و کار دارد و اعتباری که در زمینه تامین امنیت مالکیت دارد باعث شده بتواند از سراسر جهان سرمایه‌گذارها را به خود جلب کند، از جمله سرمایه ۲۰۰ میلیارد‌دلاری سرمایه‌گذارانی با اصلیت ایرانی. حکومت امارات متحده عربی به فضای کسب‌وکارخیزش افتخار می‌کند و از معیارهای جهانی بهره جسته تا سرمایه را جذب کند و دستاوردهای خود را بسنجد. شایان توجه است که چطور امارات در سند چشم‌اندازش به روشنی آورده که قصد دارد تا سال ۲۰۲۱ به صدر جدول شاخص سهولت کسب‌وکار بانک جهانی صعود کند. ایران هم به همین‌سان می‌تواند برای خود اهدافی معین کند و دستاوردهایش را با استفاده از معیارهای بین‌المللی بسنجد، معیارهایی مثل شاخص سهولت کسب و کار، شاخص جهانی رقابت و شاخص شفافیت. بزرگی بازار ایران آن را برای سرمایه‌گذاران خارجی به هدفی جذاب می‌نماید، سطح بالای فرهنگی مصرف‌کنندگان ایرانی هم در ایجاد این جذابیت موثر است. ایران در سرمایه‌گذاری در بخش آموزش سبقه درخشانی دارد و تحصیل‌کرده‌ترین جمعیت را در میان کشورهای منطقه داراست. وضعیت ایران برای کسب موفقیت در بخش فناوری اطلاعات و راه‌اندازی کسب‌وکارهای اینترنتی، وضعیت مناسبی است، به خصوص اگر ضمانت و حفاظت جریان آزاد اطلاعات را فراهم کند. ایرانیان تاریخ طولانی کارآفرینی و تجارت را پشت سر خود دارند، در میان تحصیل‌کرده‌ترین مردمان منطقه قرار دارند، و جامعه بزرگی از ایرانیان در جهان هست که می‌خواهد در میهن خود سرمایه‌گذاری کند. ایران بنیان‌هایی قوی دارد و اگر بتواند نهادهای درست را هم به این بنیان‌ها بیفزاید، می‌تواند به رونق انفجارگونه‌ای دست یابد که نه فقط برای ایرانیان، بلکه برای بسیارانی در سراسر جهان که بهترین آرزوها را برای مردم ایران دارند و خواهان سربلندی‌شان در جامعه ملل‌اند، مطلوب خواهد بود.