مشقت رئیس‌ بودن

آلن گرینسپن، رئیس‌ سابق بانک مرکزی ایالات متحده، نشستن روی صندلی ریاست قدرتمندترین بانک جهان را با یک کلمه توصیف کرده بود: «شکنجه». در حال حاضر به نظر می‌رسد جانت یلن با این نظر کاملاً موافق است. بانک مرکزی آمریکا بعد از آنکه بیشتر از شش ماه است به دلیل تعلل در افزایش نرخ بهره تحت فشارهای شدید قرار دارد، نهایتاً در اجلاس ماه جاری، نرخ بهره را در این کشور افزایش داد. این اولین افزایش نرخ مذکور در حدود یک دهه گذشته محسوب می‌شود. با وجود اینکه به نظر تقریباً همه کارشناسان و اقتصاددانان این کار درست بوده است اما به نظر می‌رسد یلن، همچنان به شدت نگران نتایج این کار است. وی اگرچه در این اجلاس اظهار داشت افزایش‌های بیشتری در سال آینده میلادی در راه خواهند بود اما همچنان و به شکلی وسواس‌گونه بر حرکت آرام بانک و شرایط حساس و آسیب‌پذیر حاکم بر اقتصاد ایالات متحده و بانک‌ها، تاکید کرد. اما دلیل این همه نگرانی چیست؟ اولین موضوع نگران‌کننده نرخ تورم است. تورم یکی از شاخص‌هایی بود که فدرال‌رزرو به عنوان معیاری برای زمان افزایش نرخ بهره به آن تکیه داشت. اما انتظار بازارها و سرمایه‌گذاران و روند بسیار کُند و ناپایدار افزایش نرخ تورم باعث شد این نهاد در حالی که نرخ تورم دو درصد را به عنوان هدف انتخاب کرده بود، در حالی اقدام به افزایش نرخ بهره کند که نرخ تورم سالانه در این کشور هنوز زیر 5 /0 درصد است. به همین دلیل،‌ هم در بیانیه فدرال‌رزرو و هم در اظهارات شفاهی یلن، بر این نکته که بانک از نزدیک و به دقت تغییرات نرخ بهره را زیر نظر خواهد داشت، تاکید شده است.
موضوع نگران‌کننده دیگر، چین است. در واقع چین نگران‌کننده‌ترین موضوع در اقتصاد جهان در سال 2016 خواهد بود. کاهش رشد اقتصادی این کشور، همین حالا هم توانسته کشورهایی مانند کانادا و برزیل را دچار رکود کند. علاوه بر این به تازگی معلوم شده آمار منتشر‌شده توسط دولت چین، به شدت غیرقابل اعتماد است و در نبود آمار و اطلاعات درست، هیچ پیش‌بینی در مورد روند آینده اقتصاد آن نمی‌تواند درست و دقیق باشد. البته تاثیر مستقیم اقتصاد چین، بر ایالات متحده اندک است، اما به هر حال بازارهای به هم پیوسته جهانی، باعث می‌شود این تاثیر صفر نباشد و طبیعتاً هرچه مشکل بزرگ‌تر باشد، اثرات غیر‌مستقیم آن بر ایالات متحده هم بزرگ‌تر خواهد بود.
همچنین واکنش بازارهای داخلی هم نسبت به این افزایش نرخ بهره هنوز معلوم نیست. برای ایجاد اطمینان در سرمایه‌گذاران باید به آنها نشان داد بازار ثبات دارد و سیاستگذاری‌ها روند قابل پیش‌بینی دارند که از پیش هم در مورد آن اطلاع‌رسانی می‌شود. اما ایجاد این اطمینان وقتی تصمیم‌های بعدی به رفتار همین بازارها بستگی دارد، کاری بسیار مشکل است. هرچند که فدرال‌رزرو سعی کرده با قول چهار بار افزایش نرخ بهره در سال آینده، برنامه آتی خود را روشن کرده و این اطمینان را ایجاد کند، اما معلوم نیست اگر نتواند به قول خود پایبند بماند و در سه‌ماهه اول سال 2016 نرخ بهره را مجدداً افزایش دهد، سرمایه‌گذاران چه عکس‌العملی نشان خواهند داد. احتمالاً یلن در حال حاضر، بیش از همیشه به ترک این صندلی شکنجه علاقه دارد. اما متاسفانه وی فعلاً این سکان را با تمام اختیارات و مسوولان‌ آن در دست دارد و خواهد داشت و باید منتظر بماند تا نتیجه سیاست‌های اعمال‌شده در دوران ریاستش را شاهد باشد.