دولت باید انرژی خورشیدی را از بخش خصوصی بخرد

سعید منصور افشار، از فعالان بخش خصوصی و مدیرعامل شرکت هوراند است. شرکت او در زمینه سیستم‌های صوتی، الکتریکی و نیز انرژی خورشیدی فعالیت می‌کند. افشار معتقد است حمایت دولت از بخش خصوصی می‌تواند به توسعه انرژی خورشیدی در ایران کمک کند و این کمک نیز از طریق کاهش آلودگی و مصرف سوخت‌های فسیلی توجیه‌پذیر است.

 چرا شما به انرژی‌های نو یا تجدیدپذیر و به‌طور خاص انرژی خورشیدی وارد شدید؟
اولاً بهتر است از عبارت «انرژی‌های نو» استفاده نکنیم و به‌جای آن عبارت «انرژی‌های تجدیدپذیر» را به‌کار ببریم. چون این انرژی‌ها از حدود سال 1850 مورد استفاده قرار می‌گیرند. یعنی حدود 160 سال است. خود من حدود10 سال قبل در برلین، برای اولین بار با ساخته‌های انرژی خورشیدی آشنا شدم. به دلیل علاقه‌ای که به بحث حفظ محیط زیست یا به عبارتی رسیدن به توسعه پایدار داشتم، مطالعات اولیه مرتبط با انرژی خورشیدی را در ایران انجام دادم. ما به‌طور کلی به چند دلیل انرژی‌های تجدیدپذیر را وارد ایران کردیم. نخست اینکه با حرکت جهانی در زمینه توسعه پایدار همگام باشیم. دیگر اینکه از انتشار بیشتر گازهای گلخانه‌ای که گاز CO2 یکی از آنها به شمار می‌رود جلوگیری کنیم. یکی از منابع انتشار این گاز، اتومبیل‌ها هستند. سوخت اتومبیل‌های پیشرفته‌ای که امروزه ساخته می‌شوند، حدود سه تا پنج لیتر در یکصد کیلومتر است و حتی این میزان در اتومبیل‌های هیبریدی به دو لیتر هم رسیده است. در حالی که برای مثال مصرف وانت تولید داخل با تکنولوژی40سال پیش، حدود 25 لیتر است. یا از اتوبوس‌های قدیمی در ناوگان حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه با عنوان سرویس کارکنان ادارات و مراکز دولتی استفاده می‌شود. اولین عامل آلودگی هوا همین اتومبیل‌ها هستند. دومین عامل هم نیروگاه‌های برق هستند که از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند. توجه به چنین مسائلی بود که باعث شد ما وارد عرصه استفاده از انرژی خورشیدی شویم و به عنوان یک نمونه نیز ساختمان پاک را در تهران راه‌اندازی کردیم.

 ویژگی‌های این ساختمان دقیقاً چیست؟
این ساختمان شامل چهار طبقه است و در پشت بام آن، نیروگاه خورشیدی قرار دارد. با استفاده از این نیروگاه، در ساختمان شش کیلووات در ساعت برق تولید می‌شود. به‌جز این، ما از لامپ‌های LED کم‌مصرف و نه لامپ‌های حلقوی به اصطلاح کم‌مصرف استفاده کردیم. مصرف این لامپ‌ها، یک‌هشتم است و عمر طولانی‌تر هم دارند. در این ساختمان، با بهره‌گیری از مدیریت مصرف انرژی و استفاده از انرژی خورشیدی، ما جلوی انتشار سالانه 5/4 تن گاز دی‌اکسید کربن را می‌گیریم. حدود3 میلیارد تومان برای ساخت و تجهیز این ساختمان هزینه شده است و البته خورشیدی بودن تنها ویژگی آن نیست. صدا به داخل آن نمی‌آید چون شیشه‌های آن سه‌جداره و پنجره‌ها UPVC است، یعنی دوستدار محیط زیست است. ساختمان کاملاً هوشمند است و بر اساس حرکت شما، لامپ روشن و خاموش و حرارت کنترل و تصویربرداری می‌شود.

در کشورهای توسعه‌یافته وضعیت استفاده از انرژی خورشیدی چگونه بوده که استفاده از آن تا این میزان گسترش پیدا کرده است؟
آن کشورها با توجه به اینکه سوخت‌های فسیلی گران و آلوده‌کننده است، مردم را به استفاده از سیستم‌های انرژی خورشیدی روی پشت بام تشویق می‌کنند. در آلمان، شرکت‌هایی هستند که این سیستم‌ها را اجاره می‌دهند. بانک‌هایی مثل درسدنر بانک که برای دادن وام درست شده‌اند و شرکت‌هایی هم هستند که این کار را بیمه می‌کنند. مردم سلول‌های خورشیدی را روی پشت بام خانه قرار می‌دهند و هر کیلووات ساعت برق را 27 سنت به دولت می‌فروشند. بعد هر کیلووات برق را برای مصارف خانگی، 18 سنت خریداری می‌کنند. یعنی 9 سنت در هر کیلووات سود می‌کنند و این مشوقی است تا حتی اگر دنبال حفظ محیط زیست هم نباشند، به دلیل سود اقتصادی از انرژی خورشیدی استفاده کنند.

 پس در واقع می‌توان گفت کسب‌وکار انرژی خورشیدی در این کشورها توسعه پیدا کرده است.
دقیقاً همین‌طور است. در کنار صنایع مرتبط با انرژی خورشیدی و سلول‌های فتوولتاییک به عنوان یک صنعت های‌تک، ده‌ها بخش و صنعت دیگر نیز امکان توسعه دارند. وقتی صنعت اتومبیل‌سازی وارد شد، صنایع جاده‌سازی و پمپ‌بنزین و خدمات هم گسترش یافتند. با توسعه انرژی خورشیدی، مشاغل جدید هم امکان ایجاد دارند. حمایت‌های مشخص دولت باعث می‌شود این صنعت رشد کند و به نفع دولت هم هست.

برای ما که از ذخایر نفت و گاز فراوانی برخوردار هستیم و منابع هیدروکربنی به نوعی مزیت نسبی ما به حساب می‌آید، استفاده از انرژی خورشیدی چه توجیهی دارد؟
مهم‌ترین پیامد استفاده از سوخت‌های فسیلی، بیماری‌ها و مشکلات زیست‌محیطی است. شما الان در تهران، با مساله هوای آلوده مواجه هستید. آماری که مراجع رسمی می‌دهند، صحبت از حدود 40 هزار بیمار منجر به فوت در اثر آلودگی هوا دارد. سوخت فسیلی، آلوده‌کننده، بیماری‌زا و مرگ‌زاست. ما باید به این فکر کنیم. نه اینکه بگوییم هر کیلووات ساعت برق 60 تومان است و انرژی خورشیدی 1500 تومان است لذا به سمت انرژی خورشیدی نرویم. دیگر اینکه برق و بنزین در ایران بسیار ارزان است و دولت سوبسید وحشتناکی برای آن می‌دهد. مگر می‌شود هر کیلووات ساعت برق را 60 تومان داد؟ اصلاً چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. دولت سوخت و زمین رایگان در اختیار وزارت نیرو قرار می‌دهد و سوبسید هم می‌دهد و قیمت برق اینقدر می‌شود. دولت باید طولانی‌مدت را در نظر داشته باشد و 50 سال دیگر را ببیند نه الان را.

 ما در ایران یک سازمان متولی برای انرژی‌های تجدید‌پذیر و از جمله انرژی خورشیدی داریم. چرا بخش خصوصی به صورت گسترده وارد بحث انرژی خورشیدی نشده است؟ دولت باید چه کند؟
در ایران چند شرکت وارد زمینه انرژی خورشیدی شده‌اند که در حد تحقیقاتی بوده است. خود ما پایلوتی درست کرده‌ایم که به خاطر علاقه خودمان بوده است. دولت باید انرژی خورشیدی را از بخش خصوصی کیلوواتی 1500 تومان بخرد. آن وقت همه تولیدکننده انرژی خورشیدی خواهند شد. الان هم قانونی برای خرید داریم، حدود 130 تومان می‌خرند که خیلی ارزان است. الان تولید حدود 1100 تومان هزینه دارد که اگر دولت 1500 بخرد، تولیدکننده سود هم می‌کند.

 چرا دولت باید این کار را بکند؟
دولت باید10 سال دیگر را ببیند. اگر آلودگی و بیماری کم شود، دولت 11 میلیارد دلار سوبسید دارو و درمان و بیمارستان نمی‌دهد. بخش زیادی از این بیماری‌ها، ناشی از آلودگی هوا ، آب و خاک است و اگر دولت هزینه سوبسید انرژی خورشیدی را بدهد، دیگر لازم نیست این همه هزینه دارو کند.

 استفاده از انرژی خورشیدی در ایران چقدر با توجه به تفاوت آب‌وهوایی ممکن است؟
یکی از مناطق ایران به لحاظ تابش خورشید و استفاده از انرژی خورشیدی، راور کرمان است که حدود شش ساعت در روز خورشید به صورت مستقیم می‌تابد. نقاط جنوبی ایران بسیار مناسب هستند. در شمال هم سالی200 روز تابش خورشید داریم. انرژی خورشیدی باید تولید و به شبکه تزریق و ذخیره شود. با ذخیره کردن می‌شود برق را مصرف کرد. در اروپا در مرز چک و آلمان، نیروگاهی هست که زیر برف دارد برق تولید می‌کند. چون به نور حساس است و نیازی به تابش خورشید ندارد. در آلمان الان سه درصد برق، از محل انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود که تا سال2020 به10درصد خواهد رسید. عمده این میزان، از انرژی باد و خورشید است.

ما در ایران صاحب فناوری انرژی خورشیدی هستیم یا باید وارد کنیم؟
ما به لحاظ مدیریت تولید و فناوری فنی و مهندسی، توانایی تولید را داریم. اما نباید تولید کرد، چون مقرون به صرفه اقتصادی نیست و نمی‌توانیم صادر هم کنیم؛ لذا وقتی الان قیمت تولید جهانی دو دلار در وات است، برای ما به دلیل پایین بودن تیراژ40دلار تمام می‌شود که به لحاظ اقتصادی به صرفه نیست. به تولید باید از بعد بازرگانی نگاه کرد؛ لذا ما امکان تولید بسیاری از این محصولات را داریم،‌ ولی شاید به لحاظ اقتصاد به صرفه نباشد. ما می توانیم در زمینه طراحی و نصب و تأمین و نگهداری نیروگاه خورشیدی فعالیت کنیم و حتی دانشگاه‌هایی در این زمینه تاسیس کنیم و به دیگران آموزش دهیم. این مورد حرکتی جدید در معرفی اقتصادی نو در جهان خواهد بود.