ترس بی‌مورد

بازار ارز با گذر از نیمه آذرماه و نزدیک شدن به سال جدید میلادی همچنان میل به صعود دارد. اگرچه این بازار در آستانه اجرای برجام قرار دارد و برخی پیش‌بینی‌ها بر کاهش نرخ ارز با توجه آزادسازی دارایی‌های ارزی بلوکه‌شده و ورود سرمایه‌گذار خارجی است اما در این شرایط بازار بر اثر عوامل بنیادی به نظر می‌رسد به سمت افزایش بیشتر تمایل دارد. عواملی چون ادامه ریزش قیمت نفت، شکاف میان تورم داخلی و خارجی، نامشخص بودن زمان برداشتن تحریم‌های اقتصادی و کسری بودجه دولت، گواه آن است. هرچند برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند با اجرای برجام کاهش نرخ ارز رخ خواهد داد اما امری کاملاً موقتی است.
با این حال در این شرایط آیا افزایش نرخ ارز به ضرر اقتصاد ایران است؟ با نگاهی به تجربه گذشته بازار ارز مشخص می‌شود که هرگاه نرخ ارز سرکوب شده است بعد ازگذشت یک دوره زمانی چند‌ساله شاهد یک جهش قیمتی با شیب زیاد بوده‌ایم که این جهش قیمتی ارز اثرات مخربی برای اقتصاد کشور به ویژه بخش تولید داشته است. در حالی که یکی از علل تاکید دولت بر پایین نگه داشتن نرخ ارز حمایت از بخش تولید است اما تاکنون این سیاست دولت باعث نشده تا رونق به این بخش بازگردد چرا که سال‌هاست نرخ مصنوعی ارز به نفع واردکنندگان تمام شده است.
از طرف دیگر طرفداران کاهش نرخ ارز عنوان می‌کنند یکی از علل تاکید دولت برای پایین نگه داشتن نرخ ارز کنترل تورم است. چراکه با کاهش نرخ ارز قیمت محصولات وارداتی کاهش یافته و به دنبال آن رفاه نسبی در کشور به وجود خواهد آمد. در واقع در چنین شرایطی دولت برای واردات سوبسید در نظر می‌گیرد و باعث تقویت واردات و افزایش انگیزه در میان تجار و سرمایه‌گذاران برای ورود به بخش واردات کشور خواهند شد. مساله‌ای که منجر به کاهش سرمایه‌گذاری در بخش تولید شده و به تولید داخلی خسارت وارد خواهد کرد.
اما در مقابل مخالفان کاهش نرخ ارز معتقدند اگر قرار باشد کشور از اقتصاد تک‌محصولی رهایی پیدا کند باید توسعه تولیدات صادرات‌محور را مورد توجه قرار داد. واقعی شدن نرخ ارز در کشور بدون شک می‌تواند انگیزه تولید‌کنندگان را برای صادرات افزایش دهد.
بر این اساس این دسته از افراد که از افزایش نرخ ارز دفاع می‌کنند، معتقدند که وضعیت اقتصاد ایران در حال حاضر با توجه به تخلیه تورم 40‌درصدی و رسیدن آن به حدود 14 درصد در وضعیت مناسبی به نسبت چند سال گذشته قرار دارد و بازار با ثبات نسبی همراه است، بنابراین احتمال اینکه افزایش نرخ ارز در این دوره تورم ایجاد کند پایین است. در این شرایط به نظر می‌رسد با واقعی شدن نرخ ارز و البته رفع تحریم‌ها دیگر شاهد نوسانات شدید نرخ ارز در آینده نباشیم. یکی از مهم‌ترین پارامترهای مدنظر سرمایه‌‌گذاران خارجی برای ورود به بازار کشوری نبود ریسک نوسانات ارزی است. که در صورت کاهش این ریسک می‌توان انگیزه سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران را افزایش داد. با ورود سرمایه‌گذاران خارجی می‌توان به ورود تکنولوژی‌های روز دنیا به کشور امید داشت. با ورود تکنولوژی روز دنیا شرکت‌های ایرانی می‌توانند با افزایش بهره‌وری روبه‌رو شوند که این مساله در کاهش هزینه‌های تولید نقش پررنگی خواهد داشت. طی چند سال گذشته و بعد از بحران اقتصادی در جهان شاهد کاهش تعمدی ارزش پول ملی اقتصادهای بزرگ دنیا بودیم به‌گونه‌ای که اقتصادهای توسعه‌یافته دنیا برای خروج از رکود با کاهش ارزش پول ملی انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید و صادرات خود را تحریک کرده‌اند. کاهش ارزش پول ملی یکی از موضوعاتی است که همواره اقتصادهای بزرگ دنیا نظیر چین و آمریکا در مورد آن با هم چالش داشته‌اند و هریک از کشورهای یادشده در صورت کاهش ارزش پول ملی خود با اعتراض طرف مقابل روبه‌رو خواهد شد. چرا که با کاهش ارزش پول ملی یک کشور تراز واردات و صادرات آن کشور تغییرات مهمی خواهد داشت.