اقتصاد دکل

در بیابان‌های غرب تگزاس کورسوی امیدی به صنعت استخراج یا همان استخراج هیدرولیک، بازگشته است. در چهار هفته گذشته کار 9 سکوی حفاری بلااستفاده در حوزه رسوبی پرمیان (Permian)، غنی‌ترین استان در بین استان‌های نفت شیل آمریکا، از سر گرفته شده است. این تنها بخش بسیار کوچکی از 429 سکویی است که در 18 ماه گذشته به دلیل سقوط قیمت نفت که در نقطه‌ای به کمترین میزان خود یعنی 30 دلار در هر بشکه رسید، تعطیل شده‌اند. اما این نخستین افزایش چهارهفته‌ای در سال جاری است.
در هفته‌های اخیر قیمت نفت تا حدود 50 دلار در هر بشکه رسید. اسکات شفیلد رئیس Pioneer Natural Resources، یکی از تولیدکنندگان ارشد در حوزه پرمیان، اشاره می‌کند که قیمت‌های آتی برای تحویل در طول سال تا بالاتر از 50 دلار نیز رسیده است که به او اجازه می‌دهد با وارد کردن هر چاه جدید به چرخه تولید تا آن زمان، به سودی سرشار برسد. بنابراین ممکن است او به زودی تعداد سکوهای شرکت خود را که در پرمیان در حال استخراج نفت هستند از 12 سکو حداقل به 17 و احتمالاً به 22 سکو برساند. او می‌گوید: «پرمیان دارد به پایین‌ترین حد خود می‌رسد.»
علاوه بر استخراج از چاه‌های بیشتر، بعضی شرکت‌ها برنامه استخراج از چاه‌های ذخیره دارند، یعنی چاه‌هایی که از آنها استخراج می‌شود اما هنوز به منظور استخراج نفت از لابه‌لای شکاف ماسه‌ها، ماسه، آب و مواد شیمیایی آن خارج نشده است. سایر شرکت‌ها پمپ‌های خود را با سرعت بیشتری به کار می‌اندازند که در نتیجه مصرف انرژی برای هر بشکه نفت که همچنان 50 دلار است، بالا می‌رود.
تمام اینها موید این ادعاست که این نوع استخراج جان تازه‌ای به بازار جهانی نفت دمیده است: توانایی بالا و پایین بردن تولید سریع‌تر از حفاری متعارف نفت، مانند کارخانه‌ها که به تغییر تقاضا پاسخ می‌دهند. سال‌ها طول می‌کشد تا میدان‌های نفتی متعارف توسعه یابند و پس از دهه‌ها تولید نفت نمی‌توانند پاسخگوی حرکت‌های کوتاه‌مدت قیمت نفت باشند. در مقابل، حفاری و استخراج چاه‌های شیل تنها چند هفته طول می‌کشد و عمر آنها تنها چند سال است و اگر حفاری کم شود، تولید به سرعت افت می‌کند. در حقیقت ذخیره نفت شیل در زمانی که قیمت‌ها سقوط می‌کند، هر چند با تاخیر، منعطف‌تر از ذخایر متعارف است. زمانی که این روند در سال 2014 آغاز شد، ماه‌ها طول کشید تا صنعت نفت شیل این حقیقت را بپذیرد که این روند چیزی بیش از سقوط موقت است. اما تعداد سکوها و بنابراین تولید، در نهایت سقوط کرده و به متوازن کردن بازار کمک کرد.
به نظر می‌رسد نفت شیل دارد قیمت‌ها را در مسیر بالا بردن متعادل می‌کند. در 10 ژوئن، روزی که بیکر هیو (Baker Hughes) ارائه‌دهنده خدمات نفتی در آمریکا گزارش کرد برای دومین هفته متوالی چشم‌اندازی مثبت در حفاری آمریکا دیده می‌شود، وست تگزاس اینترمدیت (WTI) (معیار نفت خام آمریکا) به کمتر از 50 دلار در هر بشکه سقوط کرد. اگر نفت شیل واقعاً مانند سوپاپ زودپز عمل می‌کند و بازار را هنگام داغ و سرد شدن تنظیم می‌کند نتیجه‌اش باید نوسان کمتر قیمت نفت باشد.
اما این سوپاپ ممکن است به خوبی کار نکند. یک پرسش روند کنونی قیمت نفت است که افزایش می‌یابد. مقامات اجرایی نفت شیل با آزردگی تجمع کاذب اوایل سال 2015 را به یاد می‌آورند که سبب شد تولید بیش از آنچه باید در همان سطح نگه داشته شود. آنها اشاره می‌کنند که تولید صنعت نفت همچنان یک میلیون بشکه در روز بیش از مصرف جهانی است. آژانس بین‌المللی انرژی که سازمان پیش‌بینی‌کننده صنعتی است در 14 ژوئن گفت تقاضا تا سال آینده با تولید متناسب نمی‌شود. آقای شفلید می‌گوید «شما که نمی‌خواهید سکوهای جدید نفت را وارد چرخه تولید و سپس از آن خارج کنید.»
یک نگرانی دیگر این است که چگونه می‌توان عرضه را واقعاً بالا برد. سکوهای نفتی مدت‌ها بلااستفاده بوده‌اند و رسیدگی به آنها ماه‌ها طول می‌کشد پیش از آنکه دوباره به کار افتند. کارگران شغل‌های جدید پیدا می‌کنند و برگرداندن آنها به سر کار قبلی دشوار است. فشارهای مالی نیز بسیار زیاد است: حدود 70 شرکت مرتبط با شیل در آمریکا از آغاز سال گذشته ورشکسته شده‌اند و شرکت‌هایی که از حمایت مالی برخوردارند بیشتر بر پرداخت بدهی‌ها تمرکز دارند تا بر سرمایه‌گذاری برای تولید بیشتر.
اگر تولید افزایش یابد، سقوط کنونی هزینه شرکت‌های نفت شیل معکوس می‌شود. پِر مانگوس نایسوین از شرکت مشاوره ریستاد انرژی می‌گوید تولیدکنندگان بسیار کارآمد و پیمانکاران حفاری بسیار ارزان شده‌اند طوری که شرکت‌های شیل آمریکا می‌توانند با WTI با بشکه‌ای 39 دلار، که در سال 2013، 82 دلار بود، برگشت 10‌درصدی داشته باشند. اما او برآورد می‌کند فضای بسیار کمی برای کاستن از هزینه‌های اضافی وجود دارد. دیگر اینکه، مدت بیشتر قراردادهای خدمات شرکت‌های نفت شیل بسیار کوتاه است، بنابراین اگر سکوها یا کارگران کم بشوند، قیمت‌ها به سرعت افزایش می‌یابد. آقای نایسوین انتظار دارد به ازای هر یک دلار افزایش قیمت نفت، هزینه‌ها نیز یک دلار بالا بروند. آقای شفلید با این مورد مخالف است. او می‌گوید شمار سکوهای بلااستفاده به قدری زیاد است که این صنعت قادر است پیش از افزایش هزینه‌ها چند صد سکو را دوباره به راه اندازد. اما استدلال می‌کند که قیمت 50‌دلاری به اندازه کافی بالا نیست که تولید را تا حد قابل توجهی افزایش دهد. آر.‌تی.‌دوکس (R.T. Dukes) از شرکت مشاوره وود مکینزی (Wood Mackenzie) می‌گوید اگر قیمت نفت تا پایان سال در حد50 دلار بماند، سرمایه‌گذاری در تولید شیل با «شیب ثابت سقوط» می‌کند. اما اگر قیمت بین 50 تا 60 دلار باشد، سرمایه‌گذاری با «شیب ثابت افزایش» می‌یابد. او می‌گوید تنها در قیمت بالای 60 دلار در هر بشکه است که «سرمایه‌گذاری فراگیر» به دنبال دارد. انتظار نداریم که عرضه به یکباره تغییر مسیر دهد، اما فکر می‌کنیم سقوط آن کاهش یابد. حتی اگر صنعت نفت آمریکا احیا شود، هنوز هم حدود یک میلیون بشکه در روز از اوج آن در ژوئن گذشته پایین‌تر است، یعنی تولیدِ بیشتر می‌تواند تحت تاثیر کاهش تولید سایر کشورها در صنعت نفت جهانی 95 میلیون بشکه‌ای در روز قرار گیرد. وود مکینزی محاسبه می‌کند که تولیدکنندگان نفت و گاز قول داده‌اند تا حداقل یک تریلیون دلار از سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی‌شده خود را در امر اکتشاف و تولید برای سال‌های 2015 تا 2020 و تولید برنامه‌ریزی‌شده را تا میزان معادل هفت میلیون بشکه در روز کاهش دهند. غول‌های این صنعت، از جمله مدیران اجرایی ارشد در میان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان معتقدند با تمرکز بر شرکت‌های کوچک‌تر شیل به عنوان تولیدکنندگان نوسانی بالقوه، بازارها دارند عرضه بلندمدت را به دلیل محو سرمایه‌گذاری در چاه‌های متعارف از دست می‌دهند. آنها می‌افزایند این امر با جهش اخیر برای تقاضای نفت در آمریکا، چین و سایر کشورها، بدتر می‌شود و قیمت‌های پایین‌تر به آن دامن می‌زند. اما هیچ‌کس احتمال سقوط دوباره قیمت نفت را دست‌کم نمی‌گیرد. این امر تا حد زیادی به ظرفیت عربستان سعودی برای افزایش قابل توجه تولید بستگی دارد. ولیعهد این کشور محمد بن سلمان اشاره کرد این کار را انجام خواهند داد. بعضی استدلال می‌کنند پیش از این پیشنهاد اولیه، عمومی و برنامه‌ریزی‌شده سعودی آرامکو (شرکت ملی نفت این کشور)، معقولانه به نظر می‌رسد که این کشور برای بالا بردن ارزش این شرکت خود نفت بیشتری استخراج کند. سعودی‌ها با داشتن ذخایر فراوان زیرزمینی منطقی می‌بینند که تولید را به منظور کسب ارزش بیشتر افزایش دهند، پیش از آنکه فناوری و تغییرات اقلیمی میل جهان به نفت را فروکش کند. قیمت 50 دلار برای هر بشکه ممکن است ادامه‌دار باشد، اما نبرد شیوخ و مردان نفتی شیل هنوز به پایان نرسیده است.

منبع: اکونومیست