کابل در انتظار کالای ایرانی

محمدمهدی جوانمرد‌قصاب / رایزن بازرگانی ایران در افغانستان

افغانستان دومین کشور طرف معامله ایران با بیشترین تراز تجاری مثبت است. در حال حاضر افغانستان در جایگاه دوم معاملات تجاری ایران قرار دارد و ارزش صادرات ایران به این کشور در سال 1392 حدود دو میلیارد و 417 میلیون دلار بوده است. در مقابل واردات ایران از افغانستان 32 میلیون دلار است. به این ترتیب تراز بازرگانی ایران به افغانستان بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران در سال گذشته، دو میلیارد و 385 میلیون دلار بوده که نسبت به سال گذشته 514 میلیون دلار کمتر شده است. دلیل این کاهش را می‌توان در نابسامانی شرایط سیاسی این کشور دنبال کرد. به هر ترتیب در سال گذشته سهم افغانستان در صادرات محصولات غیرنفتی ایران از نظر ارزشی 72/7 درصد بوده که پس از چین، عراق، امارات متحده عربی و هند در رتبه چهارم صادرات قرار دارد.
هر چند که مهم‌ترین شرکای صادراتی افغانستان بر اساس آمار سال 2012 کشورهای پاکستان، هند، آمریکا، آلمان، جمهوری دومینیکن، فنلاند، روسیه، ترکیه و چین است و مهم‌ترین شرکای وارداتی این کشور پاکستان، آمریکا، روسیه، هند، چین، آلمان، قزاقستان و ترکیه است، اما به نسبت می‌توان گفت تجارت ایران و افغانستان در سطح خوب و مطلوبی قرار دارد. اقتصاد افغانستان تقریباً 9‌ماهی است که در رکود است اما با این حال سهم بازار ایران در بازار 31 میلیون‌نفری افغان‌ها افزایش پیدا کرده است. ما از صادرات یک میلیارد و 200 میلیونی در سال 1389 به صادرات دو میلیارد و 800 میلیون‌دلاری در سال 1391 و دو میلیارد و 400 میلیون‌دلاری در سال 1392 دست پیدا کردیم. دلیل کاهش صادرات ما به افغانستان در این یک سال هم به دلیل کاهش فعالیت‌های اقتصادی در این کشور بوده است. با اینکه ما کاهش صادرات داشتیم، اما سهم بازارمان افزایش پیدا کرده و وضعیت‌مان در این بازار خوب است.
به نظر می‌رسد در حال حاضر و تا اعلام نتیجه نهایی انتخابات افغانستان، همچنان بازار کالاهای اساسی در این کشور داغ است ولی در حالت کلی کلیه محصولات ایرانی به جز محصولات های‌تک در افغانستان بر اساس قیمت و کیفیت قابل رقابت هستند.
به دلیل انتخابات و ترس تجار و مردم در بحث انتخابات که بیشتر ریشه امنیتی داشت، فعالیت اقتصادی به طور کلی تعطیل شد. تقریباً از شش ماه قبل از عید نوروز تاکنون رکود محض در بازار این کشور حاکم است. در همین مدت در روزنامه‌های افغان این بحث مطرح شد که خروج سرمایه از این کشور اتفاق افتاده، پروژه‌های ساختمانی و جاده‌ای خوابیده، کمک‌های خارجی کم شده، خروج نیروهای خارجی باعث کمتر شدن مصرف شده و در بحث اقتصادی به افغانستان ضرر زده است که هم کمک‌ها را کم کردند و هم به دلیل اینکه نیروهایشان از افغانستان خارج شدند، هزینه‌ای که برای نیروها می‌کردند و حالا رفتند، کم شده است.
اگر شرایط پایدار شود و اقتصاد به اصطلاح راه بیفتد، تجارت ایران با افغانستان افزایش پیدا می‌کند. امیدواریم با کمک زمینه‌هایی که در حال حاضر با کمک سازمان توسعه تجارت و سفارت ایران فراهم شده، تجارت ایران و افغانستان تا پایان سال پنج میلیارد‌دلاری شود.