تاریخ انتشار:
مدیرعامل بورس کالا از نحوه قیمت‌گذاری خودرو در این بورس می‌گوید
قیمت خودرو را به تعادل می‌رسانیم
در این بین بورس کالا این فرصت را مغتنم شمرده و اعلام کرده است که بر اساس مصوبه دولت برای خروج از رکود می‌تواند بستری را فراهم کند تا خودرو نیز به عنوان کالایی غیرانحصاری در بورس کالا کشف قیمت شود. چرا که بر اساس قانون، محصولات داخلی فقط از طریق دو کانال قابل قیمت‌گذاری و کشف قیمت هستند
سایه فتحی: کشف قیمت خودرو در بورس کالا اگرچه از سوی بورس کالایی‌ها به تازگی مطرح شده است اما هنوز مشخص نیست که آیا خودرو از لیست کالاهای انحصاری خارج خواهد شد تا به‌عنوان یک کالای غیرانحصاری از طریق سازوکار دیگری به‌جز شورای رقابت قیمت‌گذاری شود؟ در این بین بورس کالا این فرصت را مغتنم شمرده و اعلام کرده است که بر اساس مصوبه دولت برای خروج از رکود می‌تواند بستری را فراهم کند تا خودرو نیز به عنوان کالایی غیرانحصاری در بورس کالا کشف قیمت شود. چرا که بر اساس قانون، محصولات داخلی فقط از طریق دو کانال قابل قیمت‌گذاری و کشف قیمت هستند؛ کالاهای انحصاری در شورای رقابت و کالاهای غیراساسی و غیرانحصاری در بورس کالای ایران، به این ترتیب اگر اعلام شود خودرو از سوی دولت کالای انحصاری نیست همانند سایر کالاهای رقابتی یا غیرانحصاری می‌تواند در بورس کالا کشف قیمت شود. موضوعی که به نظر می‌رسد چندان به مذاق خودروسازان خوش نیامده است. با وجود اینکه مطابق قانون قیمت‌گذاری کالاهای انحصاری باید در شورای رقابت و کشف قیمت کالاهای رقابتی و غیرانحصاری باید در بورس کالای ایران صورت گیرد، آنها انتظار دارند با رهایی از فرمول‌های
قیمت‌گذاری شورای رقابت که در سال گذشته جنجال‌های بسیاری را به خود اختصاص داد، بتوانند قیمت محصولاتشان را در حاشیه بازار تعیین کنند. به باور خودروسازان ورود هر نهادی به قیمت‌گذاری در این عرصه تنها بوروکراسی‌ها را افزایش می‌دهد و باعث به هم‌ریختگی بازار می‌شود. در مقابل مدیران بورس کالا معتقدند کشف قیمت خودرو نه‌تنها نوسان قیمت خودرو را به حداقل ممکن می‌رساند و باعث ایجاد آرامش و ثبات در بازار خودرو می‌شود بلکه مشکلات نقدینگی خودروسازان را با تامین مالی از طریق بورس کالا برطرف می‌کند. به هر شکل این موضوع بهانه‌ای شد تا با حسین پناهیان، مدیرعامل بورس کالای ایران به بررسی نحوه و فرآیند کشف قیمت خودرو در بورس کالا به گفت‌وگو بپردازیم.
باوجود جنجال‌های بسیار بر سر قیمت‌گذاری خودرو بین شورای رقابت و خودروسازان چرا بورس کالا در این شرایط اعلام آمادگی کرده است که قیمت‌گذاری این کالا از طریق سازوکار بازار سرمایه انجام گیرد؟
همان‌طور که می‌دانید بورس کالا بر اساس کارکردهایی که دارد معمولاً پذیرای کالاهایی است که از درجه اهمیت بالایی برای اقتصاد کشور و مردم برخوردار است. با توجه به ابزارها و امکاناتی که بورس کالا در اختیار دارد این ویژگی را دارد که برای هر نوع محصول و کالایی به شکلی قیمت‌گذاری انجام دهد که باعث کشف نرخ منطقی، منصفانه و شفاف محصول مورد نظر شود. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر قیمت‌گذاری خودرو به معضل ملی تبدیل شده است و حتی باعث شده تصمیم‌گیران کلان اقتصادی کشور بخش اعظمی از وقت خود را برای تعیین قیمت خودرو صرف کنند و کتمان نمی‌توان کرد که فضای کسب‌وکار خودرو در ایران به لحاظ سطح تعرفه‌های وارداتی و قیمت تفاوت زیادی با متوسط جهانی دارد، بر این اساس برداشت ما این است که ورود خودرو در بورس کالا می‌تواند از مشکلات مربوطه برای قیمت‌گذاری این کالا بکاهد و با استفاده از بورس کالای ایران که ظرفیتی ملی محسوب می‌شود برای شفاف‌سازی قیمت‌ها در بازار خودرو استفاده کرد. درست است که در قانون عنوان شده است که قیمت‌گذاری کالاهای انحصاری از طریق شورای رقابت انجام گیرد اما با توجه به اینکه بحث‌هایی مطرح شده است که خودرو از لیست
کالاهای انحصاری خارج شود ما در بورس کالا آمادگی خود را اعلام کردیم که کشف قیمت این کالا از طریق سازوکار این بورس انجام شود. چرا که مطابق مصوبه دولت در خصوص خروج غیرتورمی از رکود، مجموعه کالاهای غیرانحصاری و رقابتی ضمن خروج از شمول قیمت‌گذاری دولت باید در بورس کالا کشف قیمت شوند. گذشته از این الزام قانونی، کشف قیمت از طریق بورس کالا فرصت طراحی قراردادهای معاملاتی خاص برای خودرو، امکان مدیریت ریسک را برای هر دوسوی بازار خودرو، یعنی خریداران و عرضه‌کنندگان فراهم می‌کند و نوسان قیمت خودرو را به حداقل ممکن می‌رساند.
یعنی شما معتقدید اگر خودرو دیگر کالای انحصاری نباشد با توجه به اینکه کالای غیرانحصاری محسوب خواهد شد از این نظر باید به‌طور حتم از طریق بورس کالا کشف قیمت آن انجام شود؟
در قانون عنوان شده است که قیمت‌گذاری کالاهای انحصاری در شورای رقابت و کشف قیمت کالاهای غیرانحصاری در بورس کالا انجام شود، یعنی کالایی نمی‌تواند با این استدلال که غیرانحصاری است از شورای رقابت خارج شود ولی وارد بورس کالا نشود. این تکلیف قانون و دولت است که بر عهده ما گذاشته شده است. شما توجه کنید که همین هفته گذشته وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی در مجلس برای چندمین بار همین موضوع را مورد تاکید قرار دادند. در حال حاضر نیز بحث‌هایی مطرح شده است که خودرو کالای انحصاری نیست و باید از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خارج شود. ما نیز در همین راستا اعلام کردیم بورس کالا آمادگی لازم را دارد که کشف قیمت خودرو را انجام دهد. با توجه به اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده است که طیف متنوعی از خودرو تولیدی و مونتاژی داریم بنابراین خودرو دارای ویژگی‌های بازار محصول رقابتی است. همان‌طور که در قانون عنوان شده است بورس کالا برای کشف قیمت کالاهای غیرانحصاری و رقابتی می‌تواند وارد شود. به هر شکل بورس کالا پیشنهادی را ارائه کرده است که اگر مسوولان تصمیم‌گیر از جمله وزارت صنعت با این پیشنهاد موافقت کند ما این بستر را فراهم
می‌کنیم تا خودرو وارد بورس کالای ایران شود و از این ظرفیت ملی بهره‌مند شود. البته این روند نیاز به طرح تقاضای ورود در هیات پذیرش سازمان بورس و اوراق بهادار دارد که پس از بررسی استانداردهای خودرو و ویژگی‌های خاص محصول، روند پذیرش تکمیل می‌شود.
اما خودروسازان تاکنون بارها این خواسته را مطرح کرده‌اند که قیمت‌گذاری در حاشیه بازار انجام شود چرا که این امر باعث ایجاد آرامش در بازار می‌شود و موافق با کشف قیمت در بورس کالا نیستند؟
با توجه به مشکلات و اختلاف‌نظرها بر سر قیمت‌گذاری خودرو ما اعلام کردیم که کشف قیمت خودرو را می‌توانیم انجام دهیم و‌گرنه اصراری نداریم که حتماً خودرو به بورس کالا بیاید. اگر دولت به این نتیجه برسد که آزادسازی قیمت خودرو انجام شود و خودرو کالای غیرانحصاری و رقابتی است و موافقت کند که این کشف قیمت از طریق بورس کالا انجام شود در مقابل بورس کالا می‌تواند بستری را فراهم کند که از معضلات قیمت‌گذاری خودرو بکاهد و زمینه را برای از بین بردن نوسان قیمت در این بازار فراهم کند. اولین بار نیست که بورس کالا می‌خواهد قیمت‌گذاری کالای حساس و بااهمیتی چون خودرو را انجام دهد. ما تجربه کشف قیمت فولاد و پتروشیمی را داریم. ورود این کالاها به بورس کالا باعث شده است تا کشف قیمت این کالاها شفاف شده و تعادل در این بازارها ایجاد شود. اتفاقاً در آن مقطع هم که قرار بود کشف قیمت فولاد در بورس کالا انجام شود با واکنش‌های مختلفی مواجه شدیم اما به تدریج با عرضه این محصول و ایجاد بستر مناسب برای عرضه فولاد نه‌تنها از میزان مخالفت‌ها کاسته شد بلکه اکنون فولادسازان بهترین مکان برای عرضه فولاد را بورس کالا عنوان می‌کنند. ما حتی کالاهای اساسی
و حساس‌تری چون محصولات کشاورزی را در بورس کالا عرضه می‌کنیم که از زمانی که این کالاها در بورس کالا کشف قیمت شده‌اند باعث کاهش نوسان قیمت‌ها شده است. بنابراین تاکنون هر کالای مساله‌داری در زمینه کشف قیمت در بورس کالا عرضه شده است چون فرآیند این بازار شفاف است باعث رفع مشکلات و بهبود وضعیت کشف قیمت آن کالا شده است.
اما برخی منتقدان ورود خودرو به بورس کالا این بحث را مطرح می‌کنند که چنین اتفاقی موجب دور شدن بورس کالا از رسالت اصلی‌اش می‌شود و اساساً بورس‌های کالایی در دنیا اوراق‌محور هستند ولی بورس کالای ایران همچنان در حال توسعه فیزیکی است، پاسخ شما به این انتقاد چیست؟
درست است که بورس‌های کالایی اقتصادهای توسعه‌یافته، قرارداد‌محور و اوراق‌محور هستند ولی این ساختار فعلی محصول سال‌ها توسعه است. بورس‌های کالایی توسعه‌یافته از 200 سال پیش روند رو به رشد خود را آغاز کرده‌اند و پس از عبور از مرحله معامله فیزیکی شروع به تعریف قراردادهای مشتقه مبتنی بر پایه کالایی کرده‌اند. لذا این مساله باید مدنظر منتقدان باشد که بورس کالای ایران در مقابل آن بورس‌ها عمری بسیار کوتاه‌تر دارد ولی با این حال ما در بخش بازار مشتقه توسعه خوبی را تجربه کرده‌ایم به‌طوری که در حال حاضر نیمی از ارزش معاملات بورس کالای ایران مربوط به بازار مشتقه است و نیمی دیگر متعلق به بازار نقدی و فیزیکی است. این دوستان باید توجه داشته باشند که در ساخت اقتصادی ما و نیز سطح فرهنگ مالی جامعه ما اگر قراردادی مشتقه بدون اینکه بازار فیزیکی آن در بورس کالا موجود بوده باشد، تعریف شود، قطعاً این قرارداد شکست خواهد خورد. پس باید اجازه دهیم که بورس کالای ایران هم مطابق برنامه گام به گام خود به سمت کوچک‌تر شدن مدام بخش فیزیکی خود و توسعه بخش مشتقه حرکت کند والا در شرایط فعلی مقایسه آن با بورس‌های کالای توسعه‌یافته جهان چندان
منطقی به نظر نمی‌رسد.
واقعاً معامله خودرو یا کالاهایی مثل قراضه فلزات در بورس‌های کالایی کشورهای دیگر جهان سابقه دارد؟
مطالعات ما در بورس کالای ایران نشان می‌دهد در اقتصادهایی که به لحاظ ساختار به اقتصاد ایران شبیه هستند، داد و ستد خودرو در بورس کالا رخ داده و در حال حاضر هم نمونه‌هایی هستند که وسایل نقلیه موتوری در آنها خرید و فروش می‌شود. همچنین در مورد قراضه فلزات که به آن اشاره کردید و همچنین سایر موارد مشابه، به‌طور کلی عرض کنم که خرید و فروش کالاهایی از این دست مربوط به سازوکاری است که برای تالار فرعی بورس کالای ایران برای شفاف‌سازی معاملات کالاهایی که از استانداردهای ویژه‌ای که کالاهایی که قابل معامله در تالار فیزیکی بورس کالا هستند، برخوردار نیستند، تعریف شده است. از این حیث هم نمونه‌های مشابه در جهان به ویژه در بورس‌های کالایی اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه می‌توان سراغ گرفت.
با این اوصاف نحوه و فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا چگونه می‌تواند به کشف بهتر قیمت خودرو منجر شود؟
شما می‌دانید که بسیاری از مواد اولیه تولید خودرو در بورس کالای ایران کشف نرخ می‌شود لذا عرضه محصول نهایی در این مکان می‌تواند علاوه بر کمک به کشف نرخ منطقی، منصفانه و شفاف محصول نهایی به تکمیل زنجیره ارزش این محصول در بورس کالا نیز منجر شود. در حال حاضر خودروسازان از بورس کالا مواد مورد نیاز فولادی، مسی و آلومینیومی و نیز مواد اولیه پتروشیمیایی را خریداری می‌کنند، از این نظر معامله محصول نهایی یعنی خودرو در این بورس، می‌تواند به لحاظ تکمیل زنجیره ارزش محصول، امکان کشف قیمت کاراتر این محصول را فراهم کند.
کشف قیمت خودرو در بورس کالا برای مصرف‌کننده نهایی چه فایده‌ای دارد؟ مثلاً اگر خودرو در این بورس عرضه شود آیا خودروسازانی که در زمان مورد نظر کالای خود را تحویل نمی‌دهند هم مشمول جریمه می‌شوند؟
قطعاً تعادل قیمتی در بازار ایجاد می‌شود. از طرف دیگر عرضه خودرو در بورس کالا برای مصرف نهایی به‌صرفه‌تر است چرا که به موقع خودرو تحویل مشتری داده می‌شود. تحویل کالا در زمان تعیین‌شده و تعهد عرضه، جزو ضمانت‌های عرضه کالا در بورس کالاست. متاسفانه شاهد هستیم وقتی مشتریان برای خرید خودرو ثبت‌نام می‌کنند در همان زمان خودرو به آنها تحویل داده نمی‌شود. اگر در زمان مقرر این کار انجام نشود ما حتماً با خودروساز مربوطه طبق قانون برخورد می‌کنیم. چرا که جرایمی برای عدم تحویل به موقع برای عرضه‌کنندگان در بورس کالا تعریف شده که می‌تواند برای احقاق حقوق مصرف‌کنندگان خودرو در کشور بسیار مفید فایده باشد. همچنین اگر خودروسازی از عرضه محصول مشخص اجتناب کند یا از قرارداد منعقدشده با خریدار، نکول کند، باید جرایمی را به خریدار پرداخت کند.
برای طرف عرضه بازار یعنی خودروسازان، ورود به بورس کالا چه مزایایی می‌تواند داشته باشد؟
ما در بورس کالا حقوق هر دو طرف، هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده را حفظ می‌کنیم. مساله‌ای که در باب تاخیر عرضه ذکر کردم در خصوص تاخیر در پرداخت خریدار یا نکول خریدار هم می‌تواند رخ بدهد. بدین معنا که خریداری هم که به تعهداتش عمل نکند، طبق مقررات با او رفتار می‌شود. در حقیقت طی فرآیند معاملات بورس کالای ایران، اعتماد بین طرفین بازار رقابتی به وجود می‌آید و همین مساله باعث خواهد شد که در مراحل بعدی مشکلات کمتر شود و نظام‌مندی در زمینه خرید و فروش ایجاد شود. اما به‌طور خاص‌تر ورود به بورس کالای ایران برای خودروسازان چند مزیت ایجاد می‌کند. خودروسازان که طی سال‌های اخیر با مشکل تامین نقدینگی روبه‌رو شده‌اند می‌توانند از بازارهای تامین مالی در بورس کالا بهره ببرند. ابزارهای مدرنی که در حال طراحی و اجراست. همچنین خودروسازان می‌توانند از ابزار تامین سرمایه در گردش که حضور در بورس کالای ایران آن را ممکن می‌کند، استفاده کنند. خودروسازان می‌توانند از ابزارهای مالی بورس کالای ایران که امکان تامین مالی سریع و خارج از روال کند سیستم بانکی را مهیا می‌کند، بهره بگیرند. تاکنون برخی از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی کشور چون شرکت
سنگ‌آهن گل‌گهر که با مشکل کمبود نقدینگی مواجه شده‌اند از طریق بورس کالا موفق شده‌اند تامین مالی انجام دهند. بنابراین بورس کالا بستر مناسب در این زمینه را آماده کرده است و خودروسازان می‌توانند از این فرصت بهترین استفاده را برای رفع مشکلات نقدینگی خود انجام دهند.
با توجه به اینکه کالاهای پذیرفته‌شده در بورس باید استاندارد خاصی داشته باشند، چه استانداردهایی را برای خودروها مد نظر می‌گیرید؟ آیا بورس کالا دغدغه‌هایی همچون داشتن ایربگ و ترمز ای‌بی‌اس را جزو شرایط پذیرش می‌بیند؟
پس از ارائه درخواست پذیرش به هیات پذیرش سازمان بورس و اوراق بهادار و بررسی ویژگی‌های خاص کالایی از طریق این هیات، اگر خودرو مورد پذیرش قرار گیرد، قطعاً همچون سایر کالاهای پذیرش‌شده، استانداردهای اجباری باید در مورد خودرو مورد عرضه، اعمال شده باشد. همچنین استانداردهایی هم از طرف بورس اعلام می‌شود که اگر خودروساز محصول خود را با استانداردهایی که ما اعلام کرده‌ایم مطابقت ندهد، قطعاً پذیرش و عرضه آن کالا انجام نمی‌شود. بر این اساس مواردی که شما ذکر کردید به لحاظ اینکه جزو استاندارد اجباری قرار گرفته حتماً باید در خودروهای مورد عرضه وجود داشته باشد.
در بورس کالا عرضه کدام خودروهای داخلی در اولویت قرار می‌گیرد؟ آیا برای خودروهای وارداتی نیز این بستر فراهم است؟
ما در بورس کالای ایران این امکان را داریم که تمام انواع خودرو کشف قیمت شوند. اولویت ما تنها رعایت استانداردها و سطح بالاتر رقابت در بازار محصول است.
دیدگاه تان را بنویسید