ایمنی فدای سیاست نشود

موضوع تصادفات جاده‌ای از مباحثی است که هر از گاهی با وقوع حادثه نا‌گواری در یکی از جاده‌های کشور موضوع مهم روز شده و پس از چندی از اهمیت آن کاسته می‌شود.
در برنامه‌ریزی و تحلیل حوادث جاده‌ای می‌بایست نگاه و نگرش سیستمی به موضوع داشت. از این منظر که تصادف و حادثه جاده‌ای ممکن است ناشی از چندین عامل بوده و این عوامل هیچ ارتباطی با هم نداشته باشند. نگاه سیستمی و جامع در بحث مدیریت جاده‌ای باعث می‌شود که همه عوامل و موضوعات را با هم دید تا برنامه‌ها و راهکارهای مفید و موثری در جهت کاهش تصادفات جاده‌ای و تلفات ناشی از آن تدوین و عملیاتی کرد. عملکرد مجزای گروه‌ها و ارگان‌های مختلف در بحث تصادفات و امدادرسانی جاده‌ای و ناهماهنگی‌ها موجب بالاتر رفتن میزان تلفات و جان‌باختگان حوادث جاده‌ای می‌شود. با ورود جدی‌تر و پررنگ‌تر وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی بخش حمل و نقل به موضوع مدیریت تصادفات جاده‌ای می‌توان این هماهنگی و مدیریت را بیش از پیش ایجاد کرد. از جمله ملزومات این یکدستی در بخش مدیریت تصادفات این است که تمامی گروه‌های دست‌اندر‌کار حوادث جاده‌ای تحت هماهنگی مجموعه راهداری کشور قرار گیرند.
پیش از این در دوره اصلاحات این پیشنهاد را مطرح کردیم که برای کاهش حوادث جاده‌ای با انجام کار کارشناسی و مطالعات لازم، پلیس‌های راه زیر پوشش سازمان راهداری و حمل و نقل قرار بگیرد. شاید که بتوان با این شیوه به مدیریت واحد حمل و نقل جاده‌ای نزدیک شد. بدین معنا که کار ساخت و نگهداری و ایمن‌سازی و کنترل رانندگی همه در یک مجموعه قرار خواهند گرفت. در صورتی که در حال حاضر کنترل وضعیت رانندگی توسط پلیس‌های راه در مجموعه نیروهای انتظامی مدیریت می‌شود و بقیه موضوعات جاده‌ای در وزارت راه برنامه‌ریزی، اجرا و مدیریت می‌شود. چنانچه دولت یازدهم به این موضوع توجه خاص و کار کارشناسی کند و مقدمات تهیه یک لایحه جامع را فراهم کند احتمال اینکه نمایندگان محترم مجلس نیز از این طرح حمایت کنند بسیار است.
بدین صورت موضوع کنترل رانندگی جاده‌ها را خیلی بهتر می‌توان برنامه‌ریزی و با امکانات خوب وزارت راه آن را مدیریت کرد.به یک نکته ظریف در همین رابطه توجه کنید. با وجود دوربین‌ها و ابزار الکترونیکی کنترل از راه دوری که سازمان راهداری در جاده‌های کشور نصب کرده است، ایستادن پلیس راه در کنار جاده و جریمه کردن راننده روش مناسبی برای کنترل رانندگی جاده‌ای نیست و بهتر است با امکانات مدرن و بودجه مناسب سازمان راهداری تمهیدات لازم را برای گشت مداوم و مستمر پلیس‌های راه فراهم و از جریمه کردن رانندگان در کنار جاده خودداری کند. چرا که یک بررسی در راه‌های استان فارس نشان داد استرس جریمه‌ها و برخورد ماموران در مسیر جاده‌ها موجب بر هم زدن آرامش راننده و ایجاد حادثه‌ای ناگوار در جاده می‌شود. چنانچه عموماً تصادف‌ها پس از جریمه شدن راننده افزایش می‌یافت. قطعاً کار کارشناسی روی این موضوعات بسیار مفید خواهد بود.
در بحث ایمنی و ایمن‌سازی جاده‌ها نیز باید به وضعیت و استانداردهای موجود کفایت نکرد و مطالعات بیشتری انجام داد و ایمنی و تصادفات جاده‌ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و نقاط ضعف ایمنی جاده‌ها بیشتر بررسی شود.
به طور مثال در آزادراه‌هایی که معمولاً سرعت خودروها بالاست و امکان برخورد و انحراف خودروهای سنگین خصوصاً اتوبوس‌ها با سرعت ١٠٠کیلومتر وجود دارد، استفاده از مهاربندی‌های افقی بین دو ردیف گاردریل وسط بسیار موثر است و مانع عبور اتوبوس منحرف‌شده به مسیر عبور خودروهای روبه‌رو می‌شود.
یا اینکه نقاط ضعف گاردریل‌های موجود بررسی شود که چگونه یک اتوبوس از دو ردیف گاردریل عبور و با اتوبوس مسیر روبه‌رو برخورد می‌کند و این دو ردیف گاردریل بازدارنده‌ این اتوبوس نیستند.
بدون شک در بحث ایمن‌سازی و کاهش تصادفات با شناخت دقیق عوامل جاده‌ای و انسانی و خودرو بهتر است از تجربیات و مطالعات کشورهای پیشرفته بهره جست و از اقدامات اجرایی آنان الگو‌برداری و استفاده کرد. ایمن‌سازی و نگهداری از جاده‌ای موجود با استفاده از روش‌های نوین و تکنیک‌های روز دنیا موضوع مهمی است که نقش چشمگیری در کاهش تصادفات جاده‌ای خواهد داشت و نباید به وضعیت موجود بسنده کرد.استفاده از ظرفیت‌های دانشگاهی و آموزشی کشور در راستای آموزش ایمنی و فرهنگ‌سازی رانندگی می‌تواند بسیار مفید و موثر باشد و استفاده از ظرفیت بالای آموزشی سازمان راهداری و حمل و نقل می‌تواند در ترویج فرهنگ ایمنی و جلوگیری از حوادث ناشی از عوامل انسانی و کاهش تصادفات جاده‌ای بسیار موثر باشد.
به نظر می‌رسد که وزارت راه و شهرسازی باید بیش از این روی رویکرد ایمنی چه در ساخت و توسعه زیرساخت‌ها و چه در نگهداری و ایمن‌سازی جاده‌ها و ناوگان‌های حمل و نقل، حساسیت داشته باشد و مدیران و مسوولان نیز توجه خاص به آن داشته باشند و آن را قربانی مسائل حاشیه مدیریتی و امور سیاسی نکنند.
وقتی رویکرد سیاسی جایگزین رویکرد ایمنی شود این مردم هستند که تاوان عملکرد مسوولان را پرداخت می‌کنند، لذا رویکرد ایمنی در تمام امور باید جدی گرفته شود و فرهنگ ایمنی و ایمن‌سازی ابتدا باید توسط مسوولان جدی گرفته و تاکید شود سپس مردم. چنانچه بعضاً در سال‌های قبل شاهد بودیم در بهره‌برداری‌های زودهنگام پروژه‌های نیمه‌تمام حمل و نقل، با جان مردم بازی نشود. مسلماً در پروژه راه‌آهنی که ناتمام افتتاح شود، خارج شدن واگن‌ها از ریل دور از ذهن نیست (اشاره‌ای به راه آهن شیراز‌- اصفهان).
در حمل و نقل هوایی این رویکرد با توجه به وجود قوانین و ضوابط بین‌المللی بیشتر به چشم می‌خورد و بدون شک در هر پرواز به‌رغم بالا بودن فاکتورهای ایمنى و ضریب اطمینان در حمل و نقل هوایی، مسائل ایمنی به همه مسافران تذکر داده می‌شود. به همین ترتیب هم باید در حمل و نقل زمینی چه ریلی و چه جاده‌ای فاکتورهای ایمنی جدی‌تر گرفته شود.به هر روی آثار تصادفات جاده‌ای فقط متوجه وزارت راه نیست و تبعات آثار ایمنى جاده‌ها به تمام بدنه جامعه سرایت می‌کند. ملاحظه می‌کنیم که همین حادثه اخیر تصادف رو‌درروی دو اتوبوس در مسیر قم ‌- تهران چه مشکلات بزرگی در زندگی خانواده‌های جان‌باختگان این حادثه ایجاد کرده است و دو شهر را چطور عزادار کرده است.
جلوگیری از وقوع حادثه با بالا بردن سطح ایمنى جاده‌ها و بهتر شدن کیفیت خودروهای تولیدی داخل و آموزش ایمنی در هنگام رانندگی از یک طرف و از طرف دیگر تدابیری که پس از وقوع یک حادثه ناخواسته باید اندیشیده شود بسیار حائز اهمیت است.
به هر روی باید این نکته را لحاظ کنیم که وزارت راه و شهرسازی هم مانند سایر وزارتخانه‌ها، روزهای سختی را در پیش دارد. این وزارتخانه به عنوان یکی از اصلی‌ترین ویترین‌های دولت آقای روحانی هم در حوزه شهرسازی و هم در بخش راه، مورد توجه خاص افکار عمومی است. چرا که عملکرد این مجموعه، با دو نیاز کلیدی بشر، سلامتی و جان از یک سو و نیاز به سرپناه از سوی دیگر عجین شده است. همان‌قدر که کم‌کاری‌های دولت گذشته شاید یکی از نمودهای اصلی‌اش را در این حوزه داشته باشد، می‌تواند موفقیت‌های وزارت راه و شهرسازی در بهبود شاخص‌های ایمنی و رفاه،‌ به یک ویترین موفق‌آمیز در دولت آقای روحانی تبدیل شود. تاکنون اراده وزیر راه و شهرسازی نشان داده که معتقد به برداشتن گام‌های جدی در این بخش است و امیدواریم همه مسوولان و بانیان دست به دست وزیر دهند تا مرگ، سایه‌اش را از جاده و خطوط حمل و نقلی کشور بردارد تا مردم بفهمند، نه تقدیر که سوءمدیریت مدیران قبلی، غم از دست دادن عزیزان را به خانه‌هایشان برده است.