تفاهم مسکن و آلودگی

قصه ناخوشی هوای تهران چند سالی است با آغاز هر زمستان تکرار می‌شود و هر بار نیز مصائب خاص خود را دارد. امسال نیز افزایش غلظت آلاینده‌ها نفس پایتخت را به شماره انداخت به طوری که در چند وقت اخیر هوای آلوده سینه‌های شهروندان تهرانی را به خس‌خس انداخته بود و شاخص آلودگی به بحرانی‌ترین وضعیت خود در سال‌های اخیر رسید. اگرچه از اوایل هفته گذشته غبار سنگین آلودگی از آسمان تهران رخت بربست اما ممکن است به‌زودی دوباره این داستان تکرار شود. اما در این میان موضوعی که در کلانشهری مانند تهران اهمیت پیدا می‌کند، مساله زندگی در مناطق آلوده این شهر است. شاید در دنیای پیشرفته امروز ملاک پاکی هوای منطقه یکی از عوامل تعیین‌کننده قیمت مسکن باشد اما در کشورمان به نظر می‌رسد چندان به این موضوع توجه نشده است. اما چرا در کشور ما آلودگی هوا در قیمت مسکن تعیین‌کننده نیست؟ چرا مردم در هنگام خرید مسکن به عواملی همچون آلودگی هوا توجه نمی‌کنند؟ آیا چیزی مهم‌تر از جان انسان وجود دارد که این موضوع مهم را هنگام خریداری مسکن در نظر نمی‌گیرند؟ فرضیه این است که پاک بودن منطقه‌ای می‌تواند منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت مسکن در آن منطقه شود، اما در کلانشهرهایمان این‌گونه نیست. پس چه عواملی جز پاک بودن یا آلوده بودن مناطق روی قیمت مسکن اثر می‌گذارند؟ این در حالی است که در طول دهه 1970 میلادی، اعمال قوانین مربوط به مقابله با آلودگی هوا در آمریکا، برای اقتصاد این کشور 80 میلیارد دلار عایدی داشت که در دهه 1980 میلادی، صاحبان ملک در این کشور از این قوانین 50 میلیارد دلار منتفع شدند. حتی آژانس‌های املاک در آمریکا بارها و بارها این نکته را تکرار می‌کنند که برای خریداران آینده ملک تنها سه عامل برای خرید ملک اهمیت دارد و آن سه عامل: موقعیت، موقعیت و موقعیت ملک است. آنها در تعریف خود از «موقعیت ملک» می‌گویند: موقعیت ملک، معنایی فراتر از داشتن فضای سبز و مدارس و مراکز خرید در اطراف است بلکه این تعریف، حتی داشتن هوای پاک در منطقه مورد نظر را نیز شامل می‌شود. شاید به همین دلیل است که قیمت مسکن در مناطقی که آلودگی هوا در آنجا کاهش یافته، به شدت رشد پیدا کرده است. «کنث چی» و «مایکل گرینستون»، با انتشار مقاله‌ای، معتقدند، رابطه میان کاهش آلودگی هوا و افزایش قیمت ملک می‌تواند به سیاستگذاران این بخش که عمدتاً روی نیمه خالی سیاست‌ها و قوانین مقابله با آلودگی هوا تمرکز می‌کنند، کمک کند تا به اهمیت منابع زیست‌محیطی و مالی قوانین مقابله با آلودگی هوا پی ببرند. اما در ایران عوامل تعیین‌کننده قیمت مسکن بیشتر با سازوکار عرضه و تقاضا در بازار و مولفه‌هایی همچون موقعیت مکانی ملک و امن بودن محله تعیین می‌شود و آلوده یا پاک بودن هوای آن محیط در انتخاب محله زندگی اشخاص جایی پیدا نمی‌کند. به زعم کارشناسان از عواملی که باعث بی‌توجهی شهروندان جامعه ایرانی به مساله شده است، شاید در دسترس نبودن اطلاعات در مورد میزان آلودگی مناطق شهری یا انتشار دیر‌هنگام این اطلاعات تنها در مواقع اضطراری باشد. برای مثال آمار چندان مستندی درباره آلوده‌ترین یا پاک‌ترین مناطق تهران وجود ندارد و تنها در زمانی که آلودگی به اوج خود می‌رسد نام منطقه‌ای به عنوان آلوده‌ترین منطقه اعلام می‌شود. به طوری که در آلودگی اخیر نام مناطقی همچون شهرری، هفت‌تیر، سوهانک، آزادی و... برده می‌شود و محله‌هایی همچون پاسداران، گلبرگ، علم و صنعت و... به عنوان سالم‌ترین آب و هوا نام برده می‌شوند. جالب است که قیمت مسکن در برخی از این مناطق آلوده بسیار بالاست. به هر شکل این موضوعی است که تجارت فردا در این پرونده با طرح این سوالات که آلودگی چقدر تعیین‌کننده قیمت مسکن است؟ و چرا مردم آلودگی یا پاک بودن مناطق را به عنوان یکی از مولفه‌های مهم قیمت مسکن در نظر نمی‌گیرند؟، به واکاوی ابعاد این موضوع پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.