فرجام صادرات صنعتی

در آخرین لحظات مذاکرات هسته‌ای که در سال گذشته در وین اتریش برگزار شد، رفع تحریم‌های محصولات سنتی ایران نیز مورد توجه قرار گرفت و این موضوع آینده روشنی را برای صادرات محصولات سنتی ایران رقم زد، محصولاتی که از آنها می‌توان به فرش دستباف ایرانی، زعفران، پسته و مواد غذایی اشاره کرد.
در آن روزها پیش‌بینی‌ها بر آن بود تا با گشایش درهای بازار آمریکا به روی محصولات سنتی ایران شرایط صادراتی این محصولات به شدت رونق بگیرد و زمانی که اولین محموله فرش دستباف ایرانی به این کشور صادر شد، امیدها بیش از گذشته زنده شد.
فرش دستباف ایرانی از آن دسته محصولاتی است که طی یک قرن اخیر برای خود جایگاه مناسبی را به‌دست آورده اما در طی تحریم‌ها و ورود محصولات مشابه به بازارهای هدف صادراتی فرش دستباف ایران، این جایگاه تا حدودی متزلزل شد، جایگاهی که به گفته برخی کارشناسان دستیابی دوباره به آن تا حدودی سخت بوده و نیاز است تا برنامه بلندمدتی برای حضور مناسب در بازارهای صادراتی تدوین و بر پایه آن قدم‌های مناسبی برداشته شود. اما در سوی دیگر برخی از فعالان اقتصادی بر این عقیده هستند که فرش دستباف صادراتی ایران بازار مناسبی در آمریکا دارد و نسبت به دیگر محصولات سنتی کشور شرایط بهتری را در حال حاضر تجربه می‌کند.
در کنار فرش، صادرات زعفران و پسته برای کشور بسیار مهم بوده و ارز قابل توجهی را از آن کشور می‌کند اما مشکلی که برای صادرات پسته در حال حاضر وجود دارد آن است که آمریکا بزرگ‌ترین رقیب صادراتی پسته ایران به حساب می‌آید و این کشور بنا بر تصمیمات خود برای ورود پسته ایرانی به خاک خود سود بازرگانی 315 درصدی را از 20 سال پیش در نظر گرفته است، سودی که صرفه صادراتی پسته به آمریکا را به کل از بین برده است.
طبق آمار و شواهد در سال جاری میزان تولید پسته ایران حدود 180 هزار تن خواهد بود که از این میزان حدود 140 هزار تا 150 هزار تن برای صادرات به بازارهای هدفی همچون چین در نظر گرفته می‌شود.
رقیب سنتی ایران برخلاف سال‌های گذشته که میزان تولید آن بین 250 هزار تا 300 هزار تن در نوسان بود، در سال گذشته تولیدی در حدود 200 هزار تن را به ثبت رساند که این کاهش تولید را در سال جاری جبران کرده است و حجم تولید پسته خود را به 280 هزار تا 300 هزار تن افزایش داده است.
این افزایش میزان تولید تا حدودی برای بازارهای صادراتی ایران خطرناک است اما به عقیده کارشناسان بزرگ‌ترین خطر ممکن برای پسته صادراتی ایران را باید در جای دیگری جست و جو کرد.
ایران در حال حاضر بازارهای بسیار مناسبی همچون چین، روسیه و کشورهای همسایه را به خود می‌بیند اما همان‌طور که گفته شد مشکل عدم رشد صادرات محصولات سنتی و برخی نگرانی‌ها از افزایش قدرت رقبای ایران را-‌ به گفته اکثر کارشناسان -‌ باید در داخل کشور جست‌و‌جو کرد. یکی از مواردی که اکثر کارشناسان بر آن تاکید دارند نوسان قیمت دلار در بازار داخلی است، تجار و کارشناسان بر این باورند که عدم ثبات نرخ دلار برنامه‌ریزی‌های تجار را دستخوش تغییر می‌کند و در نهایت قیمت تمام‌شده محصول صادراتی در بازار هدف در هر سفارش متفاوت است که چنین موضوعی از سوی خریدار و مصرف کننده نهایی بازار هدف قابل قبول نیست.
در کنار این موضوع شرایط اقتصادی کشورهای رقیب به گونه‌ای است که به راحتی می‌توانند پول صادرات محصولات خود را به بانک‌های بزرگ دنیا منتقل کنند اما در پی تحریم‌های دلاری آمریکا که برای ایران وضع شده است تجار در حال حاضر توان نقل و انتقال دلارهای صادراتی خود را ندارند و امید می‌رود این مشکل در آینده نزدیک و رفته‌رفته در پی اجرای برجام، رفع شود.