اوباماکر؛ اصرار، اجبار و اضطرار

چند روزی پس از پایان ثبت‌نام طرح اوباماکر، توئیتر حسن روحانی از قصد دولت برای بیمه همه ایرانیان خبر داد و آن را با هشتگ روحانی‌کر (RouhaniCare#) به اشتراک گذاشت؛ خبری که با این توضیح وزیر کار تکمیل شد که «افرادی که یارانه خود را هدیه کنند به صورت رایگان بیمه می‌شوند». به عبارت بهتر، آنها که با انصراف از دریافت یارانه نقدی به سایت رفاهی مراجعه نکنند، رایگان بیمه می‌شوند. بر خلاف آمریکا که حساب کاربری کاخ سفید در توئیتر از موج استقبال شهروندان آمریکایی از بیمه اوباما به عنوان «خبری فوق‌العاده» یاد کرد و مراجعه بیش از هفت میلیون آمریکایی به سایت ثبت‌نام بیمه خدمات‌درمانی (HealthCare.gov) به پیروزی غیرمنتظره‌ای برای «پروژه حیثیتی اوباما» تعبیر شد که با برنامه بیمه همگانی برای همه آمریکایی‌ها به کاخ سفید رفت و آنقدر پافشاری کرد که اولین رئیس‌جمهوری باشد که همه اهالی ینگه دنیا را زیر چتر بیمه ببرد. گرچه آمریکایی‌ها تا قبل از آن طرح تامین اجتماعی (Social Security) یا بیمه افراد مسن یا کم‌درآمد Medicare و Medicaid را داشتند اما هیچ رئیس‌جمهوری نتوانست ایالات متحده را در داشتن بیمه همگانی متحد کند؛ نه تئودور روزولت جمهوریخواه در ۱۰۰ سال پیش، نه فرانکلین روزولت دموکرات که در اوج بحران وال‌استریت طرح بیمه اجتماعی را امضا کرد، نه جان ‌اف. کندی دموکرات که طرح بیمه همگانی‌اش نیز همچون زندگی خودش ناکام ماند، نه ریچارد نیکسون جمهوریخواه که بیمه کارمندان دولتی را به بایگانی سپرد، نه جیمی کارتر دموکرات که نتوانست بیمه اجباری را اجرایی کند و بیل کلینتون دموکرات که بیمه همگانی رویای ناکام او در کاخ سفید شد. تقدیر چنین بود که اوباما نام خود را در تاریخ با تصویب و اجرای قانون «حفاظت از بیمار و مراقبت مقرون به صرفه» ثبت کند؛ قانونی که به نام بیمه اوباما (اوباماکر) در حافظه مردم ایالات متحده نشست، سال ۲۰۱۰ تصویب شد، دیوان عالی کلیاتش را در تابستان ۲۰۱۲ بررسی و تایید کرد که مغایرتی با قانون اساسی ایالات متحده ندارد و هدفش آن است که شهروندان آمریکایی که مشمول هیچ‌گونه بیمه‌ای نیستند، به تدریج به خدمات بیمه دسترسی یابند.

جمهوریخواهان علیه قانون اجباری
مخالفان قانون بیمه همگانی نوک پیکان انتقادشان را به ماهیت اجباری بودن آن نشانه رفتند؛ جمهوریخواهان گفتند وادار کردن شهروندان به یک کار «دخالت دولت در آزادی‌های فردی» است. به حدود ۵۰ میلیون آمریکایی فاقد بیمه درمانی مهلت داده شد تا خود را تحت پوشش یک بیمه خصوصی قرار دهند، وگرنه جریمه مالی می‌شوند. از سال ۲۰۱۴ این جریمه برای هر فرد بزرگسال ۹۵ دلار و برای هر کودک نصف آن است ولی بعد از سال ۲۰۱۶، این مبلغ به ۶۹۵ دلار برای هر فرد بزرگسال افزایش خواهد یافت. برای پوشش حدوداً ۷۰ درصد هزینه‌های پزشکی، برای هر فرد سالانه ۵۲۰۰ دلار هزینه بیمه تخمین زده شده است. نسبت به درآمد هر شخص، دولت برای پرداخت مقداری از این مبلغ کمک می‌کند. استدلال مخالفان این بود که الزام شهروندان به خرید خدمات غیرقابل قبول است. ۲۶ ایالت آمریکا طرح اصلاح خدمات بیمه را ناقض قانون اساسی دانسته و خواستار بررسی آن در دیوان عالی کشور شده بودند. وقتی کار به دیوان عالی آمریکا کشیده شد، اعضای آن با پنج رای مثبت در برابر چهار رای منفی اجبار شهروندان در داشتن بیمه درمانی را تصمیمی درست ارزیابی کردند و نقض آن را مشمول مجازات دانستند. دادگاه البته قسمتی از قانون را که ایالت‌ها را موظف به گسترش قابل توجه برنامه درمانی ارتش می‌کند، مغایر قانون اساسی دانست. برخی مخالفت‌ها با اصلاح خدمات بیمه درمانی از این موضع بود که با این قانون حتی آمریکایی‌های سالم هم مجبور به داشتن بیمه درمانی می‌شوند. اما یکی مثل دکتر باسیم‌خان، پزشک اورژانس در آمریکا برای دفاع از بیمه اوباما این‌طور استدلال می‌کند که «بدون بیمه درمانی، بیماران نمی‌توانند تحت مراقبت دکتر قرار بگیرند. عاقبت به اورژانس می‌روند و هزینه درمان آنها سرانجام هزاران دلار می‌شود. اساساً کشور ما باید به تمام افراد بیمه درمان ارائه کند.» به اعتقاد اوباما، بدون کنترل هزینه‌های سرسام‌آور درمانی در آمریکا، نمی‌توان امیدی به بهبود اوضاع اقتصادی داشت. او این اصلاحات را اقدامی موثر در جهت بهبود وضعیت بازار کار و فرار از پیامدهای بحران مالی می‌داند. به اعتقاد اوباما، سرمایه‌گذاری کنونی در اصلاح ساختار خدمات‌درمانی، به هزینه‌های اضافی پایان داده و از کسری بودجه بیشتر می‌کاهد. این اصلاحات در دراز‌مدت، موجب کاهش بدهی‌های دولت خواهد شد. جمهوریخواهان نظر متضادی دارند و می‌گویند این طرح در طول ۱۰ سال بیشتر از یک تریلیون دلار هزینه به دولت تحمیل خواهد کرد، علاوه بر آن وارد شدن تمام‌قد دولت فدرال آمریکا در عرصه خرید و فروش خدمات بهداشتی و درمانی با اصل احترام به سرمایه و اقتصاد آزاد در تقابل است. هزینه سالانه دولت آمریکا برای درمان حدود 6/2 هزار میلیارد دلار یا هشت هزار و ۴۰۲ دلار برای هر نفر است؛ این مبلغ 9/17 درصد کل اقتصاد آمریکاست. مطابق تخمین‌ها، بودجه درمانی در دهه آینده به 8/4 هزار میلیارد دلار خواهد رسید که معادل یک‌پنجم تولید ناخالص ملی است. پس بیمه همگانی گامی اجتناب‌ناپذیر بود.

پایان ماموریت تاریخی وزیر بهداشت
اولین قربانی قانون بیمه همگانی آمریکا خود وزیر بهداشت بود که گفته بود وقتی تعداد ثبت‌نام‌کنندگان اعلام شود از سمت خود کناره‌گیری می‌کند. کاتلین سبلیوس که وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا را با‌معنی‌ترین کار زندگی خود می‌دانست، در دوره‌ای که سایت ثبت‌نام دچار اختلال شد و انتقادات زیادی برانگیخت در تنگنای شدیدی قرار گرفت. البته اوباما در حمایت از او گفته بود: «کاتلین سبلیوس نه برنامه‌نویس کامپیوتر است و نه متخصص فناوری.» اما وزیر بهداشت همواره تاکید داشت خود او را باید پاسخگوی این افتضاح دانست. با این حال اوباما همه فشارها را تحمل کرد و رسید به آنجا که هفته گذشته اعلام کرد با وجود مشکلات چند هفته‌ای در سایت، هفت میلیون و ۱۰۰ هزار آمریکایی برای بیمه درمانی ثبت‌نام کردند. به گفته اوباما این قانون حتی برای کسانی که بیمه هستند نیز امنیت بیشتری فراهم کرده است، چون خانواده‌های بسیاری به لطف این قانون به خاطر بیماری جدی ورشکسته نمی‌شوند زیرا پوشش این بیمه محدودیت ندارد. رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «بر اساس این قانون، سهم مردم از بیمه افزایش و هزینه مراقبت پزشکی کاهش می‌یابد و این برای طبقه متوسط خوب است.» بهبود وضع طبقه متوسط آمریکا از مواردی بود که اوباما در نطق سالانه‌اش در کنگره در ژانویه ۲۰۱۴ مورد تاکید قرار داد. همان طبقه‌ای که جرج فریدمن، تحلیلگر برجسته آمریکایی درباره‌شان نوشته «طبقه ثروتمند جامعه آمریکایی و صاحبان شرکت‌ها سود زیادی به دست می‌آوردند اما طبقه متوسط نزول کرد و یک طبقه پایین‌تر رفت، به همین نسبت طبقات پایین‌تر هم دچار افت شدند. جامعه آمریکایی تساوی‌طلب نیست اما طبقه متوسط نه به خاطر تنبلی یا نادانی بلکه از نظر استانداردهای زندگی دارد سقوط می‌کند.»