تاریخ انتشار:
دزدی اموال و خدمات دولتی رذیلت است یا فضیلت؟
دست در جیب دولت
برق‌دزدی، رایج‌ترین شیوه دزدی اموال و خدمات دولتی است. دولت برق را به دور‌ترین نقاط رسانده اما بازرس‌هایش نمی‌توانند به همه جای کشور سر بزنند.
لوله‌ها در اصل برای ترکیدن و نشتی ساخته نشده‌اند اما گاهی بی‌سر و صدا ترک برمی‌دارند و آنگاه می‌توانند نشانه‌ای باشند برای اینکه ما کارآمدی نهاد دولت را محک بزنیم و در عین حال از میزان انصاف مردمان این زمانه آگاه شویم. هفته گذشته خبری منتشر شد که همه با خواندنش خندیدیم و از کنارش گذشتیم اما واقعیت این بود که خبر طنز نبود. خیلی هم جدی بود.
در خبر آمده بود که خط لوله انتقال بنزین در یک روستای دور‌افتاده به مدت چهار ماه دچار نشتی بوده و در نتیجه برکه‌ای از بنزین تشکیل شده و در تمام این مدت، اهالی این روستای 300نفره از بنزین آن استفاده کرده‌اند اما این موضوع به دولت اطلاع داده نشده است.
به گزارش خبرگزاری فارس، ماجرا از آنجا آغاز شده که خط لوله انتقال بنزین جنوب به شمال کشور در حوالی روستای «ریخان» از توابع بخش معمولان «پلدختر» در 40 کیلومتری جنوب شهرستان خرم‌آباد به دلیل فرسودگی خطوط لوله دچار نشت می‌شود و این نشت در محدوده‌ای به مساحت 100 مترمربع دریاچه‌ای از بنزین تشکیل می‌دهد که مردم این منطقه به آن «چشمه بنزین» می‌گفتند. هیچ کس این موضوع را به مقام مسوولی در استان اطلاع نمی‌دهد و اهالی روستا در این مدت هر آنچه توانسته‌اند از این بنزین برداشت کرده‌اند. آن گونه که سایت‌های خبری اطلاع داده‌اند، مردم این منطقه، بنزین «چشمه بنزین» را به قیمت لیتری 500 تومان فروخته‌اند. به گزارش خبرآنلاین این اولین بار نیست که در منطقه لرستان خطوط انتقال فرآورده‌های نفتی و به ویژه بنزین دچار حادثه شده‌اند، بلکه موارد مشابه در روستای دره‌خزینه، روستای تنگ فنی و جادوآب و... اتفاق افتاده و مردم به جای اطلاع‌رسانی از فرصت استفاده کرده‌اند.
اکنون دو پرسش جدی مطرح می‌شود. یکی اینکه چرا دولت متوجه نشتی بنزین نشده و به مدت چهار ماه از میزان خروجی بنزین پالایش‌شده بی‌خبر بوده است؟ پرسش دوم این است که چرا مردم متدین یک روستا، بر‌خلاف آموزه‌های دینی و اخلاقی، نشتی بنزین را به دولت اطلاع نداده‌اند؟
این خبر باعث شد به این موضوع فکر کنیم که تصور مردم در مورد دولت چیست و چرا حیف‌ومیل اموال دولتی مذموم شمرده نمی‌شود؟
بیشتر مردم فکر می‌کنند دزدی عملی کثیف و رذیلانه است اما دزدی از دولت و اموال عمومی، نه‌تنها رفتاری رذیلانه تلقی نمی‌شود که به نوعی، نشانه قدرت و خلاقیت افراد محسوب می‌شود. مردم دزدان را خوار و ذلیل می‌شمرند اما معمولاً دزدان اموال دولتی را با دیده اغماض می‌نگرند. چرا چنین دیدگاهی در جامعه شکل گرفته است؟
دزدی مرسوم
برق‌دزدی، رایج‌ترین شیوه دزدی اموال و خدمات دولتی است. دولت برق را به دور‌ترین نقاط رسانده اما بازرس‌هایش نمی‌توانند به همه جای کشور سر بزنند. دزدی در صنایع برق به شیوه‌های مختلف انجام می‌شود. از برق‌دزدی و سرقت انواع سیم تا سرقت کابل‌های قطور و ترانس‌های بزرگ مراکز برق. بارها مشاهده شده برق یک منطقه به یکباره قطع می‌شود و دلیل آن نیز دزدیده شدن ترانس منطقه و سیم‌های اصلی آن عنوان می‌شود. در بسیاری از مواقع نیز کارگاه‌ها و حتی منازل مسکونی با دستکاری کردن کنتور یا اتصال کنتورهایشان به شبکه برق سراسری تلاش می‌کنند که هزینه کمتری برای مصرف برق پرداخت کنند. این موضوع به قدری نگران‌کننده بوده که بارها طرح تشکیل «پلیس آب و برق» برای مبارزه با سرقت‌های بی‌رویه مطرح شده است. هرچند این طرح هنوز به مرحله اجرا نرسیده اما طرح مکرر آن نشان از فراوانی سرقت در حوزه‌های آب و برق دارد. آخرین بار رئیس پلیس پیشگیری ناجا اعلام کرده این موضوع قابلیت عملیاتی شدن ندارد. با این حال او تاکید کرده است جریمه دستکاری کنتورهای برق یک سال حبس است.
برق‌دزدی در بازار تهران
خبرگزاری مهر چندی پیش در یک گزارش تصویری، از انشعاب غیر‌مجاز و سرقت گسترده برق در بسیاری از حجره‌های بازار تهران خبر داد. این خبرگزاری نوشت: «سرقت برق علاوه بر اینکه جرم محسوب می‌شود، صدمات و خساراتی نیز به خطوط انتقال برق وارد می‌کند و مسبب خطرات و خسارات جانی و مالی فراوانی بوده است.»
دستکاری کنتور
روایت‌های زیادی از دستکاری کنتورهای برق شنیده می‌شود. یکی از همکاران رسانه‌ای می‌گوید «در بهمن‌ماه سال گذشته در یک سلمانی نشسته بودم که فردی با یک ساک دستی وارد شد. دو دقیقه طول نکشید که کنتور رسمی و پلمب‌شده، جای خود را به کنتور غیر‌رسمی داد. حق‌الزحمه را هم پیش چشم مشتریان پرداختند. قیمت کنتور تقلبی که اتفاقاً مهر و موم شده هم بود، یک میلیون تومان بود.»
یکی از جرائم شایع مربوط به صنعت برق دستکاری کنتور است. کنتور یا شماره‌انداز میزان برق مصرفی مشترک را نشان می‌دهد و بر اساس آن مطابق تعرفه، هزینه برق مصرفی محاسبه و از سوی مشترک پرداخت خواهد شد.
مدیر کل دفتر حقوقی شرکت توانیر در یادداشتی که سال گذشته در روزنامه ایران منتشر کرد، نوشت: «برخی از مشترکین برق با انگیزه‌های سودجویانه با دستکاری این وسایل علاوه بر آنکه خود را در معرض خطرات جانی قرار می‌دهند تلاش می‌کنند تا برق مصرفی به کمتر از میزان واقعی در کنتور ثبت شود. این اقدام هرچند منافع مادی موقتی برای مرتکبین دستکاری کنتور به همراه می‌آورد، اما ممکن است با جرائمی نظیر سرقت و کلاهبرداری قابل تطبیق باشد و در نتیجه تبعات سنگین جزایی را برای متخلفان به دنبال داشته باشد. پس چنانچه مرتکبین از تبعات این اقدام آگاهی یابند چه‌بسا از انجام آن منصرف شوند.»
علی نظری منتظر در این یاد‌داشت نوشت: «هر فردی که از راه حیله و تقلب با استفاده از وسایل تقلبی مال دیگری را ببرد مطابق نص ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، کلاهبردار محسوب می‌شود. بر این اساس دستکاری کنتور که عملی متقلبانه در راستای فریب ماموران برق و به منظور کاهش در پرداخت بهای برق مصرفی صورت می‌پذیرد با وجود آنکه عملی خلاف شرع است کلاهبرداری نیز محسوب می‌شود. مجازات مرتکب آن هم علاوه بر رد اصل مال، حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال ربوده‌شده خواهد بود.»
خوشحالی از رذیلت
لوله‌ها برای ترکیدن و نشتی ساخته نشده‌اند. کنتورها هم ساخته شده‌اند تا ما سهم خود را بپردازیم. اتوبوس‌ها هم برای این ساخته نشده‌اند که بدون بلیت سوار شویم. با این حال هنوز هستند کسانی که از سینمای رایگان و مترو بدون بلیت یا قطار دزدکی احساس خوشحالی می‌کنند. نمی‌دانیم چرا دزدی از دولت گاهی به یک منزلت و مزیت تبدیل می‌شود. افرادی هستند که معتقدند مال دزدی حرام است اما دزدی از دولت را پسندیده می‌دانند.
شاید بگویید دزدی چند کیلو‌وات برق از دولت، آسمان را به زمین نمی‌آورد. یا چند باک بنزین بیشتر در یک روستای دور‌افتاده، حتی خراشی به خزانه و بیت‌المال وارد نمی‌کند. بله شما درست می‌گویید اما چند نکته را باید در نظر داشت. نخست اینکه گزارش‌ها نشان می‌دهد دزدی‌ها گسترده است و به تعداد زیاد. دوم اینکه دزدی‌ها متنوع است و هزینه‌زا. سوم اینکه دزدی گسترده از اموال و خدمات دولتی در شأن ما نیست و اخلاق و دیانت را به خطر می‌اندازد و در نهایت اینکه دزدی از دولت، نشانه‌ای از شکاف بین دولت و مردم است.
دیدگاه تان را بنویسید