تاریخ انتشار:
ریشه تلاطم ارزی در وین بود؛ اما در کدام نشست؟
افسون دو‌روزه دلار
بازگشت افسون دلار به بازار ایران، اگرچه تنها دو روز دوام آورد، اما همه توجهات را به خود جلب کرد و دست‌کم یک هفته همه اخبار، گزارش‌ها و تحلیل‌های اقتصادی مطبوعات را تحت‌الشعاع قرار داد. تلاطم شدید دلار از صبح شنبه شروع شد و ظهر یکشنبه به اوج خود رسید، اما در ساعات پایانی همان روز - و در ادامه در طول روز دوشنبه - به‌سرعت فروکش کرد. با این حال، همین دو روز تلاطم کافی بود تا مجموعه‌ای از تحلیل‌ها و نظرهای متفاوت در این مورد رسانه‌های ایران را فرا بگیرد.
بازگشت افسون دلار به بازار ایران، اگرچه تنها دو روز دوام آورد، اما همه توجهات را به خود جلب کرد و دست‌کم یک هفته همه اخبار، گزارش‌ها و تحلیل‌های اقتصادی مطبوعات را تحت‌الشعاع قرار داد. تلاطم شدید دلار از صبح شنبه شروع شد و ظهر یکشنبه به اوج خود رسید، اما در ساعات پایانی همان روز -و در ادامه در طول روز دوشنبه- به‌سرعت فروکش کرد. با این حال، همین دو روز تلاطم کافی بود تا مجموعه‌ای از تحلیل‌ها و نظرهای متفاوت در این مورد رسانه‌های ایران را فرا بگیرد.
وقتی بازار ارز ملتهب شد، مطبوعات عمدتاً نگرانی خود و مردم از این التهاب را بازتاب دادند و تلاش کردند بفهمند «چه شد که این‌گونه شد؟» روزنامه «دنیای اقتصاد» در سرمقاله‌ای که روز یکشنبه به چاپ رساند، از «سیگنال‌های اشتباه در بازارها» حرف زد و نوشت: «بازارهای مهم کشور به ویژه بازار سهام و بازار ارز بلافاصله پس از انتشار اخبار مربوط به نتیجه مذاکرات ایران با گروه 1+5 در وین، تحت تاثیر هیجانات روانی مجدداً دچار سردرگمی شده است. این سردرگمی باعث شده تا شاخص بورس در سه روز کاری حدود 2700 واحد سقوط کرده و از مرز 76 هزار واحد به کانال 73 هزار رجعت کند. بازار ارز نیز روز شنبه با لمس مرز 3400 تومان در برابر هر دلار، رکورد نرخ‌ها در زمان استقرار دولت روحانی را شکست.» سردبیر این روزنامه در ادامه این تحولات را ناشی از انتظارات فعالان بازار از روندهای کلان اقتصاد و سیاست خارجی دانست، اما تاکید کرد که «به نظر می‌رسد در خلاء اطلاع‌رسانی صحیح و دقیق، بازار تحت تاثیر سیگنال‌های ناصحیح و اشتباه قرار گرفته است؛ چرا که آنچه در فضای مذاکرات ایران و 1+5 جریان دارد و گروه 1+5 در نهایت چاره‌ای جز پذیرش بازی برد-برد پیشنهادی ایران
ندارد برخلاف انتظاراتی است که به صورت شایعه‌های مبهم در بازارها تزریق می‌شود».
«علی میرزاخانی» در سرمقاله روز یکشنبه «دنیای اقتصاد» همچنین نوشت: «واکنش به موقع دولت به تحولات قیمتی آخر هفته در بازارها می‌توانست با ارسال سیگنال‌های صحیح به فعالان اقتصادی از گسترش انتظارات ناصحیح در بازارها جلوگیری و نوسان‌های مخرب را در همان ابتدا متوقف کند؛ چیزی که اتفاق نیفتاد و ضروری است ضمن جبران این اشتباه در اسرع وقت، برای این ضعف ساختاری نیز چاره‌اندیشی اساسی شود.»
این توصیه در ساعات پایانی همان روز و با اندکی تاخیر -پس از آنکه دلار قیمت کم‌سابقه 3560تومانی را هم تجربه کرد- توسط رئیس‌کل بانک مرکزی و به دنبال او وزیر اقتصاد عملی شد و توانست تا حدود زیادی بازار را مهار کند. روزنامه «اعتماد» روز دوشنبه تیتر درشت صفحه اول خود را زیر عنوان «نوید بازگشت آرامش به بازار ارز» به سخنان ولی‌الله سیف اختصاص داد و نوشت: «فقط انتشار سخنان رئیس کل بانک مرکزی بود که توانست در آخرین ساعات دیروز بازار ارز، آب نسبتاً سردی را بر قیمت‌های داغ بازار بریزد. شاید اگر ولی‌الله سیف زودتر از این نسبت به تحولات بازار ارز واکنش نشان می‌داد، قیمت‌ها اینقدر سریع بالا نمی‌رفت.»
«اعتماد» در ادامه این جملات رئیس کل بانک مرکزی را نقل کرد که گفته بود: «عوامل بنیادین و عرضه و تقاضا در بازار ارز وجود دارد و به زودی وضعیت تعادل در این بازار ایجاد خواهد شد. برخی اخبار منتشره در کشور طی روزهای اخیر، موقتاً بر این بازار تاثیر گذاشته که در نهایت با بازگشت آرامش، در این بازار تعادل ایجاد می‌شود.» سیف با خطاب قرار دادن بانک‌ها، یک سیگنال دیگر هم به بازار فرستاده بود: «اکنون زمانی است که باید از لحظه‌لحظه آن استفاده شود، از آنجا که پیش‌بینی‌ها در مذاکرات هسته‌ای مثبت است و علائم مثبتی از نتیجه آن وجود دارد، بانک‌ها باید خود را برای این دوره آماده کنند.»
خبر بازگشت قیمت دلار به سطوح کمتر از 3400 تومان اما روز سه‌شنبه در روزنامه‌ها بازتاب پیدا کرد. روزنامه ایران، ارگان مطبوعاتی دولت در این روز تیتر اول خود را به «عقب‌نشینی دلار» اختصاص داد و نوشت: «در پی سخنان رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد درباره واقعی نبودن افزایش قیمت ارز در بازار، روز دوشنبه جو روانی بازارها آرام شد؛ قیمت دلار در این روز با افت 140 تومانی به کمتر از 3400 تومان رسید و انتظار می‌رود افت قیمت‌ها همچنان ادامه داشته باشد.»
ریشه تلاطم ارزی
اما ریشه این تلاطم ارزی چه بود؟ تحلیل‌های رسانه‌ای علاوه بر دست نیافتن ایران و گروه 1+5 به توافق هسته‌ای، کاهش قیمت جهانی نفت و در نتیجه فشار بیشتر بر درآمدهای ارزی ایران را نیز از دلایل این تلاطم می‌دانستند. اتفاقی که در نتیجه نشست وزرای نفت اوپک در وین و تصمیم آنها مبنی بر تثبیت میزان تولید این کارتل نفتی به وقوع پیوسته بود. روزنامه «ایران» از جمله طرفداران این تحلیل بود و به نقل از «جمشید پژویان» رئیس سابق شورای رقابت مهم‌ترین دلیل افزایش قیمت ارز و طلا را کاهش قیمت نفت در پی توافق نکردن اوپک برای کاهش حجم تولید برشمرد و نوشت: «در حال حاضر رفتار بازارهای جهانی نفت نسبت به مازاد عرضه نفت یک رفتار کاملاً منطقی است و نمی‌توان انتظار داشت که قیمت نفت در شرایطی که مازاد عرضه وجود دارد و تقاضا کم است بالا رود. قطعاً واکنش بازارهای داخلی کشورهای وابسته به نفت نظیر ایران نسبت به کاهش قیمت نفت نیز منطقی است. از این‌رو قیمت ارز و طلا که پس از کاهش قیمت نفت بالا می‌رود کاملاً رفتاری منطقی و واقع‌بینانه است و نمی‌توان آن را به واکنش‌های هیجانی نسبت داد.»
روزنامه «دنیای اقتصاد» هم در سرمقاله روز دوشنبه خود، از این تحلیل حمایت کرد و نوشت: «آنچه موجب شد نوسانات و افزایش نرخ‌ها در بازار ارز پررنگ‌تر شود، نه مذاکرات هسته‌ای؛ بلکه آثار روانی ناشی از مذاکرات اوپک بود. اجلاس اوپک در شرایطی برگزار شد که طی دو ماه گذشته، بازار جهانی نفت، کاهش حدود 25درصدی قیمت را تجربه کرده بود و این احتمال وجود داشت که اوپک با کاهش سقف تولید، از کاهش بیشتر قیمت نفت جلوگیری کند، اما عدم دستیابی به هدف کاهش سقف تولید اوپک در سایه کارشکنی‌های عربستان، پیام مهمی را به بازار جهانی نفت فرستاد و آن اینکه اوپک در شرایط فعلی نقش خود را در رهبری بازار نفت از دست داده است. در نتیجه واکنش بازار نفت، سقوط حدود 10درصدی قیمت نفت تنها در دو روز بود.» سرمقاله‌نویس این روزنامه ادامه داد: «به این ترتیب اگرچه ظرفیت فعلی صادرات نفت ایران در سایه تمدید توافق ژنو حفظ می‌شود، اما سقوط 10درصدی قیمت نفت طی دو روز که با محاسبه نزول 25درصدی آن در ماه‌های گذشته، کاهش 35درصدی قیمت نفت را رقم زد، به معنای کاهش شدید درآمدهای ارزی حاصل از نفت خواهد بود. بنابراین تحولات بازار نفت، پیام روشنی برای بازار ارز
داشت و اثر روانی خود را برجا گذاشت. همان‌طور که در سایه سقوط قیمت نفت، روبل روسیه حدود چهار درصد از ارزش خود را در برابر ارزهای عمده از دست داد، بازار ارز ایران نیز از پیام بازار جهانی نفت در امان نماند و در روزهای شنبه و یکشنبه ریال حدود پنج درصد تضعیف شد.»
افزایش قیمت نان
در میانه تلاطم بازار ارز، یکشنبه شب گذشته دولت اعلام کرد پس از 32 ماه تثبیت قیمت، مجوز افزایش 30درصدی بهای نان را به استانداری‌های سراسر کشور داده است و از صبح دوشنبه، قیمت‌های جدید اعمال می‌شود. اتفاقی که به مذاق رسانه‌های منتقد دولت خوش نیامد و از جمله روزنامه «جوان» با تیتر «قیمت نان 30 درصد متورم شد» آن را بازتاب داد. این روزنامه اصولگرا نوشت: «قیمت انواع نان در حالی از صبح دوشنبه تا مرز 30 درصد گران می‌شود که یک مقام مسوول مدعی شده این افزایش قیمت باید 30 ماه پیش اتفاق می‌افتاد.» گزارش روزنامه جوان در ادامه به محاسبه قیمت یک وعده «املت» برای یک خانوار چهارنفره پرداخت و نوشت: «قیمت هر وعده املت برای یک خانوار چهارنفره، با در نظر گرفتن هشت عدد تخم‌مرغ به قیمت هر عدد 300 تومان و نیم کیلو گوجه‌فرنگی به قیمت 4500 تومان و سه قرص نان بربری به قیمت 1950 تومان بالغ بر 8850 تومان است.»
تصمیمات بودجه‌ای
دیگر خبر اقتصادی هفته قبل روزنامه‌ها که «فراگیری» زیادی داشت و خیلی‌ها می‌خواستند از آن باخبر باشند، تصمیمات دولت در مورد افزایش حقوق کارمندان و همچنین معافیت‌های مالیاتی در سال آینده بود. روزنامه «جام‌جم» روز چهارشنبه تیتر یک خود را به «افزایش 17 درصدی حقوق کارمندان» اختصاص داد و نوشت: «سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اعلام برخی جزییات لایحه بودجه 94 از تصویب افزایش 17درصدی برای حقوق کارمندان خبر داد. این در حالی است که بنابر اعلام بانک مرکزی، نرخ تورم هدف‌گذاری‌شده برای سال آینده 14 درصد است که در صورت تحقق این نرخ، حقوق کارمندان اندکی بالاتر از تورم خواهد بود.» روزنامه «ایران» هم اوایل هفته گزارش داده بود که «هیات دولت در راستای بهبود وضعیت حقوق‌بگیران مقرر کرد که آنها در سال آینده تا یک میلیون و 150 هزار تومان از پرداخت مالیات معاف شوند. معافیت مالیاتی حقوق‌ها در سال جاری معادل یک میلیون تومان است که دولت با افزایش 15درصدی در نظر دارد آن را تا سقف یک میلیون و 150 هزار تومان افزایش بدهد.»
روزنامه دولت، این تصمیم را مهر تاییدی بر اظهارات محمدباقر نوبخت دانست که حدود 10 روز قبل گفته بود «صرفه‌جویی بودجه‌ای دولت در سال آینده شامل حقوق‌بگیران و کارمندان نمی‌شود.» علاوه بر این دو تصمیم دولت، مجلس نیز هفته گذشته یک تصمیم بودجه‌ای-مالیاتی گرفت. آن‌گونه که روزنامه «همشهری» گزارش داد، «اکثریت نمایندگان مجلس شورای اسلامی به دائمی شدن سهم یک‌درصدی بخش سلامت، بهداشت و درمان از مالیات ارزش افزوده رای مثبت دادند. تصمیمی که با تقدیر وزیر بهداشت همراه شد و امیدواری دولت، مجلس و البته مردم در ارتباط با بهبود شاخص‌های سلامت در کشور را افزایش داد.»
دیدگاه تان را بنویسید