افسانه شیل

وقتی ایالات متحده با نفت شیل وارد بازار نفت جهان شد، هیچ‌کس گمان این را نداشت که این تولید جدید، بتواند باعث تغییری ساختاری در بازار نفت جهان شود. پایدار ماندن این نوع تولید در طول زمان که به معنای کاهش سهم تولیدکنندگان سنتی بازار نفت بود، آنها را به این فکر انداخت که کاهش قیمت‌هایی که از ابتدای 2015 آغاز شد، می‌تواند خبری خوش برای آنها باشد. تولیدکنندگان سنتی نفت، از امتیاز پایین بودن هزینه تولید بهره‌مند هستند؛ امتیازی که تولیدکنندگان شیل از آن بی‌بهره‌اند. کمک به روند کاهشی قیمت نفت، می‌توانست این حاضران جدید را از بازار خارج کند. این حداقل اتفاقی بود که عربستان و دیگر تولیدکنندگان عمده نفت در ابتدای سال 2015 در ذهن داشتند. با همین انگیزه، عربستان اقدامی برای کاهش تولید با هدف افزایش قیمت‌ها در بازار انجام نداد و باعث کسری بودجه 100 میلیارددلاری خود شد.
اما فعلاً به نظر می‌رسد این اقدام نه‌تنها باعث خروج و ورشکسته شدن تولیدکنندگان شیل نشده است، که حتی چشم‌اندازی هم برای این موضوع وجود ندارد. در ماه اکتبر سال 2015، ایالات متحده روزانه به طور توسط 35 /6 میلیون بشکه نفت به بازار وارد کرده است. این رقم که از آمار رسمی این کشور استخراج شده، نشان می‌دهد میزان صادرات نفت ایالات متحده در اکتبر 2015 نسبت به مدت مشابه سال قبل نه‌تنها کاهش نداشته است، که 220 هزار بشکه افزایش در روز را هم نشان می‌دهد.
اما این اتفاق چطور رخ داده است. به نظر می‌رسد چند عامل مهم به ادامه قدرتمند این حضور منجر شده است. مهم‌تر از همه اینکه تولیدکنندگان نفت در ایالات متحده به سرمایه‌گذاری برای کشف تکنولوژی‌های جدید استخراج ادامه داده‌اند و با استفاده از نتیجه این تحقیقات توانسته‌اند هزینه تولید خود را کاهش دهند. موضوع دوم این است که تولیدکنندگان در ایالات متحده، فعلاً در حال استخراج از بهترین و در دسترس‌ترین و اقتصادی‌ترین چاه‌های خود هستند. البته این بدان معنا نیست که تولید به سرعت کاهش خواهد یافت. در واقع عکس این موضوع صادق است و این دسته از چاه‌های اقتصادی آن‌قدر فراوان هستند که فعلاً نتوان پایانی برای آن پیش‌بینی کرد. مساله مهم دیگر این است که بسیاری شرکت‌ها با توجه به سرمایه‌گذاری‌های سنگینی که در این صنعت داشته‌اند، هنوز تولید را به صرفه می‌بینند و برای ادامه آن انگیزه دارند.
ادامه این روند، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بازار نفت، باعث تغییراتی ساختاری در این بازار خواهد شد. اما تا اینجا، هیچ‌کدام از نقشه‌های عربستان به نتیجه نرسیده و احتمالاً بیشترین هزینه را خود این کشور در جریان کاهش قیمت پرداخته است. از این پس بحث فقط بر سر این است که کدام یک زودتر از نظر اقتصادی دچار مشکل حاد شده و از بازار خارج می‌شوند؟ تولیدکنندگان سنتی نفت یا استخراج‌کنندگان نوظهور آمریکایی؟