ناآرامی‌های اوکراین

ارنست همینگوی زمانی گفت: یک مرد به تدریج و سپس ناگهان ورشکسته می‌شود. این همان سرنوشتی بود که گریبانگیر ویکتور یانوکویچ رئیس‌جمهور مخلوع اوکراین شد. از زمان شروع مخالفت‌ها با دولت کاملاً فاسد او در نوامبر گذشته اقتدار او به تدریج کمتر و کمتر شد. پس از تیراندازی وحشیانه به سمت مردم در کی‌یف، ثروتمندان و فرماند‌هان ارتش که زمانی حامی او بودند رهایش کردند و قدرت او از بین رفت. انقلابی که به سرنگونی این رئیس‌جمهور فاسد، ترسو و زورگو انجامید هنوز نامی نگرفته و البته هنوز به پایان نرسیده، هرچند از انقلاب نارنجی سال 2004 مهم‌تر است. این انقلاب همانند وقایع گذشته ابتدا تدریجی و سپس ناگهان رخ داد. در سال 1917 روسیه تزاری در عرض سه روز سقوط کرد. در آگوست 1991 اتحاد جماهیر شوروی در زمان کوتاهی از هم فرو پاشید.

سقوط دولت اوکراین نیز در زمان کوتاهی اتفاق افتاد. صحنه بازی در نوامبر گذشته و هنگامی چیده شد که آقای یانوکویچ مذاکرات همکاری و توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اروپا را به پول آسان و پشتیبانی سیاسی ولادیمیر پوتین ترجیح داد. مردم اوکراین و به ویژه جوانان احساس کردند خطی که آنها را به اروپای متمدن متصل می‌کرد قطع شد و همین آغاز اعتراضات در میدان بود. در 18 فوریه پس از زدوخوردهای بیرون از مجلس، پلیس ضدشورش تصمیم گرفت به اردوگاه معترضان در میدان حمله کند. روز بعد 25 معترض کشته شدند. ساختمان اصناف تجاری که مرکز خبری انقلاب و بیمارستانی موقت بود به آتش کشیده شد. اما معترضان باز هم میدان را ترک نکردند. پیمانی بین دو طرف منعقد شد اما در 20 فوریه تک‌تیراندازان مستقر در پشت‌بام‌های مشرف به میدان شروع به تیراندازی کردند. ظرف چند ساعت آمار کشته‌شدگان به 80 نفر رسید. گفت‌وگوهای بین دولت و معترضان با میانجی‌گری وزرای خارجه آلمان، لهستان و فرانسه به توافقی منجر شد که بر اساس آن کشور به قانون اساسی سال 2004 باز‌گردد، قدرت مجلس افزایش یابد و انتخابات ریاست‌جمهوری در دسامبر 2014 برگزار شود. اما این توافق معترضان را راضی نکرد. رهبران آنها تهدید کردند اگر یانوکویچ تا صبح 22 فوریه کناره‌گیری نکند او را دستگیر خواهند کرد. یانوکویچ از پایتخت گریخت و در 27 فوریه بیانیه‌ای در مورد ریاست‌جمهوری و درخواست حمایت از روسیه صادر کرد. این انقلاب جنبشی گسترده علیه دولتی بود که در وظایف اصلی خود شکست خورد. دولتی که به جای خدمت به مردم، آنها را غارت کرد، دادگاه‌ها به جای برقراری عدالت روی آن را پوشاندند و دادستان‌ها به جای مبارزه با جرائم خود به ارتکاب جرم دست یازیدند. انقلاب اوکراین با شادمانی و هیجان زیادی همراه نشد. در سه ماه گذشته تظاهرات‌کنندگان نظم و انضباط فوق‌العاده‌ای در میدان به نمایش گذاشتند. اکنون آنها برنده شده‌اند و پلیس ضدشورش عقب کشیده است. نظم عمومی برقرار شد اما آینده اقتصادی کشور همچنان تاریک است. دولت یانوکویچ نه‌تنها عملکرد اقتصادی ضعیفی داشت بلکه منابع کشور را به هدر داد.

متخصصان موسسه پیترسون در واشنگتن برآورد می‌کنند که رئیس‌جمهور و خانواده‌اش از زمان به قدرت رسیدن در سال 2010 سالانه بین 8 تا 10 میلیارد دلار اختلاس می‌کردند. بسیاری از پول‌های باقی‌مانده نیز برای حفظ توان پول کشور صرف می‌شد. در حال حاضر ارزش پول کشور به شدت رو به کاهش است و ذخایر ارزی به کمتر از 12 میلیارد دلار رسیده است.

کسری بودجه به 9 درصد تولید ناخالص داخلی رسید و خط اعتباری 15 میلیارددلاری روسیه معوق ماند. تفرقه بین مردم افزایش یافته و نگرانی از مداخله نظامی روسیه و تجزیه کشور شدت گرفته است. باید منتظر ماند و دید آینده چه سرنوشتی را برای این کشور رقم خواهد زد.