خروج از رکود

آمار رسمی حکایت از خروج ژاپن از رکود اقتصادی اخیر دارد. آمار نشان می‌دهد اقتصاد این کشور در سه‌ماهه چهارم سال گذشته میلادی از رکود خارج شده است. نرخ سالانه رشد تولید ناخالص داخلی در سه‌ماهه منتهی به دسامبر 2013 برابر 2/2 درصد بوده است. این موضوع خصوصاً با توجه به اینکه نرخ رشد سه‌ماهه دوم و سوم سال 2014 منفی بوده است، بسیار مثبت تلقی می‌شود. این وضعیت همچنین به بانک مرکزی این کشور امکان می‌دهد برنامه تسهیل مقداری خود را به تعویق اندازند یا حداقل در مقیاس کوچک‌تری اجرا کند. اگرچه هنوز رشد اقتصاد ژاپن بسیار اندک است، اما خروج اخیر از روند رشد منفی، سریع‌ترین خروج از رکود در تاریخ این کشور تلقی می‌شود که تنها دو فصل به طول انجامید. در مجموع و با احتساب دو فصل رشد مثبت و دو فصل رشد منفی اقتصادی، ژاپن در سال 2014 هیچ رشد اقتصادی را تجربه نکرده است. کارشناسان اما پیش‌بینی می‌کنند سال 2015 سال بهتری برای آبه و سیاست‌های اقتصادی او باشد. ژاپن که در مجموع کشوری گران برای گردشگران محسوب می‌شود، حالا و با کاهش ارزش ین صرفه اقتصادی بیشتری دارد و احتمالاً افراد بیشتری به عنوان گردشگر به این کشور سفر خواهند کرد. کاهش ارزش ین همچنین صادرات این کشور را رونق خواهد داد که به معنای افزایش فعالیت کارخانه‌ها و افزایش تولیدات کارخانه‌ای خواهد بود. همچنین با توجه به اینکه ژاپن به شدت به واردات نفت وابسته است، کاهش قیمت نفت به معنای کاهش مخارج خانوار و کاهش قیمت تمام‌شده کالاهای تولیدی است که می‌تواند به رونق اقتصادی منجر شود. البته کاهش قیمت نفت می‌تواند شمشیری دولبه نیز تلقی شود. ژاپن که برای سال‌ها از تورم منفی رنج برده است، تنها در سال‌های اخیر و با سیاست‌های اقتصادی شینزو آبه توانست تورم مثبت را، آن هم بسیار اندک، تجربه کند. با کاهش قیمت نفت، خطر وقوع تورم منفی و کاهش قیمت‌ها همچنان بر اقتصاد این کشور سایه افکنده است. وقوع دوباره تورم منفی، می‌تواند برای سیاست‌های آبه، که همین حالا هم منتقدان سرسخت خود را دارد، عواقب شدید و خطرناکی داشته باشد. منتقدان آبه اعتقاد دارند او با تزریق مقدار زیادی ین به اقتصاد این کشور در دو سال اخیر دو اتفاق بزرگ را ایجاد کرده است. اول قیمت املاک و سهام را به شدت افزایش داده که به معنای ثروتمندتر شدن ثروتمندانی است که سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این بازارها داشته‌اند و دوم باعث کاهش ارزش ین شده است که به معنای ثروتمندتر شدن مالک کارخانجات بزرگ صادرکننده کالاست. در واقع به نظر این عده بیشتر مردم ژاپن (که جزو هیچ‌کدام از این دو دسته نیستند) فقیرتر هم شده‌اند. البته اینها استدلال‌هایی نیست که همه کارشناسان و فعالان بازار با آن موافق باشند. به نظر بسیاری کاهش نرخ بیکاری و افزایش رشد اقتصادی که هر دو به عقیده آنها از نتایج سیاست‌های اقتصادی آبه است، بیشترین اثر را بر زندگی مردم متوسط و فقیر داشته است. نرخ بیکاری ژاپن در حال حاضر تا سطح 5/3 درصد کاهش یافته است و رشد اقتصادی، به‌رغم اینکه کمتر از حد انتظار است، مثبت بوده است. به نظر طرفداران آبه، همین نتایج نیز طی 20 سال گذشته دور از دسترس تلقی می‌شد و همین به عنوان نشانه‌ای از موفقیت آبه می‌تواند کافی باشد.