تحریم تجارت فرش یعنی تحریم مردم

سیدمرتضی عراقچی، فرزند ارشد خانواده سیدحسین عراقچی در سال 1326 متولد شد، سیدمرتضی در سال 1349 بعد از گذراندن دوران سربازی و تحصیل در مقطع لیسانس در پی کسالت پدر پا به کسب و کار فرش در بازار بزرگ تهران گذاشت. سیدمرتضی که دارای مدرک لیسانس شیمی است از انتخاب مسیر خود در 44 سال پیش پشیمان نیست و شکرگزار خدای خود است.
سیدمجتبی عراقچی، دومین پسر سیدحسین عراقچی در سال 1332 به دنیا آمد. سیدمجتبی فارغ‌التحصیل رشته زبان انگلیسی بوده و بعد از گذراندن دوران سربازی در سال 1354 به کسب و کار پدر روی می‌آورد. با وجود آنکه رشته دانشگاهی و شغل او مکمل یکدیگر بوده اما آنچنان در یک مسیر نیست از انتخاب خود راضی است و بزرگ‌ترین آرزوی او برای صنف فرش رونق بازارهای صادراتی و داخلی فرش دستباف ایران است و معتقد است مستلزم رونق بازارهای صادراتی رفع بحران‌های جهانی و کشورهای عربی است و کشور هیچ‌گونه مشکلی در این رابطه ندارد.
سیدعباس عراقچی، به گفته خودش اولاد ناخلف خانواده است. سیدعباس در سال 1341 متولد شده، این دیپلمات ایرانی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران با گروه 1+5 در موضوع هسته‌ای است. او در گذشته سخنگوی وزارت امور خارجه، معاون وزارت امور خارجه در امور آسیا و اقیانوسیه و سفیر ایران در ژاپن بوده است.



آیا نسل‌های آینده این خاندان راه پدران فرش‌فروش خود را ادامه خواهند داد؟
سیدمرتضی عراقچی: فکر نمی‌کنم و احتمال نمی‌دهم فرزندان کار فرش را ادامه دهند، شرایط تغییر کرده است.

به نظر شما عدم ورود نسل جدید چیست؟
واقعیت این است که به علت ایجاد رکود در حوزه فرش جنب و جوش در این حوزه کاسته شده. برای نسل جوان کار در حوزه فرش کم است و اینکه در مغازه در انتظار یک مشتری در هفته بنشیند، واقعاً حوصله آنها سر خواهد رفت.

عموماً کار خانوادگی نسل به نسل به فرزند بزرگ خانواده به ارث می‌رسد. برای شما چگونه رقم خورد؟
سیدمجتبی عراقچی: در گذشته کار خانوادگی نسل به نسل به همه بچه‌ها یا پسرها می‌رسید، مثلاً پسران سیداحمد سه تا بودند؛ سیدمحمد، سیدحسین و سیدباقر بعد پدر من کار فرش به این سه پسر رسید. همچنین سیدمحمد عموی من دو تا پسر داشت که آنها هم در کار فرش هستند..
سیدمرتضی عراقچی: من به شخصه در سال 1350 بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی در رشته مهندسی شیمی به بازار وارد شدم و کار پدر را ادامه دادم.

به نظر نمی‌آید رشته مهندسی شیمی و فرش آنچنان به یکدیگر مرتبط باشد!
سیدمرتضی عراقچی: قرار نبود که به این کار وارد شوم، بعد از ایجاد کسالت در احوال پدر به کار فرش و بازار وارد شدم و این در حالی بود که مراحل ادامه تحصیل فراهم شده بود اما برای بسته نشدن تشکیلات پدر مسیر زندگی را به سمت فرش و بازار تغییر دادم.

راضی هستید، از انتخاب خود پشیمان نیستید؟
سیدمرتضی عراقچی: نه خدا را شکر، کاملاً راضی هستم. در سال 50 که به کار فرش وارد شدم از ساعت هفت صبح تا 9 شب کار می‌کردم. با ورود من به بازار فرش مشتریان جدیدی پیدا شد، پدربزرگ و پدر به کار صادرات مشغول نبودند، تولید و فروش داخلی را دنبال می‌کردند.

همچنان تولیدی خود را در اصفهان دارید؟
سیدمرتضی عراقچی: کارگاه تولیدی در اصفهان جمع شده و جمع شدن این کارگاه تولیدی در پی شرایط اقتصادی بود.

دلایل افول فرش ایرانی در بازار صادراتی و داخلی چیست؟
سیدمرتضی عراقچی: کفپوش در قدیم تنها فرش بود و کیپ تا کیپ خانه را با فرش پر می‌کردند و به عنوان یک کفپوش جزو ضرورت اصلی خانواده‌ها محسوب می‌شد. در حال حاضر رقیبانی همچون موکت، فرش ماشینی، لمینت، پارکت، سرامیک و کاشی این کفپوش را تهدید کرده و می‌کنند. در خانه‌های جدید از سنگ، پارکت و لمینت همراه با یک فرش کوچک استفاده می‌شود.
سیدمجتبی عراقچی: دلیل اصلی به نظر بنده همان گرانی است که کاهش قدرت خرید مردم را به دنبال داشت.

این موضوع در پی تغییر نگرش و مدگرایی مردم است. در حالی که فرش خود کالایی زینتی به حساب می‌آید، چرا فرش را مد به حساب نمی‌آورند؟
سیدمرتضی عراقچی: در حال حاضر فرش را مد و زینت می‌دانند اما سایز کوچک آن را نه سایز بزرگ، قدیم کیپ تا کیپ فرش پهن می‌کردند و بعد از گذر زمان پا خورده می‌شد، از این رو آن را عوض می‌کردند و این موضوع در تمام دنیا صادق است.
فرش ایرانی رقیبانی همچون چین، تبت، نپال، هند و پاکستان دارد که رنگ و آب این فرش‌ها با رنگ و آب و مد هر‌ساله اروپا تغییر می‌کند.

چرا ایران این شیوه را دنبال نمی‌کند که تولیدات خود را با بازار هدف و تقاضا منطبق کند؟
سیدمجتبی عراقچی: نمی‌شود فرش ایران را عوض کرد چون بافنده‌ها فرش را برای خودشان می‌بافند و فرش ایرانی هنر است.
سیدمرتضی عراقچی: ببینید کلاً خریداران فرش چه در ایران و چه در جهان نسل جوان است و این روزها نسل نو تغییر عقیده و ایده به مدرن داده است. در حال حاضر فرش وحشتناک مدرن شده، یعنی کشورهای دیگر تولیدکننده همچون هند و پاکستان دیگر فرش‌های کلاسیک را نمی‌بافند. نقشه‌های جدید تنها رنگ است و پشم، دیگر طرح زیبایی در آنها نیست و اینها در حال حاضر متقاضی دارند حتی فرش‌های ماشینی هم به این سمت رفته است، همه مدرن شده‌اند چون جوان‌ها اینطوری دوست دارند. جوان‌ها نقش‌های کلاسیک ما را دیگر نمی‌پسندند.

تاجر نیز برای دل خودش سفارش بافت فرش می‌دهد؟
سیدمرتضی عراقچی: تاجری دیگر نمانده، قبل از انقلاب تاجرها بسیار بیشتر بودند، تولیدکنندگان عمده از بین رفته‌اند، بالای 95 درصد تولید فرش در ایران تک‌بافی است، روستایی خودش نقشه‌ای تهیه می‌کند و فرش می‌بافد. فرش ایران هنر است، هنر را نمی‌توان دچار القا کرد، روستایی آن چیز را که دوست دارد و عشقش است، می‌بافد و در زمان بافت لذت خودش را می‌برد.
سیدمجتبی عراقچی: موفقیت رقبای فرش ایران بافت، باب سلیقه خریداران و سلیقه اروپایی‌هاست، ولی ایران همچنان بافت سنتی را در پیش گرفته است و این به دلیل آن است که کارگاه‌های متمرکز نداریم. اگر هم داشته باشیم فرش خیلی گران‌تر در‌می‌آید. کارگاه‌ها همه در خانه‌ها هستند.

برای رونق فرش دستباف چه باید کرد و چرا افراد با دو میلیون تومان فرش ماشینی می‌خرند؟
سیدمرتضی عراقچی: فرش ماشینی در زمان خرید زرق و برق و تنوع زیادی دارد که فرش دستباف دو میلیون تومانی این مزیت را ندارد، از این رو ترجیح با خرید فرش ماشینی است. البته بعد از مدت زمانی مزیت‌های ظاهری فرش ماشینی از بین می‌رود. فرش ماشینی مضر و سرطان‌زاست.
سیدمجتبی عراقچی: در حال حاضر نداشتن تبلیغات مستمر و درست برای فرش دستباف یک آفت است درحالی که فرش ماشینی از تبلیغات سود می‌برد. چون فرش دستباف به صورت صنعتی همچون فرش ماشینی بافته نمی‌شود نمی‌توان برای هر مغازه و تولیدی با هزینه‌های بالا تبلیغات کرد بلکه باید دولت برای خانواده فرش تبلیغات انجام دهد، اگر تبلیغات درست انجام شود خانواده‌ها آگاه خواهند شد که فرش‌های خوب اما با قیمت مناسب بافت همدان و شیراز وجود دارد و خانواده‌ها برای جهاز دختران‌شان می‌توانند آن را تهیه کنند.

چه باید کرد تا بازار داخلی و صادراتی رشد داشته باشد؟
سیدمرتضی عراقچی: باید صادرات تقویت شود. در دنیا هفت میلیارد جمعیت وجود دارد و اگر بتوانیم تنها فرش یک درصد جمعیت جهان را تامین کنیم عدد قابل توجهی خواهد بود. برای رونق بازارهای فرش دستباف باید کارهای زیادی انجام شود. فرش ایران بازار دارد، در حال حاضر فرش دستباف صادراتی گران تمام می‌شود زیرا در داخل تورم وجود دارد و با تورم نمی‌توان صادرات انجام داد و این موضوع به دلیل ثبات قیمت دلار و عدم یکسانی آن با تورم است. اگر اول سال فرش را با قیمت 100 دلار بخریم سال بعد باید 120 دلار بخریم. این مسائل در اروپا پذیرفته نیست و رقبای ما بدون این مسائل فعالیت می‌کنند، فرش دستباف از عدم یکسانی نرخ دلار و تورم ضربه می‌خورد، فرش ایرانی در اروپا سال به سال در حال گران شدن است و این در حالی است که کالای وارداتی سال به سال ارزان می‌شود. از این رو تولید داخلی توان رقابت با کالای وارداتی را ندارد، رهایی از این وضعیت کار سختی است که به عمل جراحی با حضور دکتر ماندگار نیاز است.
اما در رابطه با صادرات دولت باید مابه‌التفاوت را تحت عنوان جوایز صادراتی که از لحاظ لغوی اشتباه است جبران کند. باید به جوایز صادراتی لفظ جبران خسارت داده شود، زمانی پرداخت همین جوایز صادراتی تکانی به صادرات فرش داد و توانست آمارها را بهبود بخشد.
جایزه صادراتی منفعتی برای جیب صادرکنندگان نبود و نیست بلکه عاملی بود تا حجم فروش و عرضه افزایش یابد، کسی به فکر منفعت و سود جیب خود نبود بلکه عاملی برای رقابت‌پذیری قیمت کالای ایرانی بود. بازار اروپایی میان کالای ایرانی و هندی تفاوت قائل است و اگر کالای ایرانی 80 دلار و کالای هندی 60 دلار قیمت داشته باشد در نهایت کالای ایرانی را خواهد خرید. دولت می‌تواند فرش ایرانی را به صورت رایگان به اروپا انتقال دهد که بسیار بر بازار و رقابت‌پذیری آن تاثیر خواهد داشت. زمانی دولت افغانستان این کار را برای فرش افغانی انجام داد و بازار به دست آورد.
سیدمجتبی عراقچی: فرش دستباف یک هنر-صنعت است. از لحاظ هنری ما هنوز حرف اول را می‌زنیم، در آینده هم به امید خدا حرف اول را خواهیم زد، یعنی هیچ کشور رقیبی نتوانسته این هنر فرش را از ایران بگیرد ولی از لحاظ صنعت به خاطر تورمی که در مملکت هست و کارگر یک مقداری گران شده ما تقریباً در آستانه از دست دادن صنعت فرش هستیم، این موضوع به دلیل آن است که در هند،‌ پاکستان و کشورهای دیگر جهان سوم کارگر خیلی ارزان است قیمت آنها نصف قیمت ماست و آنها توانستند بازار صنعتی یا به عبارت دیگر بازار فرش‌های ارزان‌قیمت را که این روزها در سوپرمارکت‌ها عرضه می‌شود از آن خود کنند اما نباید فراموش کرد همچنان صادرات فرش ایران در رتبه یک قرار دارد.

به طور کلی کارگر و استادکار فرش در ایران گران است یا نسبت به کشورهای دیگر مقایسه صورت گرفته است؟
سیدمجتبی عراقچی: کارگر و استادکار فرش در ایران نسبت به صنایع دیگر دستمزد کمتری می‌گیرند و گرانی اعلام‌شده در مقایسه با کارگر فرش در کشورهای رقیب است. اخیراً برخی از همکاران پشم مورد نیاز کشورهای رقیب همچون هند، پاکستان و افغانستان را از ایران تهیه می‌کنند.

یعنی هند که نمی‌خواهد ایران در ورزش کبدی سکوی اول را داشته باشد و ارسال مربی به ایران را ممنوع کرده، برخی ایرانی‌ها برای این کشور پشم تهیه می‌کنند؟
سیدمجتبی عراقچی: بله، در این رابطه باید دولت به فکر چاره باشد، متاسفانه در حال حاضر هندی‌ها در شیراز پشم را تریلی‌تریلی خرید می‌کنند، گبه ایرانی در هند با پشم ایرانی نصف قیمت تولید می‌شود.

چرا در کشورهای دیگر کارگر ارزان است، این موضوع نشات‌گرفته از شرایط اجتماعی آنهاست؟
سیدمجتبی عراقچی: شرایط اجتماعی آنها موجب ارزانی قیمت کارگر شده است. مسائل سیاسی در ایران باعث تورم شد که این تورم نیز بر دستمزد کارگر به شدت تاثیرگذار بود، در ایران هزینه کارگر تا پنج سال پیش منطقی و مناسب بود، در کنار این مسائل سالانه 20 درصد بر هزینه دستمزد افزوده می‌شود، با این شرایط نمی‌توان فرش را برای صادرات تامین کرد زیرا در دنیا افزایش قیمت به صورتی که در ایران است قابل قبول نیست.

رونق بازار صادراتی رونق بازار داخلی را به همراه خواهد داشت؟
سیدمرتضی عراقچی: قطعاً زمانی که تولید افزایش یابد، بازار رونق خواهد داشت، رونق بازار صادراتی باعث خواهد شد قیمت خرید فرش خانه‌داری افزایش یابد، در غیر این صورت فرش دومیلیونی که خانه‌دار خرید کرده در زمان فروش قیمتی در حدود 300 تا 500 هزار تومان خواهد داشت.

به چشم سرمایه‌گذاری نمی‌توان به آن نگاه کرد؟
در حال حاضر به فرش ارزان‌قیمت نمی‌توان نگاه سرمایه‌ای داشت، وقتی فرش کهنه شود و صادرات رونق داشته باشد خانه‌دار فرش را گران‌تر از زمان خرید می‌خرند.

افزایش قیمت خرید فرش کهنه به دلیل آن است که رنگ‌ها پخته شده و مناسب با سلیقه اروپایی است؟
سیدمرتضی عراقچی: بله، مناسب با سلیقه اروپایی خواهد شد، زمانی که فرش را که دو میلیون تومان خانه‌دار خریده باشد و دو میلیون و 200 هزار تومان از او می‌خرند و شخص خانه‌دار خوشحال خواهد شد و فرش دیگر حتی گران‌تر خرید خواهد کرد، به طور کلی انگیزه برای فرش تجاری کم می‌شود.
سیدمجتبی عراقچی: در کل می‌توان گفت فرش ایران در پی مصرف، تولید شد. فرش ایران کاربرد مبل، صندلی، کف‌پوش خانه‌ها و تختخواب داشت. بعد از مدتی این فرش‌ها کهنه می‌شد فرش که کهنه می‌شد این ذهنیت می‌آمد که حالا این فرش کهنه را چه کار کنیم؟ یواش‌یواش به این فکر می‌رسیدند که این را صادر کنیم به خارج از کشور، خب خارجی‌ها هم چون این فرش کهنه و پاخورده بود قشنگ‌تر و قیمتی‌تر شده بود خریدارش بودند. این بود که صادرات فرش شروع شد و چون خانواده‌ها مجبور بودند فرش کهنه‌شان را بدهند و یک فرش نو به جایش بخرند در آن موقع چون فرش‌ها کیفیتش خوب بود و آن فرش کهنه واقعاً ارزشش بیشتر از فرش نو بود خانوار خیلی راغب بود که این فرش کهنه را بدهد و یک فرش دیگر دریافت می‌کرد و یک پولی هم می‌گرفت ولی در حال حاضر این‌طور نیست فرش‌های نو خیلی گران‌تر از کهنه است، چرا؟ چون صادر نمی‌شود. چون در حال حاضر کسی نمی‌خواهد آن فرش‌ها را صادر کند و صادرکننده‌ها برایشان دیگر به خاطر گرانی صرف نمی‌کند. الان خیلی از مصرف‌کنندگان داخلی ترجیح می‌دهند همان فرش کهنه‌شان را داشته باشند، در حال حاضر شب عید قالی‌شویی‌ها خیلی سرشان شلوغ است، چرا؟ چون همه فرش‌شان را می‌دهند می‌شویند و همان را دوباره می‌اندازند، نمی‌توانند یک پولی هم بگذارند رویش و تبدیل به احسن کنند. اروپا در کل خواهان فرش‌های رنگ‌پخته هستند حال می‌تواند فرش کهنه باشد، می‌تواند فرش نو باشد که در رنگ‌آمیزی رنگ‌های آن را ملایم کرده باشند.

تحریم‌ها بر بازار فرش ایران چه تاثیری داشت و بعد از آن چه بازارهایی را به دست آوردیم؟
سیدمرتضی عراقچی: تحریم‌ها همچون آتش است، آتش اگر جایی باشد آنجا را خواهد سوزاند و نمی‌توان گفت آتش نمی‌سوزاند. تحریم چیز بدی است و بالاخره تاثیرگذار بوده که فرش از این قاعده مستثنی نیست. اما تجار بخش خصوصی بیکار ننشستند و بازارهای جدیدی به دست آوردند که از این بازارها می‌توان به بازارهای خاور دور، آسیای میانه، برزیل و روسیه اشاره کرد.
سیدمجتبی عراقچی: همچنان یکی از بازارهای صادراتی فرش ایران، آلمان است، در کنار آن اخیراً چین خیلی بازار خوبی شده و این موضوع به خاطر آن است که آنجا ثروتمندان خیلی خوبی دارد و خواهان فرش ایرانی هستند. روسیه بازار خوبی است و فرش و ابریشم اعلا را می‌خرند، برزیل نیز بازار خوبی است.
سیدمجتبی عراقچی: صنایع زیادی همچون صنعت رنگرزی، پشم‌ریسی، قالیشویی و دارکشی زیرمجموعه صنعت فرش است. تحریم در پی کاهش قدرت خرید مردم به بازار داخلی لطمه وارد کرد.
سیدمرتضی عراقچی: بازار برزیل تنها معطوف به خانواده‌های ثروتمند و افراد با درآمدهای بالا نیست بلکه خانواده‌های مختلف با میزان درآمدهای متفاوت خواهان فرش ایرانی هستند.

ارسال فرش به برزیل از چه طریقی انجام می‌شود؟
سیدمرتضی عراقچی: ارسال به کشور برزیل از طریق کشتی به صورت غیرمستقیم انجام می‌شود، فرش ایران اول به پاکستان و بعد به کشور برزیل به نام فرش ایرانی ارسال می‌شود.

آیا فرش ایرانی به نام فرش کشورهای دیگر صادر می‌شود؟
سیدمرتضی عراقچی: خیر، تنها یک مقدار فرش برای ارسال به آمریکا به افغانستان و پاکستان رفت و از آنجا با مدارک پاکستانی به آمریکا صادر شد.

بعد از افول بازارهای صادراتی و داخلی تجار و فعالان حوزه فرش چه رویه‌ای را در پیش گرفتند؟
سیدمجتبی عراقچی: برخی از افرادی که در اروپا مشغول بودند همچنان ادامه فعالیت می‌دهند اما به اجبار به سمت فرش کشورهای دیگر رفته‌اند. اما آنهایی که در ایران هستند اغلب شغل‌شان را تغییر داده‌اند که بیشتر به کارهای ساخت و ساز و واردات روی آورده‌اند که بیشترین فشار بر کارگران وارد می‌شود.

آیا نسل جدید و جوان به سمت یادگیری هنرهای مختلف تولید فرش همچون رنگرزی، دارکشی و طراحی می‌روند؟
سیدمجتبی عراقچی: نه، متاسفانه سه سال پیش سه میلیون بافنده در سطح ایران بودند اما در حال حاضر این میزان به دو میلیون رسیده که روز به روز از تعداد کارگرهای بافنده و تولیدکننده کاسته می‌شود.

به نظر شما یک روز می‌شود که فرش ایرانی کالای عتیقه بشود؟
سیدمجتبی عراقچی: هست، الان خیلی از فرش‌های ایران در اغلب موزه‌هاست، فرشی که صد سال از عمر آن بگذرد عتیقه خواهد بود و اگر فرش جدیدی بافته نشود این صد سال کاهش پیدا خواهد کرد.

چرا خانواده‌ها اکثراً به دنبال فرش کرم و روشن هستند؟
سیدمجتبی عراقچی: چون فرش کرم به همه سلیقه‌ای می‌خورد یعنی شما هر پرده‌ای که داشته باشید یا هر رنگی که دیوار و تابلو داشته باشد به کرم می‌آید، بنابراین اینها کرم را می‌اندازند که به مبل و پرده خانه‌شان بخورد. فرش قرمز ممکن است به مبل مدرن‌شان یا به پرده‌ها، سقف و لوستر نخورد.

دو هفته گذشته زمان ثبت‌نام انتخابات اتاق بازرگانی تهران بود و آقای سیدمرتضی عراقچی در انتخابات اتاق ثبت‌نام کردند، چه شد که به فکر حضور در انتخابات اتاق بازرگانی افتادید و این چندمین حضور شماست؟
سیدمرتضی عراقچی: دو دوره متوالی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران بودم و در کنار آن سه دوره به عنوان نماینده اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف ایران در هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران حاضر بوده و هستم. به هر حال عرقی نسبت به فرش و کار صادراتی دارم که فکر می‌کنم با حضور در اتاق تهران بتوانم صدایی برای حوزه فرش باشم. دوستان و همکاران در اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف ایران توصیه کردند که در این انتخابات حاضر شوم تا حداقل فرش صدایی داشته باشد.

شما بیزینس‌من هستید یا حاجی بازاری؟
سیدمرتضی: بیزینس‌من و حاجی بازاری به چه معنا؟

بازاری به معنای آنکه از حجره و شاگردی در بازار شروع کرده‌اید و خاک این کار را خورده‌اید.
سیدمرتضی عراقچی: من بازرگان هستم و به هر حال از قدیم عمده تجارت در محوطه‌ای انجام می‌شد که به آن عنوان بازار دادند و تمام فعالیت‌ها در بازار صورت می‌گرفت، ظرف 30 تا 40 سال گذشته با رشد جمعیت شهرها بازار دیگر جوابگوی نیاز مردم نبود از این رو کسب و کار به خیابان‌ها و پاساژها کشیده شد، هیچ فرقی بین کاسب و تاجر خیابان و بازار نیست.

فعالیت در بازار عاملی برای پیوستن شما به مجمع فعالان بود؟
سیدمرتضی عراقچی: من از چند سال گذشته عضو مجمع فعالان بودم، بازاری بودن و دوستی با حاج آقا میرمحمدصادقی در پیوستن من به این گروه تاثیرگذار بود.

تصمیمات و رویه‌های اتاق بازرگانی تنها به نفع بازرگانان قدر است یا تمام تجار؟
سیدمرتضی عراقچی: اتاق بازرگانی، پارلمان بخش خصوصی است، اتاق همچون مجلس شورای اسلامی می‌ماند؛ تصمیماتی که در مجلس گرفته می‌شود برای کل جامعه است. اتاق بازرگانی اگر تلاش کند تا مالیات بر ارزش افزوده را کاهش دهد برای کل جامعه اقتصادی و بخش خصوصی است، اگر تلاش کند فعالیت‌های صادرات را تسهیل کند به تمام افراد بازمی‌گردد، نباید گفت اتاق بازرگانی تنها به نفع تاجران قدر قدرت است.

در حال حاضر تصمیمات اتاق در اقتصاد و تجارت تاثیرگذار است؟ یعنی دست اتاق در تصمیم‌سازی‌ها باز است؟
سیدمرتضی عراقچی: صد درصد تاثیرگذار است، در اساسنامه اتاق بازرگانی اعلام شده وظیفه اتاق ارائه مشاوره به سه قوه است، اتاق هیچ قدرت اجرایی ندارد. به عنوان مشاور می‌تواند کار کارشناسی انجام دهد و نظر پخته خود را به دولت ارائه دهد.
به طور مثال می‌تواند به وزیر صنعت، معدن و تجارت در رابطه با صادرات فرش راهکارهایی برای افزایش حجم صادرات پیشنهاد دهد، آنجاست که اگر دولت و مسوولان دولتی به پیشنهادات اتاق بها دهند تاثیر خود را خواهد گذاشت. به طور مثال یک معاون وزیر بازرگانی اگر بخواهد در راستای صادرات تصمیم بگیرد اطلاعی ندارد زیرا تا به امروز یک کیلو فرش یا پسته صادر نکرده است. کسی که دستش بر آتش است می‌تواند نظرات کارشناسی و درست ارائه دهد،‌ فرد دولتی از عدم بازگشت پول کالای صادراتی باکی ندارد. اخیراً به یک کشور اروپایی فرش صادر کردم، خریدار سه بار پول را برای من فرستاده اما برگشت خورده است، آیا کارمند دولت از این مشکلات اطلاع دارد؟
در هر قسمت تخصصی افرادی که در آن خاک خورده‌اند باید اظهار نظر کنند تا تصمیمات و قوانین به نفع مملکت باشد.

شما برادری کوچک‌تر دارید که به قول خود ایشان «اولاد ناخلف خانواده» هستند، در جمع‌های برادرانه خود درد دل‌های فرشی را به ایشان منتقل می‌کنید یا ایشان به شما توصیه‌هایی دارند؟
سیدمرتضی عراقچی: ایشان در خانه هیچ صحبتی از کارشان نمی‌کنند و ما هم سوالی در رابطه با مذاکرات نداریم، توصیه‌ای برای تحریم فرش به ایشان نداریم زیرا تحریم‌ها همه بد است و از تحریم فرش واجب‌تر وجود دارد.
سیدمجتبی عراقچی: در مورد گفتار ایشان هیچ اظهار نظری نمی‌توانیم داشته باشیم چون ایشان خودشان دیپلمات هستند و در جلساتی که می‌روند تصمیم می‌گیرند، اگر ما هم چیزی بگوییم شاید اصلاً گوش نکنند یا نتوانند، هر چه صلاح باشد می‌گویند بنابراین ما هیچ اظهار نظری در مورد ایشان نداریم. ایشان هم هیچ صحبتی با ما ندارند، خیلی کم ایشان را می‌بینیم. ایشان پیشنهاد می‌کنند که هیچ‌وقت اظهار ضعف در گفته‌هایتان در مورد تحریم نکنید، نگویید حالا که تحریم شد ما بیچاره شده‌ایم چون در مذاکرات آنها اثر می‌کند. چند روز گذشته اوباما گفت تحریم‌ها باعث شد ایران بیاید پای میز مذاکره در صورتی که این تحریم‌ها بازارهای جدیدی را به ایران نشان داد.

شرایط اقتصادی اروپا نیز تاثیرگذار بوده است؟
سیدمجتبی عراقچی: بله، بحران اروپا و کشورهای عربی تاثیرگذار بوده است. اما نباید فراموش کرد که آمریکا با تحریم فرش خود را از هنر محروم کرد. در چند وقت گذشته افرادی در راستای محروم شدن از هنر زیبای ایرانی به اوباما نامه نوشتند.

اگر بخواهید به عباس آقا توصیه فرشی داشته باشید اولین موردی که ذکر می‌کنید، چیست؟
سیدمجتبی عراقچی: خب ما می‌گوییم جزو تحریم‌هایی که اگر صلاح باشد برداشته بشود فرش را هم بگویند و بگنجانند که آن را هم بالاخره، هم ایشان و هم آقای ظریف و هم تیم مذاکره‌کننده به فکر هستند. اگر تحریم‌ها همه برداشته شود آن هم برداشته می‌شود، این نیست که بگویند خب فقط فرش را برداریم. آقای اوباما گفته بود ما تنها دولت را تحریم می‌کنیم اما تحریم فرش ایرانی تحریم ملت است نه دولت، زیرا فرش دستباف هیچ ارتباطی با دولت ندارد و به کارگران حوزه فرش آسیب وارد می‌کند.