گفت‌وگو با مهدی عقدایی، معاون سابق سازمان خصوصی‌سازی
پرسپولیس بیشتر از استقلال می‌ارزد
واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی از همان ابتدا مورد تردید اهالی فوتبال بود. اما این ماجرا با اعلام شدن قیمت دو باشگاه سرخابی بیشتر از گذشته مورد تردید قرار گرفته است.
واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی از همان ابتدا مورد تردید اهالی فوتبال بود. اما این ماجرا با اعلام شدن قیمت دو باشگاه سرخابی بیشتر از گذشته مورد تردید قرار گرفته است. عده‌ای اعتقاد دارند اساساً قیمت بالای اعلام‌شده از سوی سازمان خصوصی‌سازی نشانه‌ای است برای نفروختن این دو باشگاه. عده‌ای دیگر اما می‌گویند دو باشگاه بزرگ پایتخت سرانجام به سرنوشتی شبیه مخابرات دچار می‌شوند و سهم شرکت‌های شبه‌دولتی می‌شوند. حتی شنیده شده یکی از شرکت‌های فعال در زمینه ارتباطات هم پا پیش گذاشته و می‌خواهد حداقل ۷۰درصد سهام باشگاه پرسپولیس را به دست بیاورد. با این همه هنوز برای عده‌ای نحوه قیمت‌گذاری دو باشگاه بزرگ پایتخت جای سوال دارد. اینکه بر چه اساس قیمت دو باشگاه استقلال و پرسپولیس تعیین شده است یا اینکه چطور می‌شود قیمت هر دو باشگاه دقیقاً یکسان باشد. البته در این بین عده‌ای از کارشناسان اعتقاد دارند قیمت برند دو باشگاه یکسان ارزیابی نشده و با توجه به تفاوت قیمت کمپ‌های دو تیم ارزش برند باشگاه پرسپولیس بیشتر تعیین شده. این کارشناسان می‌گویند: «اگرچه قیمت پایه 290 میلیارد‌تومانی برای هر کدام از این
دو باشگاه اعلام شده اما نکته‌ای که نشان می‌دهد وزارت ورزش نگاهی متفاوت به استقلال و پرسپولیس دارد، همین قیمت پایه یکسان است. نرخ 290 میلیارد‌تومانی تنها برای برند این باشگاه‌ها نیست و وزارت ورزش باید علاوه بر برند، یک ورزشگاه هم در کنار آن به خریدار واگذار کند. اختلاف ارزش ورزشگاه‌ها دقیقاً همان موضوعی است که باعث می‌شود قیمت برند استقلال و پرسپولیس متفاوت باشد چراکه اگر ارزش روز ورزشگاه را از نرخ پایه 290 میلیارد‌تومانی کسر کنیم، ارزش برند باشگاه به دست می‌آید و در این میان، باشگاهی که ورزشگاه گران قیمت‌تری دارد، از ارزش برند پایین‌تری برخوردار است. به عنوان مثال اگر ارزش ورزشگاه یکی از این دو تیم 100 میلیارد تومان باشد، ارزش برند باشگاه 190 میلیارد تومان خواهد بود و اگر تیم دیگر ورزشگاه 200 میلیارد‌تومانی داشته باشد، ارزش برند آن 90 میلیارد تومان خواهد بود.» بد نیست بدانید که در حال حاضر جدی‌ترین گزینه برای واگذاری همراه با برند باشگاه استقلال، کمپ اختصاصی این باشگاه است که با نام «کمپ ناصر حجازی» شناخته می‌شود. باشگاه پرسپولیس هم سال‌هاست که در مجموعه ورزشی درفشی‌فر تمرین می‌کند و این ورزشگاه جدی‌ترین
گزینه برای واگذاری همراه با برند باشگاه پرسپولیس است. این دو ورزشگاه در غرب تهران واقع شده‌اند؛ در منطقه‌ای که قیمت زمین در محله‌های آنها حدود پنج الی شش میلیون تومان است. یعنی تفاوت قیمت هر مترمربع زمین ورزشگاه‌های استقلال و پرسپولیس قابل توجه نیست. اما چیزی که این دو باشگاه را از یکدیگر متمایز می‌کند، متراژ ورزشگاه‌های آنهاست. کمپ ناصر حجازی حدود چهار هکتار (40 هزار مترمربع) است اما ورزشگاه درفشی‌فر 18 هزار مترمربع مساحت دارد. اگر قیمت هر متر زمین کمپ ناصر حجازی و ورزشگاه درفشی‌فر را پنج میلیون تومان در نظر بگیریم، ارزش ورزشگاه استقلالی‌ها 200 میلیارد تومان و ارزش ورزشگاه پرسپولیس 90 میلیارد تومان می‌شود. با این حساب برند باشگاه استقلال 90 میلیارد تومان قیمت‌گذاری شده و برای برند پرسپولیس هم 200 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. با این همه سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده داراییهای دو باشگاه را عددی ثابت و معادل ۱۳۵ میلیارد تومان محاسبه کرده است. برای روشن شدن ابهام‌های این قیمت‌گذاری پای صحبت‌های معاون پیشین سازمان خصوصی‌سازی نشستیم؛ مهدی عقدایی که دو سه سالی است از این سازمان بازنشسته شده است.
شما چند سال قبل و در زمان زعامت‌تان در سازمان خصوصی‌سازی، دو باشگاه پرسپولیس و استقلال را قیمت‌گذاری کردید. حالا بعد از گذشت چند سال این سازمان دوباره ارزش سرخابی‌ها را تخمین زده است و می‌خواهد به زودی آنها را به مزایده بگذارد. شما به عنوان کسی که قبلاً در این روند نقش داشته‌اید، می‌دانید دلیل قیمت‌گذاری گران این دو باشگاه چیست؟
ببینید قیمتی که سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده، قیمت برند این دو باشگاه است. قرار است بدهی‌های دو باشگاه به دولت منتقل شود و اصطلاحاً به صورت صفر ریال و بدون بدهی به خریداران عرضه شود. در واقع این ۲۹۰ میلیارد فقط قیمت برند است.
سوالی که در این بین مطرح است قیمت یکسان برند پرسپولیس و استقلال است. برخی اعتقاد دارند با توجه به کثرت هواداران پرسپولیس این باشگاه از ارزش اقتصادی بیشتری برخوردار است و پتانسیل سودآوری بیشتری دارد.
به هر حال تشخیص آن کارشناسی که برند را ارزیابی کرده این بوده است. اما به نظر من هم باشگاه پرسپولیس دارای ارزش بیشتری است. آن موقع هم که ما قیمت‌گذاری کردیم ارزش برند باشگاه پرسپولیس کمی بیشتر از استقلال بود.
حالا جدا از مساله ارزش برند دو باشگاه، ارزش داراییهای پرسپولیس و استقلال هم یکسان تخمین زده شده است و مسوولان سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده‌اند ۱۳۵ میلیارد تومان از این ۲۹۰ میلیارد تومان مربوط به داراییهای دو باشگاه است. آن هم در حالی که مثلاً ورزشگاه تمرینی باشگاه استقلال (کمپ حجازی) بسیار بزرگ‌تر از ورزشگاه تمرینی باشگاه پرسپولیس (درفشی‌فر) است. همان‌طور که می‌دانید کمپ ناصر حجازی حدود 4 هکتار (40 هزار مترمربع) است اما ورزشگاه درفشی‌فر که درست در همان حوالی قرار دارد 18 هزار مترمربع مساحت دارد. در ثانی ساختمان باشگاه‌ها هم که اصلاً متعلق به خودشان نیست و در واقع اجاره ۹۹ساله از فدراسیون فوتبال هستند اما در مصاحبه‌های مسوولان فعلی سازمان خصوصی‌سازی به عنوان داراییهای ثابت این دو باشگاه نام برده می‌شود.
به نظر من هم قیمت‌هایی که اعلام شده تند هستند ولی خب به هر حال دوستان این‌گونه قیمت گذاشته‌اند دیگر.
سوالی که در حال حاضر برای هواداران فوتبال به وجود آمده این است که نحوه واگذاری سایر شرکت‌ها هم در سازمان خصوصی‌سازی به همین ترتیب است؟ واقعاً ملاک تعیین ارزش برند چیست؟
ببینید ما در کشور متخصصی داریم به نام متخصص برند. یک کارشناس رسمی دادگستری که کاملاً کارش مرتبط است به حوزه برند. آنها ملاک‌های خاص خودشان را دارند.
ابهام دیگری که در مورد یکسان بودن قیمت دو باشگاه برای هواداران فوتبال به وجود آمده مصاحبه اخیر یکی از مدیران سازمان خصوصی‌سازی است که گفته ما برای به وجود نیامدن حاشیه بین هواداران دو تیم، ارزش این دو باشگاه را یکسان اعلام کرده‌ایم تا بعداً نگویند یک باشگاه را نمی‌خواسته‌ایم بفروشیم. گویا ارزیابی‌شان این بوده که باشگاه پرسپولیس بیشتر می‌ارزد اما برای جلوگیری از بروز حاشیه قیمت‌ها را هم‌سطح کرده‌اند.
به هر حال نباید از یاد برد که این قیمت اولیه است و ممکن است هنگام فروش عدد بالا و پایین شود. به نظر من اگر مدیریت دو باشگاه و مدیریت مجامع‌شان واقعاً به بخش خصوصی و خریداران واگذار شود، قیمت اعلام‌شده خیلی تند نیست اما اگر قرار باشد مدیریت به صورت کامل به خریداران منتقل نشود قیمت اعلام‌شده بالاست.
دقیقاً ابهام دیگر به همین موضوع انتقال مدیریت بر‌می‌گردد. وزارت ورزش اعلام کرده هیات‌مدیره دو باشگاه بعد از واگذاری باید از فیلتر ما بگذرند و اسامی‌شان را ما تایید کنیم. انگار خیلی مایل به واگذاری مدیریت سرخابی‌ها به بخش خصوصی نیستند.
این از اختیارات فروشنده است. می‌تواند در آگهی فروش ذکر کند که چنین شرطی دارد. مثلاً بانک مرکزی هم چنین سیستمی دارد و می‌گوید هیات مدیره و مدیران بانک‌های خصوصی باید متحد بانک مرکزی باشند. وزارت ورزش هم احتمالاً می‌خواهد سیستم نظارتی داشته باشد که هیات مدیره باشگاه‌های ورزشی از افراد غیرورزشی انتخاب نشوند.
البته خود دوستان وزارتخانه ید طولایی در انتخاب افراد غیرورزشی بر مسند مدیریت این دو باشگاه دارند.
بله، این هم هست. (می‌خندد)
نکته دیگر فرآیند واگذاری ۲۰ درصد از سهام به پیشکسوتان دو باشگاه است. وزارت ورزش اعلام کرده بعد از واگذاری نهایی دو باشگاه، خریدار یا خریداران باید ۲۰ درصد سهام را به کانون پیشکسوتان دو باشگاه که مورد تایید این وزارتخانه است واگذار کنند. حالا سوال این است که واگذاری این ۲۰ درصد باید بر اساس چه قیمتی باشد؟ قیمتی که در حال حاضر می‌خرند یا قیمتی که در آینده این دو باشگاه پیدا می‌کنند؟
اگر آن ۲۰ درصد بتواند مدیریت کند یعنی اگر به کانون پیشکسوتان اجازه مدیریت بدهند باید سهم یادشده به همین قیمت فعلی واگذار شود اما اگر اجازه مدیریت نیابد قاعدتاً باید با قیمت کمتری سهم را بخرد.
ابهام دیگر مربوط است به بازگشت سرمایه خریداران. این دو باشگاه در سال‌های گذشته چیزی جز بدهی به بار نیاورده‌اند. همیشه برای وزارت ورزش همانند یک چاه ویل اقتصادی بوده‌اند که فقط بودجه این وزارتخانه را مکیده‌اند و هیچ‌وقت به درآمد پایدار دست نیافته‌اند. به نظر شما یک فرد متمول چرا باید ۲۹۰ میلیارد از ثروتش را پای چنین شرکتی بدهد که فقط بدهی به بار می‌آورد. تازه اگر فرض کنیم این دو باشگاه سالی ۱۰ میلیارد تومان هم سود‌دهی داشته باشند -که هرگز ندارند- ۲۹ سال طول می‌کشد که فقط سرمایه اولیه هزینه شده برای خرید باشگاه به جیب خریداران بازگردد. آیا این سرمایه‌گذاری می‌تواند منطقی باشد؟
به نظر من اگر خصوصی‌سازی واقعی شکل بگیرد این دو باشگاه مثل باشگاه‌های خارجی سود‌ده می‌شوند. به هر حال این باشگاه‌ها درآمدهای تبلیغی کنار زمین را دارند. تلویزیون دیگر نمی‌تواند مفت و مجانی بازی‌های آنها را پخش کند. در واقع با خصوصی شدن این دو باشگاه راه درآمدزایی سرخابی‌ها هم هموارتر می‌شود.
یعنی به نظر شما با تغییر مالکیت پرسپولیس و استقلال صدا و سیما زیر بار افزایش پول پرداختی به فوتبال می‌رود؟
قاعدتاً باید با افزایش رقم حق پخش موافقت کنند. وگرنه مدیران جدید اجازه پخش مسابقات‌شان را به آنها نمی‌دهند.
شما در زمان مدیریت خودتان در سازمان خصوصی‌سازی یک بار این دو باشگاه را قیمت‌گذاری کردید. درست است؟
بله.
قیمتی که شما برای این دو باشگاه تعیین کردید، چقدر بود؟
اجازه بدهید قیمت را اعلام نکنم.
چرا؟
چون امکان دارد در روند واگذاری آنها خللی ایجاد شود.
حداقل بگویید رقم تخمینی شما بیشتر بود یا کمتر؟
خیلی کمتر بود.
این اختلاف قیمت چطور توجیه می‌شود. مثلاً کارشناس آن موقع شما اعتقاد داشت برند این دو باشگاه ارزش خیلی بالایی ندارد.
ببینید در قیمتی که آن موقع ما اعلام کردیم، بدهی‌های دو باشگاه هم لحاظ شده بود. یکی از دلایل تفاوت قیمت به همین موضوع بازمی‌گردد.
یادتان می‌آید چرا پروسه واگذاری این دو باشگاه در زمان مدیریت شما به‌رغم قیمت‌گذاری به سرانجام نرسید؟
یادم می‌آید که واگذاری این دو باشگاه با تغییر وزیر ورزش مصادف شد و بعد هم که ما از سازمان بازنشسته شدیم و دیگر آن پروژه پیگیری نشد.
روز گذشته با یکی از مدیران باسابقه فوتبال که حرف می‌زدم اعتقاد داشت که این نوع قیمت‌گذاری و اعلام این رقم بالا یعنی آنکه دولت نمی‌خواهد این دو باشگاه را واگذار کند. به قول قدیمی‌ها سنگ بزرگ نشان نزدن است. شما این مساله را قبول دارید؟
ببینید طبق قانون اگر با قیمت اعلام‌شده برای این دو باشگاه، استقلال و پرسپولیس فروش نروند و در واقع برایشان خریداری پیدا نشود، یک بار دیگر و با قیمت کمتر این دو باشگاه را برای فروش آگهی می‌کنند و اگر دوباره فروش نرفتند، طبق قانون بدون قیمت پایه و از طریق مذاکره این دو باشگاه را به بخش خصوصی واگذار می‌کنند.
پس قانون راهکاری را برای این‌گونه موارد پیش‌بینی کرده است.
بله، قانون چنین راهکاری را برای باز کردن قفل چنین پرونده‌هایی پیش‌بینی کرده است و به نظرم این دو باشگاه به زودی خصوصی می‌شوند.
در واقع شما با آن دسته از دوستانی که اعتقاد دارند وزارت ورزش عزمش را بر فروش دو باشگاه جزم کرده موافقید و اعتقاد دارید این بار واقعاً قرار است تحولی در مدیریت این دو باشگاه رخ دهد؟
این دو باشگاه چیزی جز هزینه برای دولت ندارند. سالی چندین میلیارد از سوی وزارت ورزش به مدیران این دو باشگاه داده می‌شود تا امورشان بگذرد. به نظر من حتی اگر مجانی هم دو باشگاه را واگذار کنند خودش می‌تواند از لحاظ مالی به نفع دولت تمام شود. چون حداقل دیگر نمی‌خواهند در ردیف بودجه سالانه‌شان، ده‌ها میلیارد تومان برای سرخابی‌ها در نظر بگیرند.
در بحث خصوصی‌سازی باشگاه‌های فوتبال می‌توان نگاهی هم انداخت به کشور ترکیه. در این کشور وام‌های ۳۰ساله به باشگاه‌ها پرداخت شده و تسهیلات خاصی برای خصوصی شدن باشگاه‌ها در نظر گرفته شده است. اما ما در ایران منابع درآمدی باشگاه‌ها را تا حد زیادی از بین برده‌ایم و تسهیلات خاصی هم نمی‌خواهیم به خریداران اعطا کنیم.
به هر حال دوستان تسهیلاتی برای خریداران در نظر گرفته‌اند. قرار است خریداران ۴۰ درصد را به صورت نقد و مابقی را به صورت قسطی بپردازند. این هم نوعی تسهیلات است دیگر.
مساله دیگر بازمی‌گردد به صلاحیت خریداران. وزارت ورزش اعلام کرده خریداران دو باشگاه باید یکسری معیارها داشته باشند که اینها را نهادهایی خارج از وزارت ورزش احراز می‌کنند.
بله، این مساله در قانون پیش‌بینی شده است. اینکه یکسری شرکت‌هایی که حساسیت دارند با تمهیدات خاصی به بخش خصوصی واگذار شوند. به هر حال دو باشگاه بزرگ پایتخت به واسطه هواداران میلیونی‌شان اهمیت خاصی دارند و باید اهلیت خریداران‌شان احراز شود. این مساله در قانون وجود دارد. ما برای شرکت‌های خیلی مهم مثل مخابرات هم اهلیت تعیین کردیم. یا شرکت‌هایی که به اصطلاح خیلی های‌تک باشند. اینکه اهلیت خریدار را تعیین کنیم مساله‌ای فرای قانون نیست و عین قانون است. به نظر من کار درست و بجایی هم هست و سرمایه‌های مملکت را نباید دست هر کسی داد.
دیدگاه تان را بنویسید