مسیر‌سنگلاخ

تجارت پرسود با کارت‌های اعتباری (credit cards) دیگر در صنعت بانکداری جهان شناخته شده است. شاید در دنیای امروز کمتر کسی باشد که نام کارت‌های اعتباری چون ویزا و مستر کارت را نشنیده باشد. کارت‌هایی که با توجه به خدمات گسترده‌ای که ارائه می‌دهند با اقبال عمومی در جهان مواجه شده‌اند. اگرچه کارت اعتباری در دنیا قدمتی حدود 95 سال دارد اما در صنعت بانکداری ایران استفاده از این ابزار اعتباردهی شناخته‌شده جهانی مهجور مانده است و میلیون‌ها مشترک بانکی از خدمات گسترده کارت‌های اعتباری در نظام بانکداری‌مان محروم هستند. هر چند از حدود 10 سال پیش کارت‌های اعتباری به شکل‌های مختلفی از سوی برخی بانک‌ها و نهادهای دولتی در کشورمان ارائه شده‌اند اما این کارت‌ها هیچ‌گاه فراگیر و عمومی نشده‌اند. شاید نبود زیرساخت‌های مناسب و موسسات اعتبار‌سنجی از عمده دلایل عدم اقبال عمومی از کارت‌های اعتباری باشد. این در حالی بوده که برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند پیچیدگی‌های اقتصاد ایران و عدم ثبات فضای کسب و کار باعث شده است جای خالی کارت‌های اعتباری در اقتصاد ایران چندان احساس نشود. شاید اگر وضعیت اقتصاد ایران در شرایط ثبات و پویاتری قرار داشت، خلاء کارت‌های اعتباری در اقتصادمان بیشتر نمایان بود. به هر شکل اقتصاد ایران در شرایط فعلی به سمتی در حال حرکت است که کارت اعتباری به عنوان ابزاری برای خروج از رکود اقتصادی به کار گرفته شده است. صرف‌نظر از اینکه در این زمینه کاربرد ابزار کارت اعتباری موفق عمل خواهد کرد یا خیر، اما برای اولین بار است که در سطح کلان اقتصاد ایران به کارت اعتباری به طور جدی توجه شده است. اگرچه به‌زعم کارشناسان اقتصادی، کارت اعتباری که در بسته ضد رکود در نظر گرفته شده است با کارت‌های اعتباری که امروز در دنیا فراگیر شده‌اند، تفاوت بسیاری دارد و تنها مختص خرید کالای ایرانی است اما آنچه از سخنان مسوولان امر استنباط می‌شود این است که دولت و بانک مرکزی با کلید زدن کارت خرید اعتباری به دنبال آن هستند تا کارت اعتباری در اقتصاد ایران فراگیر شود. در این راستا، بانک مرکزی پس از کش و قوس‌های چندماهه بعد از ابلاغ سیاست‌های بسته ضد رکود، بخشنامه جدید صدور کارت خرید اعتباری کالای ایرانی موسوم به کارت اعتباری مرابحه را ابلاغ کرد. به نظر می‌رسد با اعلام این دستورالعمل، صدورکارت اعتباری مرابحه (کام) وارد فاز جدی اجرایی شده است. در این راستا، در هفته گذشته دستورالعمل راهبری کارت اعتباری مرابحه در 51 ماده تهیه و با محورهای صدور کارت، پذیرش کارت، تسویه با پذیرنده، تسویه با دارنده کارت، اعتبار‌سنجی، تعهدات بانک مرکزی، طرح ویژه خرید کالاهای ایرانی و کارت اعتباری رفاه اجتماعی ایرانیان (کارا‌کارت) به شبکه بانکی ابلاغ شد و قرار است به‌زودی در اختیار متقاضیان قرار گیرد. صرف نظر از اینکه اجرای فاز دوم سیاست‌های بسته ضد رکود با ارائه کارت خرید اعتباری چه اثری بر اقتصاد ایران دارد و تاکنون واکنش‌های مختلفی نسبت به تبعات تحریک تقاضا از این طریق از سوی کارشناسان اقتصادی مطرح شده است و این موضوع در سایر بخش‌های این پرونده ویژه تجارت فردا به بررسی گذاشته است، اما به راستی کارت اعتباری بانک مرکزی قرار است چه مشکلی را از اقتصاد ایران حل کند؟ آیا قرار است با کارت اعتباری مدل جدیدی از کسب و کار در اقتصادمان رونق گیرد؟ یا این کارت‌ها قرار است جایگزین مدل سنتی مبادلات پولی چون چک و سفته شوند، در این راستا در پرونده پیش‌رو علاوه بر واکاوی مسائل زیرساختی، این پرسش‌ها پاسخ داده شده است که در ادامه می‌خوانید.