جعبه کوچک خوشبختی

یکی از مهم‌ترین شعارهای انقلاب اسلامی، تامین مسکن برای اقشار کم‌درآمد بود. حال 35 سال از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته است و دولت همچنان درگیر تامین مسکن اقشار کم‌درآمد است. اقشاری که اگر یکی از مشکلات آنها بر‌طرف و تسهیل نشود، باعث زایش دیگر مشکلاتشان خواهد شد. در طول 30 سال گذشته یکی از پرسروصداترین بازارهای اقتصادی که حداقل 30 درصد اقتصاد و هزینه سبد خانوار را به خود اختصاص داده، درگیر فراز و نشیب‌هایی شده است. یک بار پس از تغییر حکومت و بار دیگر به دلیل جنگ تحمیلی روزهای سختی را به خود دیده است. هربار دلیل نوسانات قیمتی و مدیریت ناکارآمد این بخش اقتصادی به بخشی دیگر محول شده و دست آخر هم مقصر اصلی و راهنمای مسیر نهایی مشخص نشده است.

مسکن، بازار بزرگ اقتصادی با زنجیر کردن حداقل 200 صنعت و 1200 شغل در طول 30 سال چاله‌های زیادی سر راه خود دیده است. گاهی چاله‌های پیش روی آن بازار از پیش تعیین‌ نشده و غیر‌قابل پیش‌بینی بوده و گاه بر اثر به توافق نرسیدن بخش‌های برنامه‌ریز و دیر رسیدن به ترمیم آن بوده است. اوایل پیروزی انقلاب اسلامی فرمان حساب 100 رهبر انقلاب به منظور کمک نقدی از محل صدقات جاریه این حساب جهت تامین مانده آورده نیازمندان،‌ ساخت واحدهای مسکونی ارزان و مقاوم از طریق کمک‌های جاریه این حساب و در نهایت کمک به مستاجران از طریق بررسی مدارک مستاجری و توزیع اعتبار تسهیلات و‌دیعه مسکن ویژه مستاجران و معرفی به بانک‌های عامل جهت پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه بوده است. به همین منظور در همان سال‌ها بنیادی جهت تسهیل و ساخت این واحدهای مسکونی برای اقشار نیازمند تشکیل و به عنوان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی معرفی شد. این بنیاد توانست طی سال‌های فعالیت خود در زمینه تامین و بهسازی مسکن فقرا و اقشار کم‌درآمد فعالیت کند. اما اینکه تا چه اندازه این نیاز فراهم شده است بسیار مورد توجه است. به گفته بسیاری از صاحبنظران، بخش مسکن یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران است که سهم عمده‌ای در تولید ناخالص داخلی، سرمایه‌گذاری و اشتغال دارد و به لحاظ داشتن ارتباط قوی با بخش‌های مختلف اقتصادی به عنوان محرک بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی عمل می‌کند.

11 دولت و 35 سال زمان سپری شده است و هنوز بسیاری از مردم در اطراف شهرها در سکونتگاه‌های غیر‌رسمی ساکن‌اند و بسیاری دیگر به دلیل نبود قدرت مالی خانه‌های استیجاری خود را رها کرده و به زندگی در مناطق غیر‌رسمی روی آورده‌اند. ساخت و ساز مسکن در طول این مدت از سوی دولت در قالب طرح‌های مسکن اجتماعی، حمایتی،‌ آزاد، مهر و اجاره به شرط تملیک اجرایی شد. هریک از طرح‌ها در مدت زمانی کوتاه اجرایی شد و بعد از مدتی مسکوت ماند. آنچه در هشت سال اخیر مشاهده می‌شود این است که انگار دولت قبل قصد داشت آخرین پروژه عظیم خود در بخش مسکن را حتی به قیمت خوابیده ماندن دیگر طرح‌ها به سرانجام برساند تا دستاوردی نهایی‌شده در بخش مسکن در دست داشته باشد. حالا دولت یازدهم می‌خواهد ترتیبی دهد تا تکمیل مسکن مهر به وضع برنامه‌های قبلی دچار نشود. اکنون دولت یازدهم نیز در انتظار تکمیل آخرین پروژه دولتی در بخش مسکن است تا برگ‌های جدیدی را برای تامین مسکن اقشار کم‌درآمد رو کند.