له یا علیه

تعرفه‌های گمرکی را می‌توان یکی از موانع اصلی در تجارت آزاد در دنیا دانست و به همین دلیل سازمان‌های جهانی برای مقابله با وضع تعرفه‌های بالای گمرکی در دنیا مقابله می‌کنند. تجارت یکی از اجزای مهم و موثر در تولید ناخالص داخلی کشورهاست و ایجاد مانع در مسیر تجارت می‌تواند به معنای مانع ایجاد کردن در مسیر رشد اقتصادی و صنعتی در کشور باشد به همین دلیل است که در مطالعات اقتصادی اخیر بیش از پیش مانع‌تراشی در مقابل تجارت آزاد تقبیح شده است و همواره سخن از کاهش تعرفه‌های تجاری و ایجاد فضایی برای تجارت آزاد است.

وضع تعرفه‌های گمرکی باعث می‌شود قیمت کالاها در بازار مصرف افزایش یابد و سازمان تجارت جهانی در گزارش‌های مختلف سطح حداقل و حداکثر تعرفه‌های گمرکی را تصویب کرده است. کالاهایی که برای وارد شدن به بازار مصرف کشورهای مختلف مشمول پرداخت هزینه‌های گمرکی بالا می‌شوند با قیمت بالایی به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسند و قدرت رقابت کمتری در مقایسه با تولیدات داخلی کشور دارند. این سیاست در برخی از کشورها برای حمایت از اقتصاد داخلی و صنعت داخلی استفاده می‌شود ولی مطالعات جهانی نشان داده است که در میان‌مدت استفاده از این سیاست زمینه را برای ایجاد بحران در اقتصاد و ورود به رکود فراهم می‌کند. از طرفی برخی از دولت‌ها از این روش برای کسب درآمد استفاده می‌کنند. سازمان تجارت جهانی در گزارش اخیر خود نوشت: چند دلیل برای وضع هزینه‌های گمرکی بالا برای وارد کردن کالاها ذکر می‌شود. اول؛ حمایت از مشاغل داخلی، دوم؛ حمایت از صنایع کوچک، سوم؛ تنبیه کردن شریک تجاری از طریق محدود کردن بازار محصولاتش در داخل کشور که اغلب در پاسخ به اجرای سیاستی مشابه اجرا می‌شود و در نهایت حمایت از مصرف‌کنندگان داخلی در مقابل کالاهای آسیب‌رسان خارجی که انگیزه استفاده از آنها را در کشور از بین می‌برد.

اصلی‌ترین و مهم‌ترین نتیجه اقتصادی در کشورهایی که تعرفه‌های گمرکی بالا دارند را می‌توان در کاهش کارایی صنایع داخلی دید. صنایع داخلی در این کشورها به دلیل بی‌رقیب بودن تلاشی برای ارتقای کیفیت انجام نمی‌دهند و به مرور زمان از استانداردهای جهانی فاصله می‌گیرند. از سویی وضع تعرفه‌های گمرکی می‌تواند زمینه جنگ‌های تجاری شود. آما آیا می‌توان نرخ تعرفه‌های وارداتی را به صفر رساند؟ به تعبیر دیگر نرخ تعرفه گمرکی مناسب در دنیا چقدر است؟ آیا تمامی کالاها مشمول نرخ‌های یکسان تعرفه می‌شوند؟ آیا تعرفه‌های گمرکی در تمامی کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی یکسان است یا کشورهای مختلف مشمول نرخ‌های متفاوت هستند؟ مساله این است که در هیچ یک از متون اقتصادی در مورد رساندن تعرفه‌های گمرکی به مرز صفر درصد صحبت نشده است و صحبت از وضع تعرفه‌ای است که ضمن حمایت از اقتصاد داخلی مانع از ایجاد فضای رقابتی در بازار نشود و به تولیدکنندگان داخلی انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری در ارتقای کیفیت تولید را بدهد. پاسخ به این سوالات می‌تواند به درک بهتر فضای تجاری در دنیای کنونی کمک کند و شرایط تجاری امروز دنیا را تشریح کند.