در جست‌وجوی رفاه

چرا برخی ملل، از سایرین مرفه‌ترند و جوامع فقیرتر چگونه از فقر گذر کرده‌اند و به رفاه بیشتری رسیده‌اند؟ برای پاسخگویی به این سوالات، موسسه لگاتوم در مدت 10 سال گذشته، اوضاع 149 کشور جهان را از طریق شاخص رفاه رصد کرده است. یافته‌های لگاتوم توضیح می‌دهد که چرا و چگونه، کشورهایی با منابع مشابه، در مقایسه با همنوعان خود، بدتر یا بهتر عمل می‌کنند و عواملی که پیشران یا مانع ارتقای رفاه در یک جامعه می‌شود، کدامند؟

چرا اندازه‌گیری رفاه اهمیت دارد؟ شاید به این دلیل که رفاه مختص اقلیت‌های برتر نیست، بلکه متعلق به همه است؛ فرصتی است برای تک‌تک افراد بشر، تا توانمندی‌های خود را کشف کنند، از آن بهره ببرند و با دیگران به اشتراک بگذارند و سرانجام به بهترین چیزی تبدیل شوند که می‌توانند و دیگران را نیز برای بهترشدن، یاری دهند. رفاه، هم ثروت و هم خوشبختی را دربر می‌گیرد؛ هیچ انسانی نمی‌خواهد در فقر یا انزوای اجتماعی زندگی کند. هدف شاخص لگاتوم دگرگونی انسان‌هاست. می‌خواهد دریابد، زندگی برای آنها چه معنایی دارد، کشف کند که چیزی مانع از بهترشدن زندگی برای مردم می‌شود و به منظور کمک به همگان برای تبدیل‌شدن به بهترین فردی که می‌توانند، موانع رفاه را از سر راه بردارد. اندونزی مثال خوبی است که هدف و دستاورد لگاتوم را تشریح می‌کند. این کشور در یک دهه گذشته با 19 مرتبه ارتقا به جایگاه 61 جدول لگاتوم رسیده است. این تجربه نشان می‌دهد رفاه می‌تواند با چه سرعتی رشد پیدا کند، اگر بستر و زیربنای درستی برای آن وجود داشته باشد. اما رفاه همان‌گونه که می‌تواند ایجاد شود و ارتقا یابد، می‌تواند بر باد رود.

ونزوئلا، که روی مخزن عظیمی از ثروت نفت قرار گرفته، در دهه گذشته، بیشترین افت در شاخص رفاه را تجربه کرده است. میلیون‌ها ونزوئلایی که روزگاری در رفاه بودند، اینک در دام فقر گرفتارند. تجربه ونزوئلا، هشداری جدی است برای تمامی کشورها که بدانند انتخاب‌های آنان، پیامدهای بسیاری دارد و تک‌تک ما باید برای رسیدن به رفاه، بجنگیم.

شاخص رفاه سال جاری با استفاده از متدولوژی به‌روز شده در مدت دو سال گذشته تدوین شده است. این متدولوژی با بهره‌گیری از راهنمایی‌های مشاوران پیشگام جهان، از جمله نوبلیست سرشناس اقتصاد انگس دیتون به‌روز شده است. در مقایسه با شاخص‌های سال گذشته دو تغییر رخ داده است؛ نخست شاخصی که امسال با عنوان «فضای کسب‌وکار» معرفی شده است، سال گذشته «کارآفرینی و فرصت» نام داشت. و دیگر آنکه افزوده شدن شاخص محیط زیست تعداد شاخص‌های رفاه لگاتوم را به 9 افزایش داده است. به علاوه تعداد کشورهای مورد بررسی نیز از 142 به 149 کشور ارتقا پیدا کرده است.