یونان دیگ جوشان اروپا*

مساله یونان و انتخابات زودهنگام در این کشور را باید یکی از مهم‌ترین اخبارهای هفته‌های اخیر در اروپا دانست. این کشور باستانی اروپایی بار دیگر به چهره‌ای خبرساز در جهان تبدیل شده و نگاه جهانیان را به خود جلب کرده است. این کشور بحران‌زده سال‌هاست تجربه ریاضت اقتصادی را پشت سر گذاشته و بحران مالی کهنه این کشور کهن و پس‌لرزه‌های سیاسی ناشی از روی‌ کار آمدن دولت چپگرای ضد‌سیاست‌های ریاضت اقتصادی به داغ‌ترین بحث این روزهای اروپا و جهان تبدیل شده است.
به دلیل فشارهای بسیاری که طی این سال‌ها بر مردم یونان تحمیل شده، در سال‌های اخیر ناآرامی‌ها و تظاهرات خیابانی متعددی در این کشور به وقوع پیوسته است. اینکه مردم در اجتماعات شرکت کنند برای آنها احساس خوبی است و آنچه در تظاهرات به عنوان شعار مورد توجه و تاکید شرکت‌کنندگان قرار می‌گیرد از نظر روانی مورد تایید عموم آنان قرار می‌گیرد. تمام شرکت‌کنندگان در تظاهرات ضد‌ریاضت اقتصادی، پذیرش ریاضت اقتصادی را قبول ندارند و اعتقاد دارند زندگی باید بدون تحمل ریاضت و دشواری ادامه یابد. اکثریت آنها در این مورد کاملاً همدل هستند.
آلکسیس سیپراس، رهبر حزب چپگرای سیریزا با آگاهی از سیاست‌زدگی و خستگی مردم کشورش از ریاضت‌های اقتصادی، وعده بازگشت این کشور به دموکراسی را داد. همچنین حزب تحت رهبری وی وعده داد بسیاری از برنامه‌های کمک مالی مشروط اتحادیه اروپا را لغو کند که این تصمیم احتمالاً منجر به خروج این کشور از منطقه یورو خواهد شد.
همچنین به گزارش بلومبرگ، سیپراس تصریح کرد آماده ایجاد یک ائتلاف برای پایان دادن به ریاضت‌های اقتصادی است. وی گفت: عصر تسلیم شدن به خواسته‌های بین‌المللی برای کاهش بودجه پایان یافته است.
پس از بحران پولی در منطقه یورو در سال 2008 میلادی، یکی از کشورهایی که آتش این بحران مالی دامنگیرش شد، یونان بود. از همین زمان یونان به شکل جدی دچار بحران مالی شد و درنتیجه یک ائتلاف سه‌جانبه متشکل از کمیسیون اروپا، بانک مرکزی اروپا و صندوق بین‌المللی پول با نام «تروئیکا» تشکیل شد تا به یونان کمک کند به وضعیت اقتصادی خود سروسامان دهد و از بحران مالی خارج شود. این کمک‌ها به‌طور خلاصه شامل تصویب وام‌های جدید در ازای قبول اصلاحات اقتصادی و بودجه‌ای در هزینه‌های بخش عمومی و مالیات‌ها و رفع انحصارهای داخلی این کشور می‌شد. بسیاری از سیاستمداران معتقدند این ائتلاف نه‌تنها به یونان کمک نکرد تا زیر بار سنگین بدهی‌های خارجی خود قد علم کند، بلکه بر مشکلات اقتصادی این کشور دامن زد و این کشور را بیش از پیش وابسته کشورهای خارجی کرد. این کشور در دوران پس از بحران مالی اروپا 400 میلیارد دلار بدهی خارجی به بار آورد که به این رقم می‌بایست 800 میلیارد دلار دیگر بدهی صندوق‌های بازنشستگی و سایر بدهی‌های دولت را اضافه کرد.
در نهایت، در سال 2014 میلادی مرحله جدیدی از همکاری‌های یونان و ائتلاف تروئیکا شکل گرفت و ارزیابی‌های کارشناسی نشان داد حتی نیمی از اصلاحات پیشنهادی از سوی این ائتلاف اجرایی نشده است. این اعلام نظر اتحادیه اروپا واکنش نخست‌وزیر وقت یونان را به دنبال داشت به‌طوری‌که وی در سخنانی اعلام کرد کشورش در برابر زیاده‌خواهی اروپاییان تسلیم نشده و مقاومت قهرمانانه‌ای را از خود نشان داده ‌است. در نهایت مشخص شد دیگر نسخه ریاضت اقتصادی برای این کشور جوابگو نیست.

سیپراس که بود و چه گفت؟
خبر پیروزی بی‌چون و چرای حزب چپگرای «سیریزا» به رهبری یک جوان کاریزماتیک به نام «آلکسیس سیپراس» در انتخابات یونان، هفته گذشته در سراسر اروپا طنین‌انداز شد. اما چگونه حزب سیریزا با یک رهبر جوان توانست این‌گونه در دل مردم نفوذ کرده و حداکثر آرا را کسب کند؟
آلکسیس سیپراس سیاستمدار یونانی و رهبر حزب چپگرای سیریزاست. وی برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ به عضویت مجلس یونان درآمد. او در انتخابات ۲۰۱۲ یونان با توجه به مسائل ریاضت اقتصادی حکومتی و با هدف سروسامان دادن به وضعیت اقتصادی کشورش، تصمیم به شرکت در انتخابات گرفت و کاندیداتوری خود را اعلام کرد که در آن سال آنتونیس ساماراس رهبر حزب راستگرای یونان از بزرگ‌ترین رقبای وی در این کارزار بود. سیپراس متولد 28 جولای 1974 در شهر آتن است. وی تحصیلات خود را در دانشگاه پلی‌تکنیک آتن در رشته راه و شهرسازی گذرانده و توانست مدرک کارشناسی خود را در سال 2002 میلادی اخذ کند. سپس تحصیلات خود را در رشته شهرسازی و مسکن ادامه داد و موفق به دریافت کارشناسی ارشد در این رشته شد.
نخست‌وزیر جدید یونان از سال 1990 به‌طور فعال در حزب چپ سیریزا فعالیت‌های سیاسی خود را آغاز و از سال 1993 تا 1996 در زیرمجموعه جوان این حزب به فعالیت خود ادامه داد و از آن به بعد به عنوان یکی از اعضای مرکزی این حزب انتخاب شد.
این سیاستمدار یونانی در چارچوب فعالیت‌های سیاسی در سال 2006 از طرف حزب چپ ائتلافی سیریزا به عنوان کاندیدای شهرداری آتن معرفی شد ولی نتوانست بر رقیب‌های کهنه‌کار خود پیروز شود.
این در حالی است که در سال 2008 با رای 70 درصد اعضای حزب چپ سیریزا به عنوان رئیس این حزب انتخاب شد و توانست در سال 2009 میلادی به عنوان نماینده به پارلمان یونان راه پیدا کند.
سیپراس در سال 2012 در انتخابات عمومی یونان برای تعیین نمایندگان پارلمان و نخست‌وزیر، به عنوان رئیس حزب چپ ائتلافی موسوم به سیریزا وارد رقابت‌های انتخابی شد و با کسب 17 درصد کل آرای کشور، برای اولین بار حزب خود را به دومین قدرت سیاسی کشور تبدیل کرد.
در سال 2013 میلادی هنگام برگزاری انتخابات پارلمان اروپا، برای تعیین نمایندگان یونانی در این پارلمان موفق شد در آن زمان از حزب حاکم راستگرای دموکراسی نوین به رهبری اندونیس ساماراس، پیشی گیرد. وی که در انتخابات 25 ژانویه 2015 با کسب اکثریت قاطع آرا، به‌عنوان نخست‌وزیر جدید این کشور انتخاب شد، عنوان جوان‌ترین نخست‌وزیر 150 سال اخیر یونان را در اختیار دارد.
او در اواخر دهه 80 میلادی به انجمن کمونیست‌های جوان پیوست و در اعتراضات دانش‌آموزی و دانشجویی نقشی فعال ایفا کرد. الکسیس در ۳۳‌سالگی به عنوان رهبر ائتلاف چپ انتخاب شد و لقب جوان‌ترین رهبر یک حزب سیاسی در یونان را از آن خود کرد. وی در انتخابات سال ۲۰۰۹ توانست به عنوان نماینده شهر آتن به مجلس یونان راه پیدا کند و رهبری حزب سیریزا را نیز بر عهده بگیرد. حزب سیریزا به رهبری آلکسیس سیپراس، در انتخابات ژانویه ۲۰۱۵ یونان، توانست بیشترین آرای مردم را از آن خود کند.
آلکسیس سیپراس با وعده ایجاد تحولات عظیم برای کشورش پا به عرصه انتخابات گذاشت. مهم‌ترین شعار انتخاباتی وی ایستادگی در برابر سیاست‌های ریاضت اقتصادی بود و همواره در سخنرانی‌ها و میتینگ‌های انتخاباتی خود بر این نکته تاکید داشت که با پشتوانه حمایت مردمی می‌تواند بحران مالی را از چهره یونان بزداید.

رای مردم یونان به پایان ریاضت اقتصادی
آلکسیس سیپراس که با وعده بازگشت این کشور به دموکراسی سکان نخست‌وزیری یونان را در دست گرفت از تصمیم خود مبنی بر قطع برنامه کمک‌های مالی مشروط اتحادیه اروپا خبر داد که این تصمیم احتمالاً منجر به خروج این کشور از منطقه یورو خواهد شد. اعلام این سخنان از سوی سیپراس پس‌لرزه‌های سیاسی جدی را در منطقه اروپا به راه انداخت به‌طوری‌که دامنه این لرزه‌ها حتی به آمریکا هم رسید.
سیپراس با بیان این جمله که عصر تسلیم شدن به خواسته‌های بین‌المللی برای کاهش بودجه پایان یافته است برای اتحادیه اروپا شاخ و شانه کشید. سیپراس همچنین تاکید کرد آمادگی دارد تا با ایجاد یک ائتلاف به ریاضت‌های اقتصادی در این کشور پایان دهد. او اولویت دولتش را کشور یونان و مردم آن اعلام کرد و گفت قصد دارد به مردم و کشور کمک کند تا شکوه از دست رفته خود را دوباره به دست آورند.

پس‌لرزه‌های اقتصادی و سیاسی یک انتخاب
پیروزی سیپراس در انتخابات یونان در سایر کشورهای اروپایی و برای احزاب مردم‌گرای مخالف ریاضت اقتصادی در هر دو جبهه چپ و راست امیدبخش و سراسر انگیزه بود. اگرچه دولت‌های اروپایی پیام‌های تبریک دیپلماتیک خود را برای حزب پیروز انتخابات یونان ارسال کردند، اما در عین حال این نگرانی را دارند که مبادا مذاکرات چندساله آنها با یونان به بن‌بست خورده و نتوانند این کشور را به ماندن در منطقه یورو و بازپرداخت بدهی‌هایش ترغیب کنند.
این انتخابات همچنین بسیاری از بازارهای جهانی را دچار التهاب کرد. اما فارغ از تبعات اقتصادی این انتخابات، پیامی تهدیدآمیز برای اروپا و خبری بد برای آمریکا محسوب می‌شود. برای اروپا، جرقه‌های اخیر در یونان چیزی شبیه به روشن شدن دوباره شعله‌های آتش در مناطق دردسرآمیز اروپاست. برای آمریکا نیز پیام این انتخابات چالش‌آفرین است. چرا که حزب حاکم یونان، سیریزا، از فعالیت‌های نظامی مداخله‌جویانه در منطقه یورو اعلام برائت کرده و خواستار بسته شدن پایگاه‌های نظامی خارجی در مرزهای این کشور شده است. یونان به‌رغم قرارگیری در شاهراه اصلی در مسیر خاورمیانه، افغانستان و پاکستان و حتی در زمانی که خطر ورود گروه‌های تروریستی و خرابکار به اروپا از دروازه این کشور می‌رود، از نظر نظامی کمتر تجهیز یافته است. بنابراین هرگونه افزایش تنش‌های سیاسی و اقتصادی در اروپا می‌تواند دامنه ناآرامی‌ها در خاورمیانه را به اروپا سوق دهد و تمرکز این قاره را از همکاری با هم‌پیمان اصلی‌اش یعنی آمریکا منحرف کند.
مجله اکونومیست در مقاله‌ای تحلیلی از تاثیر انتخابات یونان بر کشورهای اروپایی گزارش داد: پیروزی حزب «سیریزا» بر حزب محافظه‌کار «دموکراسی نوین»، در حالی رخ داد که این حزب تنها دو کرسی برای به دست آوردن اکثریت کامل پارلمان کم داشت. سیریزا تا این مرحله 149 کرسی از مجموع 300 کرسی پارلمان را کسب کرده که فقط دو کرسی کمتر از اکثریت پارلمانی است و به این ترتیب هرچند طبق قوانین انتخاباتی این کشور بابت پیشتاز بودن خود 50 کرسی اضافه دریافت خواهد کرد اما به دلیل همین دو کرسی کمتر، چاره‌ای جز تشکیل دولت ائتلافی با حزب «یونانی‌های مستقل» که 13 کرسی را در انتخابات از آن خود ساخته بودند، پیش‌روی خود ندید. بدین ترتیب ائتلاف با «پانوس کامنوس» رهبر حزب «یونانی‌های مستقل» باعث شد سیپراس بتواند اکثریت پارلمان یونان را نیز در اختیار گیرد.
اما برای سایر کشورهای اروپایی همچنان این سوال به قوت خود باقی است که سیپراس تا چه اندازه و با چه قدرتی در قبال تعهداتش نسبت به «تروئیکا»، متشکل از بانک مرکزی اروپا، کمیسیون اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول که با بسته نجات میلیاردها یورویی به نجات اقتصاد یونان شتافته، پایبند است. این در حالی است که سیپراس خواستار اصلاح اساسی در بدهی‌های بین‌المللی یونان شده است.
وی همچنین از دولتمردان خود خواسته علاوه بر افزایش حداقل دستمزدها، بودجه‌ای را برای تامین برق و خدمات بهداشتی-درمانی افراد نیازمند اختصاص دهند. این عزم جدی سیپراس در مقابله با سیاست‌های ریاضت اقتصادی، توجه بسیاری از مردم کشورهای اروپایی را به خود جلب کرده و باعث افزایش فشار آنها به دولت‌هایشان شده است.
اما جدی‌ترین واکنش‌ها به تحولات یونان قطعاً از سوی آلمان نشان داده شده است. «آنگلا مرکل»، صدراعظم این کشور که نقش مهمی در وصول مطالبات اتحادیه اروپا و بانک مرکزی اروپا از یونان دارد و به همین دلیل در یونان به چهره منفوری تبدیل شده، در قبال پیروزی سیپراس کمی سیاستمدارانه و محتاطانه عمل کرده تا از تحریک بیشتر مردم این کشور جلوگیری کند. اما سایر سیاستمداران هم‌ائتلاف وی به‌جای او سخن می‌گویند. «گونتر اوتینگر»، کمیسیونر اتحادیه اروپا و از اعضای حزب راست میانه مرکل، در گفت‌وگو با رادیو دولتی آلمان گفت: اگرچه هیچ‌کس دوست ندارد یونان از اتحادیه اروپا خارج شود، اما اصلاح دوباره در نحوه بازپرداخت بدهی‌های یونان موضوعیتی ندارد.
«هانس پیتر فردریش» از اعضای حزب سوسیال‌مسیحی (حزب خواهرخوانده حزب دموکرات‌مسیحی ایالت «باواریا») دولت یونان را موظف دانست تا سیاست‌های ریاضت اقتصادی را دنبال کند زیرا مالیات‌دهندگان آلمانی نباید تاوان بدهی‌های یونان را پس دهند. حتی «توماس اوپرمن»، رئیس فراکسیون حزب سوسیال‌دموکرات پارلمان آلمان نیز به جمع منتقدان پیوسته و خطاب به دولت جدید یونان گفت: این کشور به‌جای اینکه تعهدات خارجی خود را زیر پا بگذارد بهتر است اول با فساد داخلی خود مبارزه کند.
در این بین تنها حزب چپگرای آلمان که بازمانده حزب سابق کمونیست این کشور محسوب می‌شود، از سیاست‌های جدید یونان برای پایان ریاضت‌های اقتصادی حمایت کرده است. اما حزب چپ در سیاست‌های آلمان قدرت و نقش قابل توجهی ندارد.
با این‌ حال، در نقطه مقابل یعنی در فرانسه شرایط کاملاً متفاوت است. در این کشور «مارین لوپن»، سیاستمدار و رهبر حزب راستگرای افراطی جبهه ملی، ضمن ابراز خرسندی از پیروزی حزب سیریزا در یونان، این پیروزی را «سیلی محکم» دموکراتیک مردم یونان به صورت اتحادیه اروپا دانست. مارین لوپن و حزب متبوعش با سیاست‌های ریاضتی و اصلاحات اقتصادی اتحادیه اروپا مخالفند.
«فرانسوا اولاند»، رئیس‌جمهور فرانسه نیز پیام رسمی تبریک خود را به دولت یونان ارسال کرده است. در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ایتالیا را می‌توان جزو کشورهایی دانست که موقعیت آنها بسیار شبیه به یونان است. حجم بدهی‌های این کشور به بیش از 132 درصد از تولید ناخالص ملی این کشور رسیده است. این کشور حزب مردمی چپگرای خاص خود را دارد که همانند حزب همتای خود در یونان یعنی حزب سیریزا خواستار پایان سیاست‌های ریاضتی در این کشور است. «متئو رنزی»، نخست‌وزیر ایتالیا و رهبر حزب چپ میانه این کشور، جزو نخستین رهبران خارجی بود که پیروزی سیپراس در انتخابات یونان را تبریک گفت.
«نیکولا وندولا»، رهبر حزب «چپ اکولوژی آزادی» ایتالیا نیز امیدوار است پیروزی سیپراس منجر به حرکت اروپا در مسیر یکپارچگی نظیر یکسانی نظام مالیاتی و بازار کاری واحد شود. اما در بسیاری از کشورهای اروپایی، پیروزی سیپراس به نوعی یک مقابله با اتحادیه اروپا قلمداد شده است. به‌ویژه در کشورهای سرمایه‌دار اروپایی نظیر روسیه این مقابله به مثل‌ها با استقبال مواجه شده است.
برای «کرملین» که تجزیه و تضعیف اتحادیه اروپا یکی از مزایای مهم محسوب می‌شود انتخابات یونان و نتایج آن یک موهبت الهی است. این مساله را در واکنش سران این کشور نیز می‌توان به‌خوبی مشاهده کرد چرا که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بلافاصله پیروزی الکسیس سیپراس را در انتخابات این کشور تبریک گفته و تلویزیون دولتی روسیه نیز با هیجان و خوشحالی قابل توجهی گزارش داد: پیروزی حزب سیریزا به معنای پایان سلطه اتحادیه اروپا بر یونان است که این سلطه برای یونان چیزی جز بیکاری و فقر به دنبال نداشته است.

یونان بر سر دوراهی ماندن در یورو
به نوشته اکونومیست، بحران داخلی یورو از بیش از پنج سال پیش در یونان نمایان شد و اکنون به لطف انتخابات بزرگ 25 ژانویه که با پیروزی حزب چپگرای سیریزا به رهبری «الکسیس سیپراس» همراه‌ شد، این کشور اکنون در نقطه پایان این بازی تلخ قرار گرفته است. سیپراس که با وعده کاهش جدی بدهی‌های یونان و افزایش هزینه‌ها و کمک‌های دولتی سکان کشورش را در دست گرفته، بزرگ‌ترین چالش پیش روی یورو را در تاریخ این واحد پولی و همچنین آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان که پیشتر مسیر دشواری را برای قاره اروپا تصور کرده بود، ایجاد کرد. اگرچه بسیاری از افراد از قبیل سیپراس همچنان خواهان ماندن یونان در منطقه یورو هستند، اما خطرات فراوانی این کشور را تهدید می‌کند. هم‌اکنون یک تهدید جدید پیش‌روی یونان برای خروج از منطقه یورو وجود دارد. در سال‌های 2012-2011، آنگلا مرکل نسبت به این تصمیم یونان مردد بود اما درنهایت وی تصمیم گرفت از ماندن یونان در منطقه یورو حمایت کند. وی نمی‌خواست کشورش آلمان بار دیگر به‌عنوان مسبب یک فاجعه دیگر در اروپا سرزنش شود، و از سوی دیگر کشورهای شمالی طلبکار و کشورهای جنوبی بدهکار در اروپا، نسبت به تبعات خروج یونان از یورو برای بانک‌های اروپایی و اقتصادهایشان نگران بودند.
اما امروز این وضعیت غیرعادی تغییر کرده و خروج یونان از اتحادیه اروپا بیشتر شبیه اشتباه یونان است و از سویی اقتصاد اروپا نیز قدرتمندتر شده است. ضمن ‌اینکه، 80 درصد از بدهی‌های یونان در دست دولتمردان یا افراد دولتی است. علاوه بر این، تمام سیاست‌های کشورهای یورو باهم فرق دارد. فنلاندی‌ها و آلمانی‌ها می‌خواهند یونان به تعهدات پولی خود پایبند بماند و از سوی دیگر، دولت‌های مرکزی در جنوب این قاره از این هراس دارند که مبادا یک یونان موفق، از رای‌دهندگان علیه احزاب مخالف خود اخاذی کند.
به گزارش اکونومیست، همه این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که سیپراس بارها در سخنان خود تاکید کرده که در مقابل اتحادیه اروپا قرار نمی‌گیرد و قصد ندارد کشورش را از منطقه یورو خارج کند. با تمامی این تفاسیر برخوردها میان یونان و کشورهای اروپایی که به آنها مقروض است، دور از انتظار نخواهد بود. اما در هر حال یونان، با سیاست‌های ناصحیح خود در اداره بودجه‌های دولتی، مسبب این بداقبالی شده است. به‌طوری‌که حجم بدهی‌های این کشور با دریافت دو بسته نجات پولی اتحادیه اروپا که روی هم رفته 246 میلیارد یورو ارزش داشته‌اند و از تولید ناخالص ملی کشور یونان بیشترند، افزایش قابل توجهی یافته که به این مشکلات باید کاهش تولید ناخالص ملی این کشور را نیز اضافه کرد.
پس از انتخابات یونان ممکن است همه چیز خیلی به‌هم‌ریخته شود اما در کل می‌توان سه پیامد احتمالی خوب، فاجعه‌آمیز و تن دادن به اقدامات تعلل‌آمیز برای آینده این کشور متصور شد. تاریخ اتحادیه اروپا همیشه مبتنی بر به تعویق انداختن درد بوده اما جنگ امروز سیاسی است نه اقتصادی؛ لذا پشت گوش انداختن و تعلل امروز بسیار سخت‌تر است.
به هر حال هم برای یونان و هم برای اروپا راه‌حل مناسبی وجود دارد. سیپراس تاکنون دو موضوع مهم را به‌خوبی درک کرده و درباره یک موضوع کاملاً در اشتباه است؛ اما نظر وی درباره شدت بحران اقتصادی اروپا صحیح است. سیاست‌های مرکل، اقتصاد اروپا را به خفقان و به سمت تورم پیش برده است. همچنین، سیاست‌های «تسهیل کمی»، که با تاخیر فراوان از سوی بانک مرکزی اروپا اعلام شد نیز به همان نسبت تورم را افزایش داده است. نظر سیپراس همچنین درباره حجم بدهی‌های یونان و افزایش این بدهی‌ها طی شش سال اخیر از 109 درصد به 175 درصد از حجم کلی تولید ناخالص ملی این کشور با وجود افزایش مالیات و کاهش هزینه‌های دولت، صحیح است. بنابراین، یونان باید مانند یک کشور ورشکسته آفریقایی به سمت برنامه بخشش مالیاتی گام بردارد.
اما سیپراس در رها کردن اصلاحات در کشورش اشتباه می‌کند. تصمیم وی مبنی بر استخدام دوباره 12 هزار کارگر بخش دولتی، لغو خصوصی‌سازی و اعلام افزایش جدی در حقوق حداقلی منجر به خنثی شدن موفقیت‌های این کشور در رقابت‌های دشوار خواهد شد.
یک راه‌حل روزنامه‌ای برای سیپراس این است که وی سیاست‌های غیر‌معقولانه سوسیالیستی خود را دور انداخته و به‌جای بخشش بدهی‌ها به اصلاحات ساختاری بچسبد.
مثبت‌اندیشان معتقدند خروج یونان از منطقه یورو امروز به‌مراتب از سال 2012 میلادی بی‌دردسر‌تر است. این مساله در یونان سبب ورشکستگی بانک‌ها، کنترل شدید بر سرمایه‌ها، کاهش درآمد، بیکاری حتی بالاتر از نرخ 25 درصد کنونی و درنهایت خروج تدریجی این کشور از اتحادیه اروپا می‌شود. تبعات خروج یونان از منطقه یورو همچنین برای سایر کشورها سخت خواهد بود. این مساله بلافاصله سبب افزایش تردیدها در کشورهایی نظیر پرتغال، اسپانیا و حتی ایتالیا بر سر ماندن در اتحادیه اروپا می‌شود.
درنهایت، در صورتی ‌که سیپراس نتواند بدهی‌های این کشور را کاهش دهد، اعتبار خود را در بین رای‌دهندگان از دست خواهد داد. اما اگر وی بتواند حتی اندکی هم وضعیت یونان را بهبود دهد سایر کشورها نیز مجبورند در برابر این کشور مقاومت کنند. ضمناً، هرگونه تغییرات در شرایط بازپرداخت بدهی‌ها باید به تصویب برخی پارلمان‌های اروپایی نظیر فنلاند برسد که در صورت تصویب، رای‌دهندگان کشورهایی نظیر اسپانیا و پرتغال نیز از دولت‌های خود خواهند خواست به بحران مالی در کشورهایشان پایان دهند.
این وضعیت در کشورهایی نظیر ایتالیا و فرانسه که مردمان‌شان نه‌تنها نسبت به بحران مالی بلکه به عضویت کشورشان در یورو معترض‌اند، بسیار وخیم‌تر خواهد بود. باید دید که آیا یونان اتحادیه اروپا را وادار به گرفتن برخی تصمیمات دشوار خواهد کرد یا خیر؟ رای‌دهندگان یونانی که تصور می‌کنند سیپراس می‌تواند تمام وعده‌های خود را محقق کند، در توهم به سر می‌برند و آلمان نیز می‌بایست تبعات لجبازی‌های خود را تحت نظر داشته باشد.
اکنون پنج‌ سال از وقوع بحران مالی در یورو می‌گذرد و کشورهای جنوب منطقه یورو همچنان با رشد اقتصادی نزدیک به صفر و بیکاری مواجه هستند؛ پس وقتی سیاست‌های اتحادیه اروپا تبعاتی این‌چنینی به دنبال دارند، طغیان این‌چنینی از سوی رای‌دهندگان یونانی دور از تصور نخواهد بود.

چه کسی باید بدهی‌های یونان را بپردازد؟
از زمان برگزاری انتخابات پارلمانی در یونان و پیروزی حزب چپ رادیکال «سیریزا» و به دنبال آن انتخاب آلکسیس سیپراس به عنوان نخست‌وزیر این کشور، مساله بدهی‌های یونان به بزرگ‌ترین نگرانی کشورهای اروپایی و حتی غیراروپایی تبدیل شده است.
آلکسیس سیپراس به همراه یانیس واروفاکیس، وزیر دارایی این کشور مذاکره برای بخشش بدهی‌های یونان یا اجرای برنامه تجدید ساختار این بدهی‌ها را در دستور کار خود قرار داده‌اند. یورونیوز گزارش داد: بدهی‌های حال حاضر یونان ۳۲۱ میلیارد یورو معادل ۱۷۵ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور ارزیابی شده است. بزرگ‌ترین بستانکار این کشور اعضای حوزه پولی یورو هستند. پس از آن، ۱۰ درصد بدهی‌های این کشور باید به صندوق بین‌المللی پول پرداخت شود. سایر بدهی‌های این کشور شامل شش درصد به بانک مرکزی اروپا و سه درصد به بانک‌های یونانی، ۲۱ درصد مابقی مربوط به بخش خصوصی است. بر این اساس، گروه تروئیکا شامل صندوق بین‌المللی پول، بانک مرکزی و اتحادیه اروپا با اعطای بسته‌های کمک مالی به این کشور در دوره بحران پولی یونان، اصلی‌ترین بستانکار یونان است. این در حالی است که به تازگی وزیر دارایی این کشور در سخنانی مشروعیت گروه تروئیکا را زیر سوال برده و از عدم همکاری یونان با آن خبر داده‌ بود. «واژلیس آگاپیتوس» اقتصاددان می‌گوید: «یونان گزینه‌های محدودی پیش‌روی خود دارد که دلیل آن هم نیاز اقتصاد و سیستم بانکی این کشور به نقدینگی است. در عین حال آلمان تمایل دارد راه‌حلی برای تسویه بدهی‌های این کشور بیابد و من اعتقاد دارم مذاکرات سختی در پیش خواهد بود. اما در نهایت مشروط بر اینکه یونان یک برنامه بودجه متعادل ارائه داده و بخش بزرگی از بدهی‌های خود را پرداخت کند و نسبت به اجرای اصلاحات اساسی متعهد شود، قطعاً توافقاتی جدی حاصل خواهد شد.» بر اساس آخرین گزارش‌ها دولت یونان استراتژی جدید خود را به تلاش برای متقاعد کردن بستانکارانش و بخشیدن بدهی‌های این کشور تغییر داده و به دنبال دستیابی به توافقی برای تجدیدساختار این بدهی‌هاست. بورس آتن روز سه‌شنبه به این خبر واکنش مثبت نشان داد. بنابر اعلام یورونیوز، حدود ۷۰ درصد بستانکاران این کشور نهادهای بین‌المللی یا کشورهای حوزه پولی یورو هستند. صندوق بین‌المللی پول ۳۲ میلیارد یورو، بانک مرکزی اروپا ۲۷ میلیارد یورو، دولت‌های منطقه پولی یورو جمعاً ۵۳ میلیارد یورو و مکانیسم ثبات مالی اروپایی ۱۴۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون یورو از یونان طلب دارند.
* عنوان این گزارش از نوشته اخیر دکتر محمد طبیبیان در روزنامه دنیای اقتصاد قرض گرفته شده است.