یقه‌سفیدهای‌ کله گنده

Bernard Madoff

بزرگ‌ترین کلاهبردار یقه‌سفید تاریخ، حالا 75‌ساله است. فعلاً پنج سال از عمر خود را در زندان گذرانده و طبق حکم دادگاه 145 سال دیگر از دوران محکومیت‌اش باقی مانده است. مدوف شرکت سرمایه‌گذاری خود را در سال 1960 تاسیس کرد و تا سال 2008 که دستگیر شد، مدیرعامل آن بود. کارمندان عمده این شرکت که خیلی زود تبدیل به یکی از مهم‌ترین شرکت‌های سرمایه‌گذاری وال‌استریت شد، برادر، دختر برادر و دو پسر مدوف بودند. شرکت سرمایه‌گذاری مدوف برای‌ سال‌ها یعنی بیش از 15 سال با سودهای بالایی که به سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده می‌پرداخت، مشتریان بزرگ حقیقی و حقوقی را به خود جلب کرد. البته بعداً معلوم شد مدوف هیچ سرمایه‌گذاری با این پول‌ها نمی‌کرده و در واقع برای پرداخت این سودها از روش پونزی استفاده می‌کرده است. در روش پونزی سود سرمایه‌گذاری مشتریان اولیه با اصل سرمایه‌گذاری مشتریان آخری پرداخت می‌شود. در این روش صاحب صندوق سرمایه‌گذاری با تکیه بر این موضوع که معمولاً وقتی افراد سود بسیار زیادی در دوره‌ای کوتاه‌مدت کسب کنند، به سرمایه‌گذاری مجدد اصل و سود پول خود در همان بنگاه ادامه خواهند داد اتکا می‌کنند و پیشنهاد سودی بسیار بالا را به افراد می‌دهند. خود پونزی که مبدع این روش کلاهبرداری است سودی 50‌درصدی در 45 روز و سودی 100‌درصدی در 90 روز را وعده می‌داد اما مدوف به مشتریانش سودی 17‌درصدی پرداخت می‌کرد. مدوف طی 15 سال با این روش 65 میلیارد دلار کلاهبرداری کرد که بزرگ‌ترین کلاهبرداری انجام‌شده توسط یک فرد حقیقی در طول تاریخ است. جالب‌تر از همه اینکه احتمالاً بزرگ‌ترین بازنده بحران سال 2008 مدوف بود. شرکت‌هایی که از روش پونزی استفاده می‌کنند به سادگی ورشکسته و رسوا نمی‌شوند. یکی از دلایلی که می‌تواند این شرکت‌ها را دچار مشکل کند، هجوم سرمایه‌گذاران برای دریافت اصل پول خود است. این اتفاق برای مدوف در سال 2008 و به دلیل بحران اقتصادی روی داد. شرکت‌ها و اشخاص بسیاری که در این بحران دچار مشکل شده بودند برای مدیریت شرکت‌های خود نیاز به پول داشتند و در نتیجه به مدوف مراجعه کرده و خواستار اصل پول خود شدند. پولی که دیگر در واقع وجود نداشت. کلاهبرداری مدوف، شرکت‌ها و بانک‌های زیادی را در سطح جهان تا مرز ورشکستگی برد. مدوف در دادگاه خود در سال 2009 اظهار داشت روش پونزی را از اوایل دهه 90 میلادی آغاز کرده، موضوعی که البته بازرسان اف‌بی‌آی آن را باور ندارند. از نظر آنها این روش در بدترین حالت از دهه 1970 و در بهترین حالت از نیمه اول دهه 1980 آغاز شده است. او در دادگاه به 150 سال زندان محکوم شد؛ حداکثر مجازاتی که ممکن بود برای این جرم در نظر گرفته شود.

آلن استنفورد

Allen Stanford

این کلاهبردار 63‌ساله که ملیت دوگانه آمریکایی- آنتیگوآ باربودایی دارد از سال 2012 دوران محکومیت 110‌ساله خود را آغاز کرده است. او که علاوه بر کلاهبرداری متهم به پرداخت رشوه در سطح کلان هم شده است برای ‌سال‌ها مدیرعامل گروه مالی استنفورد بود. استنفورد نیز از روش پونزی برای کلاهبرداری استفاده می‌کرد و هنگامی به دام افتاد که یک سرمایه‌گذار مستقل که قصد سرمایه‌گذاری در شرکتش را داشت، تحلیلگر مالی ونزوئلایی آلکس دالمادی را استخدام کرد تا به او مشاوره دهد. دالمادی طی تنها چند ساعت شکافی 50 میلیارد‌دلاری را در حساب‌های این شرکت کشف کرد و نه‌تنها موکل خود را از سرمایه‌گذاری در آن بر حذر داشت که مقاله‌ای نیز در این مورد در وب‌سایتی ونزوئلایی چاپ کرد. مقاله طی چند روز به انگلیسی هم منتشر شد و شرکت استنفورد را تحت بررسی‌های قضایی قرار داد. در نهایت در سال 2012 او محکوم شناخته شد. مجموع کلاهبرداری او هشت میلیارد دلار تخمین زده شد.

ژروم کرویل

Jerome Kerviel

این کلاهبردار معروف که البته اتهام وارده به خود را هیچ‌گاه نپذیرفت از بسیاری لحاظ رکوردشکن است. او نه‌تنها در زمان دستگیری با 31 سال سن یکی از جوان‌ترین کلاهبرداران بزرگ تاریخ بود که حالا عنوان بزرگ‌ترین شخص حقیقی بدهکار جهان را نیز در اختیار دارد. بخشی از حکم دادگاه در مورد او، بازگرداندن 7/6 میلیارد دلار زیان وارده به بانک سوسیته‌جنرال فرانسه بود. البته همه، حتی مقامات این بانک باور ندارند این پول برگردانده شود و این حکم را فقط سمبلیک می‌دانند. کرویل در واقع از سال 2000 به استخدام بانک درآمد و مقامات این بانک او را به دلیل هوشمندی در خرید و فروش به موقع سهام، یک نابغه می‌پنداشتند. اما در سال 2008 این موضوع کاملاً برعکس شد. او که نزدیک به پنج میلیارد یورو در معاملات سهام به بانک ضرر وارد کرده بود و توانسته بود این مبالغ را با دستکاری در حساب‌ها نزدیک به یک سال مخفی نگه دارد از سوی مقامات بانک به عنوان کارمندی خودسر معرفی شد که از اختیارات خود تجاوز کرده و از تجهیزات بانک نیز استفاده‌های غیرقانونی خارج از حدود اختیارات خود انجام داده است. اتهامی که هیچ‌گاه نپذیرفت. او قاطعانه اعلام کرد مقامات دادگاه از اقداماتش مطلع بوده و مجوز آن را صادر کرده بودند. کارشناسان مستقل هم اعتقاد دارند بسیار بعید است یک کارمند خودسر، به تنهایی بتواند این اقدامات را مدیریت کند و مانع دسترسی مقامات بانک به اطلاعات درست شود. او در حال حاضر مدت محکومیت خود را گذرانده و در استخدام مشاوران لومر و همکاران است که شرکتی در زمینه امنیت شبکه محسوب می‌شود.

برنارد ابرز

Bernard Ebbers

پرونده ابرز و شرکت او، ورلد کام، تا قبل از مدوف، بزرگ‌ترین رسوایی حسابداری تاریخ ایالات متحده محسوب می‌شد. شرکت ورلد کام در سال 1983 با نام ال‌دی‌دی‌اس (LDDS) تاسیس شد و پس از تغییر نام در دهه 90 میلادی، ارزش سهامی در حدود 60 دلار به ازای هر سهم را در اواخر همین دهه تجربه کرد. اما این شرکت در اوایل قرن 21 میلادی سقوط کرد و ورشکسته شد.

در واقع این شرکت با ریاست ابرز، وام‌های کلانی برای توسعه و تجهیز خود دریافت و استفاده کرد. پس از خرج کردن این وام‌ها معلوم شد میزان افزایش تقاضای بازار به آن میزان که مدیران پیش‌بینی می‌کردند اتفاق نیفتاده است. در سال 2002 حسابرسان داخلی شرکت متوجه شکافی نزدیک به چهار میلیارد دلار در حساب‌های شرکت شدند. پس از آن شرکت تحت بررسی‌های دقیق قرار گرفت که هر بار نتیجه سنگین‌تری از جمله استفاده شخصی از بعضی وجوه شرکتی داشت. در همان سال شرکت فرم‌های ورشکستگی را تکمیل کرد و بیش از 20 هزار کارمند آن بیکار شدند. در سال 2005 ابرز به جرم فریب و ارائه گزارش‌های مالی غلط به سرمایه‌گذاران در سال‌های اولیه قرن 21 محکوم شد. گفته می‌شود سرمایه‌ای که سرمایه‌گذاران در این بین از دست دادند بیش از 100 میلیارد دلار بوده است.

ابرز از 63‌سالگی در حال گذراندن دوران محکومیت 25‌ساله خود است و تا قبل از سال 2028 امکان آزادی او وجود ندارد.

نیک لسن

Nick Lesson

نیک لسن در واقع کلاهبردار بسیار مهمی بود. کسی که توانست قدیمی‌ترین بانک سرمایه‌گذاری انگلستان را در میانه دهه 90 میلادی کاملاً ورشکسته و تعطیل کند. لسن که کارگزار این بانک در سنگاپور محسوب می‌شد توانست در سال‌های آغازین دهه 90، سود هنگفتی از طریق خرید و فروش به موقع و هوشمندانه سهام برای بانک بارینگ به ارمغان بیاورد. در واقع طبق حساب‌های این بانک در سال 1992 معاملات لسن که در آن زمان 25 سال داشت برای بارینگ 10 میلیون پوند سود داشت که برابر 10 درصد از کل سود این بانک بود. در این مقطع زمانی لسن حقوق برابر 50 هزار پوند در سال دریافت می‌کرد که با پاداش به بیش از 150 هزار پوند می‌رسید.

اما مدت زمان چندانی لازم نبود تا معلوم شود که لسن در واقع از طریق حساب‌سازی زیان‌هایی را که ایجاد کرده می‌پوشاند. او سعی کرده بود از طریق دریافت وجه بیشتر به بهانه معامله‌های بیشتر، زیان‌های ایجاد‌شده را جبران کند که نگفته پیداست باعث زیان‌های بیشتری شده بود. میزان ضرر و زیانی که او به بانک بارینگ وارد کرد 4/1 میلیارد دلار بود که دو برابر کل سرمایه بانک محسوب می‌شد و در نتیجه منجر به ورشکستگی آن شد. لسن در آلمان دستگیر و در سنگاپور در سال 1995 به 5/6 سال زندان محکوم شد اما به علت ابتلا به سرطان روده در سال 1999 از زندان آزاد شد.