نمره قبولی؟

طی چند سال گذشته توسعه و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فنی ارتباطات کشور به ویژه اینترنت مورد توجه مسوولان امر نبود. به‌رغم اینکه دنیا به سمت پیشرفت تکنولوژی گام برمی‌داشت و سرعت پایین اینترنت معنایی نداشت اما فعالان بخش فناوری اطلاعات در ایران با محدودیت مواجه بودند. بارها به ما می‌گفتند نیاز به گسترش فیبر نوری نیست یا سرعت اینترنت نباید از حد مشخصی افزایش یابد. این مسائل باعث شد تا حدودی از توسعه اینترنت عقب بمانیم در حالی که در توسعه تکنولوژی نباید نگاه امنیتی داشت.

توسعه‌محوری در اولویت

اکنون شرایطی فراهم شده است تا با تغییر دولت، نگاه‌ها به بخش فناوری اطلاعات تغییر کند. در حال حاضر سیاست‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد توسعه زیرساخت‌ها در اولویت قرار دارد. بنابراین باید از این فرصت پیش آمده بهترین استفاده را در جهت تقویت زیرساخت‌های فناوری و ارتباطاتی برد. البته باید توجه کنیم توسعه زیرساخت‌ها ملزومات خاص خود را دارد. باید تمام جوانب سنجیده شود و محدودیت‌هایی که بر سر راه توسعه وجود دارد برداشته شود.

حقوق شهروندی را رعایت کنیم

محدودیت سرعت اینترنت در دنیای امروز مفهوم ندارد. نمی‌توان برای سرعت اینترنت سقف تعیین کرد. باید در زمینه پهنای باند به سمتی حرکت کنیم که حداقل سرعت دو مگابیت بر ثانیه سرعت پایه باشد. متاسفانه ما همچنان درگیر سرعت بسیار پایین 128 کیلوبیت بر ثانیه هستیم در حالی که بر اساس اعلام اتحادیه جهانی مخابرات؛ پهنای باند کمتر از یک مگابیت بر ثانیه، اینترنت پرسرعت تعریف نمی‌شود. این موضوع به این معنی است که کاربران اینترنت ایران از حداقل حقوق شهروندی خود در دسترسی به سرعت بالای اینترنت محرومند. باید در این عرصه تغییر و تحولاتی رخ دهد. با سرعت پایین فرصت توسعه را در تمامی ابعاد از دست می‌دهیم. باید نگاه فرهنگی در این زمینه حاکم شود. اگر رشد فرهنگی در جامعه مورد توجه است باید عواملی چون فناوری و تکنولوژی نیز توسعه یابد تا به ارتقای فرهنگی جامعه کمک کنند.

اولویت‌های فناوری

توجه کنیم توسعه زیرساخت‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری است. بنابراین مسائل اقتصادی نیز در این بین بسیار حائز اهمیت است. دولت باید شرایطی را فراهم کند تا بخش خصوصی در تمامی ابعاد وارد میدان شوند. بخش خصوصی باید از سرمایه‌گذار حمایت کنند. تنها نگاه توسعه‌ای داشتن کافی نیست بلکه باید شرایط و زمینه‌های آن نیز فراهم شود؛ لذا ضرورت دارد از بخش خصوصی به منظور پیشبرد و توسعه دولت الکترونیکی و تجارت الکترونیکی حمایت کنیم. باید موانع و مشکلات پیش روی توسعه تجارت الکترونیک در کشور را به هر طریقی از میان برداشت. مواردی چون فقدان امنیت منابع مالی و اعتباری در بانکداری الکترونیک، نفوذپذیری حریم شخصی معاملات، فقدان امنیت اطلاعات (اطلاعات مالی و فنی)، فقدان حمایت‌های قانونی در ارتباط با امور خرید و فروش اینترنتی، عدم اطمینان در معاملات اینترنتی از سوی مشتریان که غالباً به افزایش هزینه‌های آن منجر می‌شود، عدم شفافیت در مورد میزان بدهی و تعهدات شرکت‌های اینترنتی (عدم اطلاع از ریسک بدهی‌ها)، فقدان چارچوب جامع تنظیم‌کننده مقررات و رفع دعاوی در تجارت الکترونیک و فقدان فرهنگ تجارت الکترونیک از جمله چالش‌ها بر سر راه تجارت الکترونیک است که باید مرتفع شوند.

امیدواری به آینده

خوشبختانه دولت یازدهم در زمینه توسعه بخش‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات گام‌هایی برداشته است اما این اقدام‌ها کافی نیست، باید تلاش‌ها افزایش یابد. البته قبول داریم دولت در این زمینه محدودیت‌هایی دارد و منابع مالی چندانی در حال حاضر به علت مسائل اقتصادی ناشی از تحریم‌ها در اختیار ندارد که به سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌ها بپردازد اما می‌توان امیدوار بود در آینده شرایط لازم فراهم شود. حداقل بسیار خرسندیم که این دولت نسبت به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات نگاه دست چندم ندارد و یکی از اولویت‌های اقتصادی کشور را بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار داده است.

نمره قبولی

برگزاری ثبت‌نام اینترنتی که کل جامعه را در برمی‌گیرد اگر با موفقیت انجام شود از توان بالای بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور حکایت دارد. هرچقدر در این زمینه عملکرد مناسبی داشته باشیم به همان میزان نیز می‌توانیم شرایطی برای توسعه زیرساخت‌های فناوری کشور فراهم کنیم. در این دوره به نظر می‌رسد جز در موارد محدود دولت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در ثبت‌نام اینترنتی موفق عمل کرده‌اند. اگر به دوره قبل نگاهی داشته باشیم در مقایسه با آن دوره می‌توان ثبت‌نام در طی 10 روز از میلیون‌ها خانوار ایرانی را کارنامه موفق این دولت عنوان کرد. در حالی که در دوره قبل چندین ماه دوره ثبت‌نام به طول انجامید. حتی از میزان خطاها کاسته شده است و صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان ایجاد شده است. البته با توجه به اینکه تاکنون این تجربه در کشور وجود نداشت می‌توان برای اولین بار انجام ثبت‌نام اینترنتی برای میلیون‌ها نفر از افراد جامعه را موفقیت‌آمیز دانست. البته بنده نمی‌گویم عملکرد ایده‌آل داشتیم چرا که هنوز مسائلی وجود دارد اما در ادامه در ثبت‌نام‌های بعدی اینترنتی چون انتخابات می‌توان از این تجربه در جهت عملکرد بهتر استفاده کرد. در مجموع می‌توان به دولت برای انجام این ماموریت نمره قبولی داد. باید توجه کنیم که انجام این عملیات فناوری مرهون همگرایی چند نهاد بزرگ کشور از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تا وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان هدفمندی یارانه‌ها و سیستم بانکی و سازمان ثبت احوال و دیگر نهادهای مرتبط بوده است. در روزهای ابتدایی اگرچه کاستی‌هایی وجود داشت اما در ادامه با هماهنگی‌های بیشتر و رفع مشکلات این نهادها موفق شدند در این زمینه به خوبی عمل کنند.

کاربردهای آی‌تی

وقتی با استفاده از مزایای فناوری می‌توان تا حدود بسیاری از هزینه‌های دولت در انجام کارهای بزرگی چون هدفمندی یارانه‌ها کاست باید اجازه توسعه زیرساخت‌ها را نیز داد. هراندازه از زیرساخت‌های قوی برخوردار باشیم، می‌توانیم خدمات مناسبی به عموم جامعه ارائه کنیم تا با کمترین مشکل و به آسانی ثبت‌نام انجام دهند. بنابراین تاکید داریم باید از محدودیت‌ها دست برداشت و زمینه را برای رشد و توسعه تکنولوژی فراهم کرد. اکنون زمان آن رسیده تا تعامل دولت و بخش خصوصی افزایش یابد. دولت کارهای نظارتی و سیاستگذاری را انجام دهد و فعالیت‌های تصدی‌گری را به بخش خصوصی واگذار کند. اگرچه در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات گام‌هایی در این زمینه برداشته شده است اما کفایت نمی‌کند. باید در تمام زمینه‌ها بخش خصوصی پیشتاز باشد تا با حاکم شدن زمینه رقابتی سالم قدم‌های شتابانی در جهت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور برداشته شود. تا شاهد روزی باشیم که شهروندان ایرانی از حداقل حقوق شهروندی در استفاده از اینترنت با سرعت‌های بالای دو مگا‌بیت بر ثانیه برخوردار شوند. این امید می‌رود که با توجه به سیاستگذاری‌هایی که دولت جدید در جهت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام داده است و حرکت در جهت تقویت زیرساخت‌های کشور در آینده نزدیک شاهد تحولات چشمگیر در این عرصه باشیم. دیگر نباید این فرصت را از دست بدهیم چرا که تعلل در این زمینه به معنای عدم جبران عقب‌ماندگی در عرصه اینترنت است که در دنیای امروز نقش بسزایی در توسعه اقتصادی کشورها دارد.