کلیاتی درباره لایحه حمایت از حقوق مالکیت فکری و ادبی
شفاف‌سازی قوانین موجود
به مناسبت سالگرد روز جهانی مالکیت فکری، چندی پیش نشستی با عنوان نقد پیش‌نویس لایحه قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط، در موسسه حقوق تطبیقی دانشگاه تهران برگزار شد.
به مناسبت سالگرد روز جهانی مالکیت فکری، چندی پیش نشستی با عنوان نقد پیش‌نویس لایحه قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط، در موسسه حقوق تطبیقی دانشگاه تهران برگزار شد. این نشست با حضور استادان حقوق خصوصی و مالکیت فکری در دانشگاه تهران به مرور این مباحث پرداخت. در این برنامه دکتر حسین صفایی عضو موسسه حقوق تطبیقی دانشگاه تهران سخنرانی خود را در زمینه کلیاتی راجع به لایحه حمایت از حقوق مالکیت فکری و ادبی ارائه کرد. دکتر صفایی در ابتدا تاریخچه قانونگذاری‌ها در زمینه مالکیت فکری در ایران را به طور مختصر بیان کرد: اولین اقداماتی که در این زمینه صورت گرفت در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ بود. در اداره مالکیت صنعتی در زمان دکتر میر حسینی. در زمان ایشان یک همکاری بین اداره مالکیت صنعتی و Wipo برقرار شد. Wipo یک پیش‌نویس دارد برای کشورهای در حال توسعه. منتها آن طرحی که برای ایران داده بودند با آن طرح کلی برای کشورهای در حال توسعه تفاوت داشت. منتها ما آمدیم کمیسیونی از استادان حقوق و مالکیت فکری تشکیل دادیم و مدت‌ها مطالعه شد. ما طرح wipo را کور‌کورانه قبول نکردیم، ماده به ماده بررسی کردیم و اصلاحاتی در آن
ایجاد کردیم که در سال ۱۳۸۰ آماده شد. حتی چند تن از حقوقدانان سفری به ژنو کردند برای اینکه بحث کنند با مسوولان Wipo. طرح مالکیت صنعتی هم در همین کمیسیون تدوین شد که بعدش تبدیل شد به قانونی که الان لازم‌الاجراست.
دکتر صفایی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران این‌گونه ادامه داد: این طرح به نظرم طرح خوبی بود منتها اینکه نماینده وزارت ارشاد در آن کمیسیون شرکت نداشت و در نتیجه این طرح به هر دلیلی مورد تایید وزارت ارشاد واقع نشد و گفتند این مساله دوباره مورد بررسی واقع شود. مجدداً در سال‌های ۸۳ و ۸۴ کمیسیونی در وزارت ارشاد تشکیل شد که بعضی از اعضای کمیسیون سابق در این کمیسیون شرکت داشتند و مطالعات خوبی هم انجام شد. ما البته طرح اولیه را مبنا قرار دادیم و دیگر از صفر شروع نکردیم. وزیر ارشاد وقت خیلی علاقه‌مند بود که این طرح به مجلس برود. منتها کمی دیر شد و نرسید به مجلس. بالاخره طرح سوم پیش‌نویس فعلی در سال‌های ۸۷ تا ۸۹ انجام شد. در شورای عالی اطلاع‌رسانی، بر اساس همان کارهای قبلی ما مطالعات بیشتری انجام دادیم و همان طرح تکمیل شد و به شکل فعلی که ملاحظه می‌کنید در آمد. این پیش‌نویس لایحه ۱۸۱ است و من با این تفصیل که به‌خاطر روند قانونگذاری ما وجود دارد، موافق نبودم. البته حسنی که این پیش‌نویس دارد بسیاری از قوانین پراکنده را به خوبی کنار هم جمع کرده است. وی در رابطه با اینکه نرم‌افزارهای رایانه‌ای ملحق به کدام دسته از انواع
تولیدات فکر به حساب می‌آید، نظر غالب را به الحاق نرم‌افزارها به آثار ادبی و هنری دانست، با وجود اینکه از دیدگاه دیگری بایستی به تولیدات صنعتی ملحق شود. وی افزود: در قوانین پیشین مواد خاصی راجع به نرم‌افزارهای رایانه‌ای پیش‌بینی نشده بود که در این پیش‌نویس در چند ماده ذکر شده است. دکتر حسین صفایی به برخی ویژگی‌ها و جنبه‌های مثبت پیش‌نویس لایحه پرداخت. وی با اشاره به مقدمه لایحه مذکور 12 ویژگی را که در آنها اشاره شده است، فهرست‌وار بیان کرد:
1- توسعه در مصادیق آثار مورد حمایت
2- رفع نقایص و ابهامات قوانین موجود
3- توسعه در حقوق مادی و معنوی پدید‌آورندگان آثار
4- توجه ویژه به قراردادهای نشر
5- حمایت گسترده و شفاف از حقوق پدید‌آورندگان آثار دیداری و شنیداری
6- اختصاص بخشی مستقل به حقوق مرتبط به منظور حمایت از اجرا‌کنندگان، تولید‌کنندگان آثار صوتی و مراکز پخش رادیو تلویزیونی
7- پیش‌بینی ضمانت اجراهای قوی مدنی، کیفری، اداری و گمرکی جهت جلوگیری از نقض حقوق پدید‌آورندگان
8- انطباق کامل با مقررات بین‌المللی
9- افزایش مدت حمایت از پدید‌آورندگان
10- توجه ویژه به تحولات ناشی از فناوری‌های جدید همچون حمایت از پایگاه‌های داده و آثار تولید‌شده توسط رایانه
11- بومی‌سازی قانون با عنایت به قوانین فقهی و حقوق کشور
12- استفاده حداکثری از حق رزروهایی که مقررات بین‌المللی برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته‌اند، از جمله توسعه در استثنائات حقوق مادی به منظور اهداف آموزشی و پژوهشی.
دیدگاه تان را بنویسید