دولت عجله نکند

هر دولتی حق دارد در راستای ترمیم کابینه گام بردارد تا بتواند انتظارات مردم را برآورده کند.

شما بر این باور هستید که خانه‌تکانی در دولت امری طبیعی است؟ به عبارت دیگر اگر دولت کابینه خود را ترمیم کند و عده‌ای از کابینه حذف شوند امر غیرعادی رخ نداده است؟

بله، دولت حق دارد کابینه خود را در همه حوزه‌ها همچون اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ترمیم کند. تغییر کابینه برای دولتی که برای نخستین بار تشکیل شده و به قولی تازه‌کار بوده و در سال‌های نخست قرار می‌گیرد، چندان غیرمنتظره نیست. هر تیمی چه تیم سیاسی، چه تیم اقتصادی و چه تیم اجتماعی و فرهنگی در دولت بعد از مدتی نیاز دارد تا متناسب با شرایط و فضای موجود خود را سازگار کرده و در صورت نیاز تغییر کند. به هر حال سلیقه‌های متفاوتی در کنار یکدیگر کار می‌کنند و بعد از مدتی عملکرد این افراد مورد سنجش قرار می‌گیرد. این کار بسیار مرسوم بوده و شما نباید از بیان چنین اظهاراتی تعجب کنید.

البته مردم خاطره چندان خوشایندی از تغییر کابینه ندارند کما اینکه در دولت گذشته کابینه به صورت فله‌ای تغییر کرد و مرتب وزرا عوض می‌شدند.

بله، سخن شما درست است. این کار در دولت گذشته، به قدری افراطی و غیرمنطقی همچون سایر اقدامات آن دولت، انجام شد که بسیاری ناخودآگاه به دنبال خبر احتمال تغییر در کابینه، به یاد اقدامات دولت گذشته می‌افتادند. نفس این اقدام در دولت قبل زیر سوال رفت. وقتی نفس این کار مثبت شمرده می‌شود، رویکرد دولت قبل، به هیچ عنوان مورد توجه ما قرار نمی‌گیرد. به نظر می‌رسد این کار باید به دور از هرگونه افراط و تفریط انجام شود.

یعنی اقدامات دولت قبل را در راستای تغییر کابینه افراطی می‌دانید؟

بله، البته شما نباید این انتظار را داشته باشید که هیچ تغییری صورت نگیرد و از افراط به ورطه تفریط بیفتیم. اگر تیم کابینه در طول مدت زمان فعالیت خود و انجام امور اجرایی متوجه شود که کابینه نیاز به تغییر و ترمیم دارد باید حتماً این کار انجام شود. عامل موثر دیگر تغییر شرایط است؛ زمانی که شما در حال انجام یک طرح صنعتی هستید مدیر پروژه که همان مدیرعامل است یک فکر و اندیشه دارد. زمانی که این طرح و کارخانه به بهره‌برداری برسد بهتر است تیم موجود تغییر کند، چون اهداف عوض شده است.

یعنی بر این باور هستید که شرایط موجود اقتضا می‌کند دولت کادر مدیریتی خود را تغییر دهد؟

بله، به هر حال در دوران پیشاتحریم و هنگام تحریم باید یک تیم اقتصادی در مصدر امور قرار بگیرد تا کشور را از موقعیتی که دولت در انتهای دولت احمدی‌نژاد یعنی تابستان 92 با آن مواجه بود، نجات دهد. به هر حال وظیفه تیم اقتصادی در مدت زمان طی‌شده این بود که کشور را از پرتگاه هولناک اجتماعی و اقتصادی و امنیتی نجات دهد. زمانی که این کار انجام شد لازم است تیم مدیریتی دیگری در راس کار قرار بگیرد تا بتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد.

به نظر شما نمی‌توان از این تغییرات برداشت منفی کرد؟

شما نباید تغییرات در کابینه را به معنای عزل یا برکناری بدانید. به هر حال با توجه به تغییر شرایط موجود باید کادر مدیریتی هم عوض شود. به نظر می‌رسد با توجه به تغییر شرایط باید افراد و آدم‌های جدید جایگزین شوند. بر همین اساس ارزیابی من این است که تغییر کابینه در کشور بسیار امر عادی و پذیرفته‌شده‌ای است. شما این نکته را مورد توجه قرار بدهید که دولت شرایط خود را بررسی کرده و نقاط ضعف را شناسایی کرده است. حال اگر در تیرماه دولت به توافقنامه نهایی دست پیدا کند، در این صورت شرایط جدیدی بر اقتصاد کشور حاکم می‌شود که این ضرورت را ایجاد می‌کند تا در راس وزارتخانه‌ها افراد جدیدی قرار بگیرند و کشور را به تناسب نیازهای جدید ایجاد‌شده، اداره کنند.

منظورتان این است که اهداف، سیاست‌ها و خط‌مشی‌ها عوض می‌شود؟

امکان دارد در حوزه اقتصادی یک هدف برای یک تیم عملیاتی تعریف شود. در شرایط تحریم وظیفه این تیم این است که انواع راهکارها را بررسی کند تا بتواند تحریم را خنثی و بی‌اثر کند. زمانی که تحریم‌ها برداشته شود دیگر اقتصاد کشور با چنین مشکلی روبه‌رو نیست. در این زمان ماموریت دیگری برای این تیم اقتصادی تعریف می‌شود که باید در همان راستا حرکت کند. در این شرایط امکان دارد راهکارهای پیدا کردن حداکثر تعامل با نظام بین‌الملل در اولویت قرار بگیرد. در گام دوم می‌توان برای این تیم مدیریتی این وظیفه را قائل شد تا از اقتصاد ایران در برابر واردات گسترده حمایت کند. دولت باید بتواند این دو ماموریت بسیار متفاوت را به سرانجام برساند. به همین دلیل طبیعی است که دولت به دو تیم متفاوت نیاز داشته باشد. یک تیم قرار است تحریم‌ها را خنثی کند و تیم دیگر قرار است دولت را به نظام بین‌الملل معرفی کند.

فارغ از تغییر اهداف در راس دولت، به نظر می‌رسد وزرایی که تقابل بیشتری با مجلس دارند و کارنامه آنها چندان موفق نیست در اولویت برکناری هستند، شما در این مورد چه نظری دارید؟

نظر من این است که مجلس در این حوزه نمی‌تواند بدون نظر مثبت برخی از مراجع و نهادها، وزرای دولت را استیضاح و برکنار کند.

یعنی معتقد هستید مجلس نقش تعیین‌کننده‌ای در تغییرات کابینه ندارد؟

من اعتقاد دارم که مجلس تاثیری بر حوزه تغییر وزرا ندارد. وقتی قرار شود یک وزیر استیضاح می‌شود و اگر تصمیمی به جز این گرفته شود، امکان ندارد که آن وزیر استیضاح شود. باور من این است که این مجلس به تنهایی نمی‌تواند شرایطی را فراهم کند که وزرا عوض شوند. نوع تعامل آقای روحانی با مقام معظم رهبری تعیین‌کننده این است که ترمیم کابینه باید انجام شود یا خیر؟ آیا مجلس مقاومت می‌کند یا خیر؟ به نظر من بسیاری از نهادها می‌توانند در تصمیم‌گیری مجلس برای استیضاح یا عدم استیضاح وزرای دولت تاثیر بگذارند.

به نظر شما تغییر وزرا در حوزه سیاست هم محتمل است. امکان دارد تغییری در حوزه وزرای سیاسی هم رخ بدهد؟

امکان دارد که این اتفاق رخ بدهد. در حوزه سیاسی اختلاف‌نظر بیشتری با همان مرجعی وجود دارد که دولت همواره خودش را با آن تنظیم می‌کند. در حوزه اقتصاد و سیاست ‌خارجی وفاق بیشتری وجود دارد. در حال حاضر آقای روحانی با حاکمیت بر سر اقتصاد و سیاست خارجی اتفاق نظر دارد. به همین دلیل هر کاری در این حوزه با حمایت روبه‌رو می‌شود. اما در حوزه فرهنگی و اجتماعی این اتفاق نظر وجود ندارد. شما مشاهده می‌کنید که سر و صدا و اعتراض نسبت به عملکرد وزارت کشور از وزارت صنایع بیشتر است اما بحث تغییرات در وزارت صنعت و... به مراتب بیشتر از وزارت کشور است.

چرا این ارزیابی را دارید؟

وزارت کشور و... محل اختلاف است. اگر قرار شود وزیری عزل شود به راحتی امکان نصب وجود ندارد. به عبارت صریح‌تر امکان یک نصب موثرتر وجود ندارد. با وجود این مشاهده می‌شود اختیارات دولت در حوزه اقتصاد به مراتب بیشتر است. در این شرایط وفاق بیشتری وجود دارد. اگر قرار شود وزرای وزارتخانه‌های مورد وفاق عوض شود، مجلس در این حوزه هیچ مقاومتی نمی‌کند.

بسیاری بر این باورند که در آستانه برگزاری انتخابات مجلس دولت نیاز دارد یک خانه‌تکانی را در درون خود انجام دهد تا در انتخابات پیش روی مجلس برنده شود.

جواب به این سوال کمی پیچیده می‌شود. شما این نکته را مدنظر قرار بدهید که در سال آخر مجلس تعداد استیضاح‌ها کم می‌شود. در یک سال باقی مانده بسیاری از نمایندگان بیشتر نگران خود هستند تا در سال آینده حتماً رای بیاورند یا اینکه مبادا در انتخابات آینده به دلیل وجود نگاه حاکم، ردصلاحیت شوند. در این شرایط دست دولت بازتر است تا تغییراتی را ایجاد کند. به همان دلیل بسیاری بر این باور هستند که زمان مناسب برای ایجاد تغییرات مذکور، این زمان است. هرچند نمی‌توان در این مورد پیش‌بینی دقیقی داشت. با توجه به اینکه ارزیابی موجود این است که مجلس بعدی مجلس متعادل‌تری خواهد بود من تصور می‌کنم دولت برای ایجاد تغییرات نباید عجله‌ای داشته باشد. من این ارزیابی را که چون مجلس در حال تغییر است، باید تغییرات کابینه زودتر انجام شود قبول ندارم.

اگر مجلس در این حوزه تاثیرگذار مطلق نیست پس به نظر شما چه مبنایی رابطه بین دولت و مجلس را تنظیم می‌کند؟

به نظرم مبنای برخوردهای تند مجلس با دولت از درون مجلس شکل نمی‌گیرد و عوامل دیگری تاثیرگذار هستند. این مبنا از تعامل دولت با حکومت گرفته می‌شود و نمایندگان از این مدل تبعیت می‌کنند.

شما این ارزیابی را چطور انجام دادید که مجلس آینده مجلسی متعادل خواهد بود؟

من این ارزیابی را قبل از روی کار آمدن دولت آقای روحانی کردم. به نظرم هر دو طرف طیف سیاسی به سمت مرکز حرکت کرده و متعادل می‌شوند.

یعنی اعتقاد دارید در مجلس آینده جایی برای تندروها وجود ندارد؟ ارزیابی شما این است که تفکری همسو با دولت روی کار می‌آید؟

تقریباً. افراد تندرو از هر دو جناح سیاسی در مجلس آینده جایی نخواهند داشت و افراد متعادل رای می‌آورند.

البته این احتمال وجود دارد که دولت به خاطر شرایط کنونی مجلس این زمان را برای تغییر کابینه مناسب بداند. در این مورد چه نظری دارید؟ همچنان که دولت احمدی‌نژاد همین کار را انجام داد.

این فرض شما مستلزم این است که شما تثیرگذاری نهادهای موجود بر عملکرد مجلس را نادیده بگیرید. بر این باور هستم که به عوامل متعددی در استیضاح وزیر موثر است.

شما به عنوان یک داور اگر بخواهید بهترین وزیران دولت آقای روحانی را معرفی کنید، کدام وزیر در راس قرار می‌گیرد؟

من بهترین وزیر آقای روحانی را که موفق عمل کرده است آقای قاضی‌زاده‌هاشمی می‌دانم. عملکرد آقای هاشمی توانست ایران را نجات بدهد. البته شما نمی‌توانید این وزیر را در یک فضای خاص و بدون تاثیر از اطراف در نظر بگیرید. اگر وزیری همچون قاضی‌زاده‌هاشمی اعتبارات لازم را نداشت نمی‌توانست موفق شود. شما این نکته را مورد توجه قرار بدهید که به هر حال اختصاص بودجه به وزارت بهداشت حاصل رایزنی‌های رئیس‌جمهور و تلاش سازمان برنامه و بودجه و کل دولت بود. تامین این بودجه حاصل تلاش آقای زنگنه و... است و مهم‌تر اینکه تلاش‌های آقای ظریف توانست 20 میلیارد دلار از سرمایه‌های بلوکه‌شده را به ایران بازگرداند. من بر این باورم که دولت روحانی بهترین دستاورد را در حوزه بهداشت داشته است. هرچند شخص آقای قاضی‌زاده‌هاشمی را به تنهایی موفق نمی‌دانم. اگر اعتباراتی به این حوزه اختصاص پیدا نمی‌کرد، وزارت بهداشت نمی‌توانست موفق شود. اولین موفقیت دولت در حوزه بهداشت و درمان و در گام بعدی در سیاست خارجی ثبت می‌شود.

ضعیف‌ترین وزارتخانه را کدام وزارتخانه می‌دانید که احتمال دارد به زودی وزیر آن وزارتخانه با دولت خداحافظی کند؟

برآوردی در این حوزه ندارم تا ضعیف‌ترین وزیر را انتخاب کنم. در مجموعه وزارت رفاه با توجه به بنگاهداری بسیار بزرگ و وزارت راه و شهرسازی با توجه به پروژه‌های عظیم که در دست اجرا دارند، انتظار بیشتری وجود داشت تا موفق شوند. در بخش صنعت می‌توان گفت حوزه خودروسازی موفق بوده اما سایر صنایع پیشرفت چندانی نداشتند.

این عدم موفقیت از چه چیزی نشأت می‌گیرد؟

این عدم موفقیت از برخی ناهماهنگی‌ها سرچشمه می‌گیرد. به هر حال در برابر سیاست افزایش قیمت حامل‌های انرژی و سیاست عدم اعطای یارانه مقاومت می‌شود. من نه این شکست را به حساب وزرا می‌گذارم و نه آن موفقیت را در کارنامه وزرا ثبت می‌کنم. تصور من این است که دولت در برخی از حوزه‌ها موفق عمل کرده و در برخی از حوزه‌ها موفقیت زیادی نداشته است.

فکر می‌کنید کدام وزیر در اولویت تغییر از سوی آقای روحانی قرار می‌گیرد؟

من در این مورد نظری ندارم. به هر حال برای قضاوت در این حوزه باید نسبت به روابط موجود در دولت اشراف داشته باشم که من چنین اشرافی ندارم. تعامل دولت با حکومت از عوامل دیگری است که در این حوزه تاثیر می‌گذارد، از سوی دیگر وضعیت فعلی مجلس و انتخابات پیش‌رو کشمکش‌های سیاسی و احتمال توافق در تیرماه همه عواملی است که در این تصمیم‌گیری تاثیر می‌گذارد. البته این موضوعات از نظر من بی‌اهمیت بوده و همچنان اعتقاد دارم که دولت در تغییر کابینه مختار است. این تغییر از نظر من کاری بسیار عادی در حوزه مدیریتی است. به هر حال دولت با توجه به شرایط موجود موضوع را بررسی می‌کند که می‌تواند با این افراد حاضر کار کند یا خیر؟ عملکرد دولت در مورد اختصاص سبد کالایی به فقرا، سامان دادن وضعیت بهداشت و کاهش تورم همه حاصل سیاست‌های کلان دولت است. به هیچ‌وجه امکان ندارد که یک وزیر بتواند به صورت تعیین‌کننده‌ای، وزارتخانه خود را فشل کند یا به نقطه اوج برساند. شاکله دولت است که در هر حوزه‌ای کار می‌کند و موجب موفقیت یا شکست می‌شود. اگر آقای زنگنه و ظریف سالانه مبلغ 10، 15 میلیارد دلار وارد اقتصاد ایران نمی‌کردند بعید به نظر می‌رسد که دولت روحانی می‌توانست در حوزه بهداشت و درمان موفق شود. شاید من از حوزه وزارت راه انتقاد کنم که چرا به این صورت عمل می‌کند اما زمانی که متوجه می‌شوم دولت سیاست انقباضی را اعمال کرده است، می‌فهمم که نمی‌توان به آنها خرده‌ای گرفت. اگر من انتقاد می‌کنم انتقاد من معطوف به سیاست‌های انقباضی دولت است. همچنان که من از سیاست افزایش قیمت حامل‌های انرژی در سال 94 دفاع می‌کنم. دولت می‌توانست با اتخاذ سیاست اقتصادی اندکی تهاجمی‌تر، موفق‌تر شود. با این حال دولت تمایل دارد در این حوزه محافظه‌کارانه عمل کند. دولت حتماً در این حوزه استدلال‌های خاص خود را دارد، اما دولت آقای روحانی می‌توانست اندکی صریح‌تر عمل کند. در این صورت قطعاً موفقیت بیشتری به دست می‌آورد. به نظر من بهتر بود حذف یارانه سریع‌تر انجام می‌شد. موضوعی که اهمیت صد‌برابری دارد افزایش قیمت حامل‌های انرژی است که نادیده گرفته شده است. من واقعاً نمی‌دانم که چرا دولت این افزایش را متوقف کرده است؟ از سوی دیگر باید قیمت حامل‌های انرژی افزایش یابد، اینکه عده‌ای این ارزیابی را دارند که افزایش قیمت حامل‌های انرژی منجر به تورم می‌شود یک حرف غیرعلمی است که من به هیچ‌وجه آن را قبول نمی‌کنم. این حرف بسیار کودکانه است که بارها خلاف آن ثابت شده است.

شاید به این دلیل بوده است که فشار زیادی به مردم وارد می‌شد، به همین دلیل دولت افزایش قیمت را متوقف کرد؟

این اصلاً ربطی به فشار به مردم ندارد. این صحبت‌های من در جهت رفع فشار از ملت است، هر فردی این ارزیابی را قبول ندارد، دروغ گفته است. اگر دولت بنزین را اندکی گران‌تر می‌کرد اما به مردم یارانه شیر می‌داد این موضوع به مراتب بیشتر به سود مردم بود. با این حال چرا شما پیش‌داوری می‌کنید به نظر من همین مطبوعاتی‌ها هستند که بابای کشور را درآورده‌اند. به نظر من مطبوعاتی‌ها حرف‌های پوپولیستی می‌زنند که ضد‌مردم است. جالب است بدانید که مصرف بنزین از ابتدای امسال دو درصد افزایش یافته است. شک نکنید که به دنبال افزایش مصرف بنزین، میزان سرطان افزایش می‌یابد در حالی که امکان کنترل مصرف بنزین وجود داشت. در این صورت دولت می‌توانست به مردم یارانه شیر بدهد یا به حوزه بهداشت پول تزریق کند. این نکته را مورد توجه قرار بدهید که دولت در حوزه بیمارستان‌های دولتی کار بسیار بزرگی کرده است که توانست رویای نیم‌قرن اخیر را محقق کند. این کار با منابع دولتی صورت گرفته است. بهتر است که شما این کار را بکنید تا اینکه با یک نگرش سطحی‌گرایانه و کودکانه در خیابان دنبال پورشه‌های مردم راه بیفتید که چرا دور‌دور می‌کنید؟ این کار نگاه ساده و کودکانه‌ای است که نگرش هوگوچاوزیسم را اجرایی می‌کند. شما به جای این کار و ممانعت از دور‌دور کردن مردم با پورشه، بهتر است که از این افراد پول بگیرید. شما با این پول می‌توانید مشکلات مردم را حل کنید.