دوراهی یارانه

دولت و مجلس سرانجام بر سر حذف یارانه عده‌ای توافق کرده‌اند. اما اکنون یک اختلاف‌نظر جدید پیش آمده است؛ مجلس می‌خواهد تنها یارانه ثروتمندان را قطع کند و دولت می‌خواهد تنها به فقرا یارانه بدهد. تفاوت میان این دو هم اختلاف 30 هزار میلیاردتومانی در منابع هدفمندی است و فاصله 49 میلیون‌نفری در تعداد یارانه‌بگیران.

شناسایی و حذف یارانه ثروتمندان پیشنهاد مجلس است. پیشنهادی که مجلس آن را به شکل مصوبه در قانون آورده و مدتی است آن را روی میز دولت گذاشته است. بر اساس آنچه مجلس تصویب کرده دولت باید ثروتمندان را شناسایی و یارانه‌شان را حذف کند.

در حالی که فرآیند شناسایی ثروتمندان آغاز شده و گویا به کندی پیش می‌رود، وزیر اقتصاد خبر داده شیوه مدنظر دولت برای حذف یارانه‌ها نقطه مقابل پیشنهاد مجلس است. چون «دولت به دنبال حذف یارانه نقدی و پرداخت آن تنها به اقشار فقیر و پایین‌دست بوده اما مجلس مصوبه را به شکل حذف یارانه از طرف دیگر طیف یعنی پردرآمدها تصویب کرده است.» دولت خواستار این شیوه است چون آن‌طور که وزیر اقتصاد گفته «پرداخت یارانه نقدی تنها به نیازمندان به مراتب ساده‌تر از حذف افراد پردرآمد است و راحت‌تر و سریع‌تر به نتیجه می‌رسد چون اطلاعات کافی در مورد ثروتمندان وجود ندارد.» اما گویا تنها راحت بودن و سرعت عمل شناسایی فقرا مشوق دولت برای توسل به پرداخت یارانه به فقرا نیست. چون همه می‌دانند که بانک‌های آماری و اطلاعاتی دولت ضعیف است. هم بانک اطلاعاتی فقرا و هم ثروتمندان. حتی شاید نتوان گفت بانک‌های متعددی هم وجود دارد. چون به نظر می‌رسد دولت همانقدر که امکان شناسایی افراد ثروتمند را ندارد به همان میزان هم به اطلاعات خانواده‌های کم‌درآمد دسترسی ندارد. مگر آنکه بخواهد بانک اطلاعاتی کمیته امام خمینی (ره) یا سازمان بهزیستی را مبنا قرار دهد و باقی یارانه‌بگیران را یکسره حذف کند که بارها هشدار داده شده که اطلاعات این بانک‌ها هم کامل نیست و همه دهک‌های پایین را در بر نمی‌گیرد.

بیشتر به نظر می‌رسد دولت با تاکید بر شناسایی فقرا در نظر دارد یارانه کمتری بپردازد و منابع بیشتری را آزاد کند. این موضوعی است که وزیر اقتصاد در اظهارات خود در میزگرد پایانی همایش سیاست‌های پولی و ارزی برای اولین بار آن را اعلام کرد و صراحتاً از تلاش دولت برای آزادسازی 30 هزار میلیارد تومان از منابع یارانه نقدی خبر داد.

طیب‌نیا گفته: «ما باید یارانه را تنها به افراد کم‌درآمد بدهیم و بتوانیم حداقل 30 هزار میلیارد تومان از این منابع را آزاد کنیم تا بدهی بخش خصوصی را پرداخت کنیم که خود به نظام بانکی بدهکار است.» خبری که نشان می‌دهد خیز دولت برای حذف یارانه بسیار بیشتر از خیز مجلس است. مجلس حرف از حذف شش میلیون‌نفری ثروتمندان می‌زند و دولت گویا 9 برابر این میزان را در نظر دارد. چون اگر بخواهد 30 هزار میلیارد تومان در منابع یارانه‌های نقدی صرفه‌جویی کند باید یارانه 54 میلیون و 945 هزار نفر را حذف کند. یا از زاویه دیگر اگر کل منابع یارانه‌های نقدی 39 هزار میلیارد تومان باشد و دولت بخواهد 30 هزار میلیارد تومان آن را آزاد کند یعنی دولت می‌خواهد تنها به 18 میلیون نفر یارانه نقدی بدهد. حال سوال این است که کدام شیوه کارآمدتر است؛ حذف ثروتمندان یا شناسایی فقرا؟ اما سوال مهم‌تر این است که دولتی که در حذف شش میلیون‌نفری مانده است آیا حاضر است تبعات حذف 54 میلیون یارانه‌بگیر را به جان بخرد و اقتصاد را از این معضل شش‌ساله نجات دهد؟