اتفاق مبارکی که کافی نیست

در سال 1997 میلادی، کشورهای صنعتی متعهد شدند که ظرف 10 سال آینده میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را به 5 درصد کاهش دهند. بر اساس یکی از بندهای این پیمان که به پیمان «کیوتو» معروف شد؛ تا سال 2007 میلادی کشورهایی که دارای نیروگاه‌های فسیلی باشند، باید درصدی از درآمد به دست آمده از محل انرژی‌های فسیلی را به عنوان «مالیات» به سازمان ملل پرداخت کنند. این موضوع موجب شد برخی از کشورهای صنعتی دست به تغییراتی در زمینه تامین انرژی بزنند تا منوکسید کربن کمتری تولید کنند و مالیات ندهند. از این رو، استفاده از انرژی‌های پاک - هسته‌ای، بادی و خورشیدی‌- در دستور کار کشورهای مختلف قرار گرفت. ساخت نیروگاه‌های اتمی نیز با همین هدف تعریف می‌شود. نیروگاه‌های اتمی از نظر سوخت و قیمت تمام‌شده برق تولیدی، سرمایه‌گذاری بیشتری نسبت به دیگر انواع نیروگاه‌ها می‌خواهد. اما در نهایت اگر راهکاری اندیشیده شود که سوخت ارزان‌تری برای تولید انرژی برق در این نیروگاه‌ها تولید شود؛ هم به لحاظ زیست‌محیطی یک انرژی پاک محسوب می‌شود و هم به لحاظ قیمتی به صرفه‌تر است. اما آیا در ایران نیز همین‌طور است؟
برخی می‌گویند شاید بهتر بود به جای صرف هزینه هنگفت و مدت زمانی بیش از سه دهه، سرمایه‌گذاری به سمت انرژی‌های پاک چون انرژی خورشیدی یا بادی سوق پیدا می‌کرد؛ بهتر بود شبکه فرسوده انتقال برق ایران ترمیم می‌شد یا قیمت برق واقعی می‌شد و مصرف کاهش پیدا می‌کرد و از این طریق کسری موجود در برق تامین می‌شد. اما تکنولوژی و مسائل زیست‌محیطی یا اقتصادی شرایطی را ایجاب می‌کند که تولید برق از انرژی‌های پاک در دستور کار باشد. انرژی اتمی یکی از این انرژی‌های پاک است؛ اما در کشور ما ظرفیت‌های دیگری نیز نظیر انرژی باد یا خورشیدی وجود دارد که استفاده چندانی از آنها نشده است. همین الان با سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها، در شمال آفریقا برق از طریق انرژی خورشیدی تولید می‌شود و بخشی از آن به کشورهای اروپایی می‌رود که از نعمت خورشید کم‌بهره‌اند.
نکته در اینجاست که در هشت سال گذشته، توان سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی دولت به سمت ساخت نیروگاه‌های فسیلی رفته و کمتر به ترمیم شبکه انتقال برق توجه شده است. در حالی که می‌توان از طریق ترمیم این شبکه 10 هزار مگاوات برق تولید کرد و 10 هزار مگاوات دیگر نیز از محل واقعی‌سازی نرخ برق و به تبع آن کاهش مصرف برق خانگی و صنعتی در شبکه می‌ماند. در حال حاضر مصرف برق در ایران به قدری بالاست که هر‌ساله نیاز به ظرفیت‌سازی جدید چهار هزار مگاواتی داریم و مصرف برق در ساعات اوج مصرف 20 هزار مگاوات بیشتر می‌شود.
با این تصویری که از وضعیت تولید و مصرف برق وجود دارد؛ به نظر می‌رسد نیروگاه اتمی بتواند بخشی از نیازهای روزافزون برق ایران را تامین کند. نیروگاه اتمی برای ایران یک انتخاب درست و راهی برای تولید انرژی پاک است که طبق پیمان «کیوتو» باید انجام گیرد. حتی کشورهایی مانند ترکیه و امارات نیز هم‌اکنون به دنبال تولید برق از این راه هستند. اما این کافی نیست. به نظر می‌رسد تولید برق از طریق انرژی خورشیدی می‌تواند گزینه دیگر ایران باشد. در ایران به واسطه وجود خورشید گرم و تابان که در کویر مرکزی وجود دارد؛ ظرفیت تولید 120 هزار مگاوات برق از طریق انرژی خورشیدی وجود دارد. به این رقم دقت کنید. 120 هزار مگاوات برق عدد بزرگی است که می‌توان از طریق سرمایه‌گذاری روی یک انرژی پاک و خدادادی به دست آورد.
بنابراین اگر بخواهم موضوع راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر را جمع‌بندی کنم به نظر می‌رسد می‌توانم چند مورد را بیان کنم: ابتدا اینکه نیروگاه بوشهر می‌تواند بخشی از نیاز موجود به برق را تامین کند و این خوب است. اما در گام بعدی باید فکری به حال شبکه انتقال برق کرد که در این هشت سال مورد بی‌توجهی قرار گرفته و آقای چیت‌چیان وزیر نیرو، باید آن را حل و فصل کند. ضمن اینکه انرژی‌های پاک دیگر نظیر انرژی باد و خورشید پتانسیلی است که اگرچه هزینه بالاتری برای سرمایه‌گذاری دارد؛ اما در حداقل امکان موجود، خطری در‌بر ندارد و هزینه چندانی نیز برای دولت ایجاد نمی‌کند. فعلاً نیروگاه بوشهر می‌تواند نیاز استان‌هایی مانند فارس یا بوشهر و حتی مناطقی مانند عسلویه را برطرف کند که این مناطق با مشکلات زیادی برای تامین برق مواجه‌اند و این اتفاق مبارکی است. اما راه‌اندازی نیروگاه بوشهر گام اول است و بهتر است دولت به دنبال تولید برق از دیگر راه‌های «پاک» نیز برود.