سازمان استاندارد بررسی نکرده است

این نامه را چهار عضو دولت با توجه به دغدغه‌های مردم و نمایندگان مجلس نوشته‌اند و تاکیدشان بر کاهش برنامه‌های کاهش آلودگی هوا بوده است. درواقع به فعالیت یکپارچه و هماهنگ در زمینه‌های مرتبط با کاهش آلودگی هوا از جمله سوخت، خودرو، نیروگاه‌ها، مدیریت حمل‌ونقل عمومی و نیروگاه‌ها، پیش‌بینی پایش آلودگی هوا و آموزش و اطلاع‌رسانی و زیرساخت‌های شهری تاکید کرده است و البته عزم دولت را برای تولید انواع فرآورده‌های نفتی به ویژه بنزین منطبق با ضوابط مصوب به لاریجانی ارائه کرده است. اما به طور کلی، تعامل و همفکری هر چهار دستگاه اجرایی منتج به نگارش این نامه شده است.

این نامه نوشته شده و نام رئیس سازمان استاندارد نیز در میان امضا‌کنندگان آن دیده می‌شود؛ از نظر سازمان استاندارد چه دلایلی برای غیر‌استاندارد بودن بنزین پتروشیمی‌ها وجود داشته است؟

در این نامه کلیات مطرح ‌شده و ما روی بنزین پتروشیمی‌ها بررسی نداشته‌ایم. سازمان استاندارد فرآورده ملی را صرفاً جهت انطباق با استاندارد ملی بررسی می‌کند. همان گونه که پیش از این اشاره کردم، نمونه فرآورده‌های نهایی که ما در سال 1392 مورد بررسی قرار داده‌ایم، منطبق با استانداردها بوده است. اکنون هم در حال نمونه‌گیری از 10 کلانشهر هستیم و در حال آزمایش بیش از 50 نمونه هستیم و در آینده نتایج آن را به مردم ارائه خواهیم کرد.

بنزین یورو 4 از بهمن و اسفند 1392 توزیع شده است. شما ظاهراً پس از توزیع بنزین یورو4 اقدام به آزمایش آن کرده‌اید. به هر حال حرف و حدیث‌ها پیرامون اثر بنزین بر آلودگی هوا از ماه‌ها پیش در میان کارشناسان و رسانه‌ها مطرح بود.

به رغم اینکه بر اساس قانون مسوولیتی بر عهده نداشتیم، اما به دلیل همین حساسیت‌ها این آزمون‌ها را به انجام رساندیم. اکنون هم این آزمایش‌ها ادامه دارد و آزمایشگاهی را در بندرعباس با هزینه بالایی تجهیز کرده‌ایم تا بتوانیم این دغدغه‌های مردم را برطرف کنیم.

به طور کلی تعیین استانداردهای بنزین بر عهده کدام نهاد است؟

استانداردها به طور کلی در چهار دسته قابل تقسیم‌بندی هستند؛ یک دسته از استانداردها بخشی و سازمانی‌اند. دسته‌ای از استانداردها ملی بوده و بخشی دیگر، منطقه‌ای و بین‌المللی است. موضوع استاندارد بنزین ذیل ماده 3 قانون اصلاح قوانین و مقررات سازمان ملی استاندارد مطرح شده است که مسوولیت تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی را در این زمینه بر عهده سازمان ملی استاندارد قرار داده است.

بیش از یک سال است که موضوع سرطان‌زا بودن بنزین‌های تولیدشده در پتروشیمی‌ها مطرح می‌شود، اما به رغم مسوولیتی که قانون بر عهده سازمان استاندارد نهاده است، تاکنون موضع‌گیری قاطعی از سوی این سازمان مشاهده نشده است...

در سال 1391 به موجب قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت، تعیین، بازنگری و نظارت بر حسن اجرای استانداردهای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی و پالایش و حتی صدور گواهینامه‌ها در حوزه وظایف و اختیارات وزارت نفت قرار گرفت. هیات وزیران وقت هم در آیین‌نامه اجرایی بند 3 ماده واحده قانون بودجه سال 1391 نظارت بر رعایت کیفی استانداردهای فرآورده‌های نفتی تولید داخل و وارداتی را توسط بخش خصوصی و دولتی با مسوولیت و تایید اداره صادرات و مبادلات واحد نفتی را بر عهده وزارت نفت قرار داد. در واقع این مباحث در مورد بنزین زمانی مطرح شد که این قوانین و آیین‌نامه نظارت بر استانداردها بر عهده وزارت نفت گذاشته بود. به هر حال، این یک قانون است و دارای آیین‌نامه اجرایی است. اما به طور کلی، استاندارد ملی ایران با عنوان ویژگی موتورهای درون‌سوز، معادل یورو 4 است و میان ما، وزارت نفت و سازمان محیط زیست در مورد تعیین استاندارد سوخت اختلاف‌نظری وجود ندارد. در واقع همه به استاندارد یورو 4 که معادل همان استاندارد ملی هم هست تاکید دارند.

حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا استانداردهایی که برای بنزین تعیین شده است، مطابق با استانداردهای جهانی است؟

بله، استاندارد یورو 4 برای اولین بار سال 1378 یا 1999 تدوین شد که این استاندارد معادل یورو 2 بود. وقتی در سال 2005 اروپا استاندارد یورو 4 را جایگزین یورو 2 کرد، بلافاصله در ایران استاندارد یورو 2 مورد تجدیدنظر قرار گرفت و در سال 1387 تجدیدنظر شد و اکنون معادل یورو4 است و همان زمان نیز دولت مصوبه‌ای داشت که این استاندارد از سال 1391 برای خودروها و سوخت تا سال 1393 به تدریج اعمال شود.

این را هم بگویم که بنزین از سال 1383 مشمول استاندارد اجباری شد اما متاسفانه در همان سال، توجیه علمی، فنی و آزمایشگاهی مورد نیاز برای تصویب در شورای عالی استاندارد ارائه نشده بود. رعایت این استانداردها زمانی اجباری شد که مسوولان وقت و معاونان وزارت نفت و سازمان ملی استاندارد توافق کردند، آزمون‌های کنترل کیفیت بنزین را بخش‌های ذی‌ربط وزارت نفت، یعنی شرکت ملی پالایش و پخش انجام دهد و نتایج آن را برای درج در پرونده به سازمان ملی استاندارد اعلام کند. به این شکل و با آن توافق وزارت نفت این نظارت را تا سال 1391 به انجام رساند و گزارش‌ها جز در سال 1391 به طور مرتب به دست سازمان ملی استاندارد رسیده است.

تولید بنزین در مجتمع‌های پتروشیمی، از سال 1389 آغاز شده است و آن‌گونه که در مستندات سازمان حفاظت محیط زیست وجود دارد، برخی ترکیبات در این نوع بنزین‌ها از حد استاندارد بالاتر بوده است، آیا شما در گزارش‌هایی که وزارت نفت از کنترل کیفیت بنزین‌ها ارائه می‌کرد، با این موارد مواجه نشدید؟

بنزین‌های ریفورمیت و پیرولیز پتروشیمی یک اکتان‌افزاست که برای اختلاط در اختیار پالایشگاه‌ها قرار می‌گرفت تا اکتان بنزین را افزایش دهد. اما گزارشی از توزیع این نوع بنزین در جایگاه‌های عرضه سوخت وجود ندارد.

اما سازمان محیط زیست می‌گوید، سوخت مصرفی در خودروها حاوی ترکیبات ویژه‌ای است که در صورت عدم رعایت استاندارد، ترکیبات متعددی از مواد سرطان‌زا و سمی از قبیل بنزن، فلزات سنگین و ترکیبات آروماتیک را در هوا منتشر می‌کند.

سازمان استاندارد در سال 1392 آزمون‌هایی را در سطح بنزین‌هایی که عرضه می‌شده است، به انجام رساند، خوشبختانه، میزان بنزن نمونه‌هایی که به عنوان سوخت پاک و یورو 4 عرضه شده است، با استانداردهای یورو 4 منطبق بود. اما به طور کلی، هر فرآورده‌ای که بنزن آن از حد مجاز فراتر باشد، به عنوان یک عامل سرطان‌زا مطرح خواهد بود. ما صرفاً در سال 1392 نمونه‌هایی را از بازار مورد آزمون قرار دادیم که میزان بنزن در آنها در حد استاندارد بود.

در این میان برخی، نسبت به بنزین‌های وارداتی ایراداتی را وارد می‌دانند و این ادعا را مطرح می‌کنند که بنزین‌های وارداتی نیز فاقد استاندارد است؛ آیا در این زمینه آزمایش‌هایی صورت گرفته است؟

صرف‌نظر از اینکه بنزین وارداتی بوده یا داخلی، بررسی‌های ما نشان می‌دهد، بنزین‌ها اعم از داخلی یا وارداتی از نظر فاکتور بنزن و آروماتیک در حد استاندارد بود اما از نظر اکتان و فشار بخار، اختلافاتی با سطح استانداردها در نمونه‌ها وجود داشت که منتظر نتایج آزمون‌های بعدی هستیم.