فرصت دوباره

روابط ایران و اتحادیه اروپا همچون روابط ایران با بسیاری از دیگر کشورها طی سال‌های اخیر به‌ویژه با آغاز تحریم‌های ناعادلانه علیه ایران، فرازوفرودهای بسیاری را تجربه کرده است. اما توافق هسته‌ای و دستیابی به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک)، مسیر گفت‌وگوهای ایران و قاره سبز را نیز هموارتر کرد. روز دوشنبه 19 بهمن‌ماه بود که هلگا اشمید، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هیات همراه وارد ایران شدند تا بر اساس آنچه توافق شده بود استارت «گفت‌وگوهای سطح بالا» میان ایران و اروپا را بزنند. اشمید در بیش از یک سال گذشته یکی از طرفین مهم در مذاکرات ایران با گروه 1+5 بود و بسیاری او را با نقشی که در مذاکرات داشت می‌شناسند. اما این بار حضور اشمید در تهران و پیگیری گفت‌وگوهای سطح بالا، با هدف ارتقای روابط ایران و اروپا در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی و البته در فضای پسابرجام مدنظر است. او چندی قبل در رابطه با این سفر گفته بود که برای نزدیکی اروپا با ایران به تهران سفر خواهد کرد.
چند روز پس از سفر اشمید نیز وزیر خارجه ایران با هدف ادامه گفت‌وگوهای سطح بالا با مقامات اتحادیه اروپا راهی بروکسل شد و در این دیدار نوید آغاز یک همکاری همه‌جانبه بین ایران و اتحادیه اروپا در حوزه‌های مختلف مورد علاقه دو طرف را داد. همچنین قرار است این هیات‌ها هر شش ماه یک بار در تهران و بروکسل دیدارها را دنبال کنند و به موضوعات متنوعی در روابط دوجانبه و در زمینه‌هایی همچون تجارت، انرژی و مبارزه با مواد مخدر بپردازند. اما با توجه به مساله تروریسم در خاورمیانه و نگرانی اروپا از گسترش خطر تروریسم به سمت این قاره و همچنین بحران گسیل پناهجوها به کشورهای اروپایی، یکی از مهم‌ترین اهداف این گفت‌وگوها را راهکارهای مبارزه با تروریسم و بازگرداندن ثبات و امنیت به کشورهایی چون سوریه و عراق شامل می‌شود. همچنان که اشمید در تهران از آمادگی اتحادیه اروپا برای گسترش همکاری با جمهوری اسلامی ایران در جهت صلح و ثبات در منطقه خبر داد.
در واقع گفت‌وگوهای مداوم هسته‌ای طی دو سال گذشته که بسیاری از مقامات رده‌بالای اروپایی نیز در آن حضور داشتند و در نهایت نیز به حل و فصل یک بحران غیرضروری منجر شد به اروپا ثابت کرد که می‌تواند با ایران وارد گفت‌وگوهای جدی‌تر و جدای از فاز هسته‌ای شود. پیشتر اروپا روابط خوبی با کشورهای عربی منطقه یا ترکیه برقرار کرده بود که خروجی خوبی عایدش نشد لذا امروز کشورهای اروپایی به سمت ایران آمده‌اند تا از رهگذر رابطه با ایران و گفت‌وگوهای معین، راه‌حلی برای بحران‌هایی که به نوعی دو طرف را تحت تاثیر قرار داده، بیابند. البته چند ماه پیش و در سفری که فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ششم مرداد به تهران داشت، دو طرف از پیگیری گفت‌وگوهای سطح بالا خبر داده بودند؛ در آن دیدار محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه اعلام کرده بود که دور جدیدی از گفت‌وگوهای سطح بالا میان ایران و اتحادیه اروپا به زودی آغاز خواهد شد. به گفته رئیس دستگاه دیپلماسی این گفت‌وگوها در سطح معاونان وزارت امور خارجه و معاون خانم موگرینی شروع خواهد شد و به تدریج در سطح وزرا ادامه خواهد یافت.

باید توجه داشت که طی دهه‌های گذشته همواره اروپا یک شریک خوب و سنتی برای ایران بوده حال چه در زمینه تجارت کالاهای نفتی و غیرنفتی چه همکاری‌های صنعتی و چه انتقال تکنولوژی. البته سابقه گفت‌وگوهای ایران و اروپا به دهه 70 بازمی‌گردد که مذاکراتی با عنوان گفت‌وگوهای انتقادی میان طرفین انجام می‌گرفت اما با مطرح ‌شدن پرونده هسته‌ای ایران و تحریم‌هایی که علیه کشور اعمال شد، این گفت‌وگوها نیز به حاشیه رفت. خلاصه کلام که امروز فرصت دوباره‌ای برای پیگیری روابط تهران-بروکسل فراهم شده است و امید می‌رود که با دنبال کردن این گفت‌وگوها، ظرفیت‌های بالقوه‌ای که میان دو طرف وجود دارد به فعلیت تبدیل شود.