مضرتر از پول نفت

«به همان میزان که اتکای کشور به درآمدهای نفتی مضر است، از آن زیانبارتر، اتکای درآمد شهرداری‌ها به فروش تراکم است.» این جمله سخن صریح حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در نخستین اجلاس جهانی شوراها و شهرداران درباره تراکم‌فروشی در کشور است. وی در این مورد توضیح داد: «گاهی اوقات برای احداث یک بزرگراه، تونل و مترو از تراکم یا تغییر کاربری اراضی استفاده می‌شود و به تعبیری هم از لحاظ عمودی و هم از لحاظ افقی مشکلاتی برای شهر به وجود می‌آید. چه‌بسا برای احداث یک بوستان و تفرجگاه جدید درختانی با قدمت صدساله قطع می‌شوند و به خاطر یک نعمتی، نقمتی به‌وجود می‌آید. به همان میزان که اتکای کشور به درآمد نفتی مضر است از آن زیانبارتر، اتکای درآمد شهرداری‌ها به فروش تراکم است و برای این کار همان‌طور که باید بودجه کشور از درآمد نفتی جدا شود و درآمدهای نفتی در مسیر سرمایه‌گذاری‌های ماندگار در کشور هزینه شود از آن طرف هم باید منابع درآمد پایدار و سالمی برای اداره شهرها ایجاد شود.» اما این انتقادهای روحانی در چه شرایطی مطرح شده است؟ مگر میزان وابستگی شهرداری‌ها به درآمدهای ناشی از فروش تراکم چقدر است؟

27 خرداد‌ماه سال 93 اکبر ترکان، رئیس سازمان نظام مهندسی کشور در نشست خبری هفدهمین اجلاس هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان گفته بود: در یکی از جلسات که برخی از شهرداران استان‌ها نیز حضور داشتند اعلام شد 20 درصد درآمد آنها از محل ارائه خدمات و 80 درصد از محل تراکم و تخلف و جریمه کسب می‌شود. پس وقتی نان شهرداری‌ها از این راه است که تخلف زیاد شود و جریمه بگیرند چگونه می‌توان اصول شهرسازی را رعایت کرد؟ با گذشت حدود دو سال از آن زمان، هنوز هم به نظر می‌رسد این وضعیت پابرجاست. 24 فروردین‌ماه امسال پیروز حناچی، معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی در دومین همایش ملی شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان عنوان کرد: ۷۹ درصد بودجه کلانشهرها از فروش تراکم و فضای شهری تامین می شود و این وضع ناپایداری را در نظام مالی مدیریت شهرها به‌وجود آورده است. به واسطه همین سهم بالا هم بوده که مسوولان مختلف از درآمدهای ناشی از فروش تراکم مرتباً گلایه کرده‌اند. عباس آخوندی در قامت وزیر راه و شهرسازی در یکی از سخنان گلایه‌آمیزش گفته بود: تراکم‌فروشی موجب سوداگری در بازار مسکن می‌شود. وی 24 مهر‌ماه دو سال پیش در این مورد توضیح داده بود: سوداگری از اینجا شروع می‌شود که یک قطعه زمین با تراکم مجاز و کاربری مشخص ناگهان مجوز افزایش تراکم یا تغییر کاربری دریافت کند و به عبارتی شهرفروشی انجام گیرد، به عنوان مثال یک زمین با تراکم سه طبقه ناگهان 10 طبقه ساخته می‌شود یعنی یک ملک بدون هیچ ارزش افزوده‌ای با یک مجوز ارزش پیدا کند که این می‌تواند منشأ سوداگری باشد. وی تصریح کرده بود که انضباط شهری و جلوگیری از تراکم‌فروشی در حال انجام است و این بار نیز رئیس دولت یازدهم بود که از تراکم‌فروشی گلایه کرد.