فرهنگ در ستیز با سلامت

موضوع چندان تازه نیست. قد ایرانی‌ها کوتاه‌تر شده و این کوتاهی قد خود را در نسل جدید بیش از همیشه نشان داده است. اما اهمیت این داستان تکراری زمانی بیشتر می‌شود که وزیر بهداشت در مورد آن هشدار داده و گفته در آینده خطر کوتاه شدن قد ایرانی‌ها وجود دارد. اما سوال اول این است مشکل کجاست؟ کوتاهی قد ایرانی‌ها عاملی ژنتیک است یا غیرژنتیک؟

متخصصان معتقدند ژنتیک اولین عامل در تعیین قد افراد است اما آنچه موجب تغییر قد می‌شود، غیرژنتیک است. عوامل فرهنگی در این زمینه موثرند. مانند نوع تغذیه یا سبک زندگی افراد. به گفته متخصصان تغذیه هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد قد ایرانی‌ها به لحاظ ژنتیک تغییر کرده است اما شواهد بسیاری وجود دارد که می‌گوید تغذیه و عوامل فرهنگی در کاهش قد افراد موثر است.

سوال دیگر این است عوامل غیرژنتیک موثر بر کاهش قد کدام است؟ وزیر بهداشت در هشداری که هفته پیش به مردم داد موضوع را عنوان کرد. تغذیه نامناسب یک عامل مهم است و مهم‌ترین آن عدم مصرف شیر است و لبنیات. حذف این چند قلم کالا از سبد تغذیه خانوارها تاثیر سوئی بر سلامت افراد گذاشته است. به گواه آماری که سید‌حسن هاشمی عنوان کرد در حال حاضر از هر دو زن بالای 40 سال کشور و هر سه مرد بالای 40 سال کشور یکی پوکی استخوان شدید دارد که دلیل آن عدم مصرف شیر و لبنیات است که کاهش آنها در تراکم و توده استخوانی موثر است. همچنین وی گفته است در حال حاضر سالانه 50 هزار شکستگی رخ می‌دهد که 10 هزار نفر آنها به دلیل عوارض ناشی از شکستگی جان خود را از دست می‌دهند و مابقی نیز دچار معلولیت می‌شوند.

اما آنچه این هشدار را جدی‌تر می‌کند این است که به گفته هاشمی این آمار و ارقام بی‌تردید برای آینده جوانان امروز بیشتر خواهد بود. چون تغذیه و فرهنگ غذایی جوانان چندان سالم نیست.

سوال دیگر این است که چرا لبنیات از سبد تغذیه مردم حذف شده است؟ بسیاری می‌گویند دلیل آن اقتصادی است. قیمت شیر و لبنیات افزایش یافته و مردم قدرت خرید روزانه آن را ندارند. اما وزیر بهداشت در این مورد می‌گوید: «این حرف را قبول ندارم. مشکل ما در زمینه مصرف شیر مشکلی فرهنگی است. شما می‌دانید که چه میزان لوازم آرایش استفاده می‌شود و چقدر به لباس و پوشش اهمیت می‌دهند اما متاسفانه اسکلت بدنی یعنی استخوان که شیر و لبنیات نیز منشاء آن است، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. شما می‌بینید که مردم تا چه اندازه برای مباحث دیگر هزینه می‌کنند اما در مقابل به چهار ستون بدن خود اهمیت نمی‌دهند و متاسفانه اولین ماده‌ای که از سبد غذایی حذف می‌کنند، شیر است. این در حالی است که ممکن است برای خرید چیپس و پفک برای کودکان‌شان هزینه کنند اما توجهی به مصرف روزانه یک و نیم تا دو لیوان شیر ندارند.»

مروری کوتاه بر سرانه مصرف شیر در میان ایرانی‌ها در مقایسه با نوشابه‌های گازدار شاید به راحتی مهر تاییدی بر اظهارات هاشمی بگذارد. اگرچه نقد عملکرد دولت در زمینه توزیع شیر در مدارس و عملکرد صدا و سیما در مورد فرهنگ‌سازی در مورد مصرف صحیح لبنیات را هم فراموش نمی‌کند و گفته حتماً در این رابطه در دولت بحث خواهیم داشت.