سرمایه‌های ملی می‌روند

صنعت هواپیمایی ایران حتی اگر به لحاظ زیرساخت‌های توسعه‌ای و امکانات رشد کافی پیدا نکرده باشد، از لحاظ نیروی انسانی، صنعتی توسعه‌یافته است. امروز نیروهای انسانی تربیت‌شده در صنایع هواپیمایی کشور که چه در سیستم آموزش عالی و چه از طریق دوره‌های آموزشی تربیت می‌شوند، از مهارت‌ها و دانش فنی کافی برای ورود به این صنعت برخوردارند.

امروز ما از نیروی انسانی ماهری در حوزه هواپیمایی برخورداریم اما برنامه‌ریزی مناسبی برای توسعه صنعت هواپیمایی، آن‌طور که نیاز است، نداریم. کم نیستند دانش‌آموختگان رشته خلبانی که به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن را ساختار ضعیف مدیریتی می‌دانم، از کار بازمانده‌اند و شرکت‌های هواپیمایی توان جذب و استفاده از این نیروهای متخصص را ندارند.

بسیاری از افرادی که در دوره‌های خلبانی شرکت کرده و پس از آن با شرکت در امتحان اداره پرواز موفق به دریافت گواهینامه رسمی خود شده‌اند، به دلیل نبود کار در داخل جذب شرکت‌های خارجی می‌شوند. گواهینامه‌هایی که توسط اداره استاندارد سازمان هواپیمایی برای دانش‌آموختگان صادر می‌شوند، بین‌المللی است و این مدارک در اغلب کشورهای دنیا مورد قبول شرکت‌های هواپیمایی قرار دارد.

در حال حاضر کم نیستند دانش‌آموختگان رشته‌های مختلف خلبانی، مهندسی پرواز و مهندسی تعمیر و نگهداری که پس از دریافت گواهینامه‌های خود به دلیل نبود تقاضای همکاری برای آنها در داخل کشور، با حقوق‌های بالا جذب کشورهای عربی، استرالیا و برخی شرکت‌های هواپیمایی اروپایی می‌شوند. در میان این افراد هم بسیاری نیروی متخصص و نخبه وجود دارد که با همین روند از کشور خارج می‌شوند. اینها سرمایه‌های ما هستند.

در حال حاضر هیچ آمار رسمی‌ای از تعداد دانش‌آموختگان بیکار صنعت هواپیمایی کشور وجود ندارد اما تصور من بر آن است که تعداد آنها بیش از یک هزار نفر است که باید برای آنها فکری کرد.

همان‌طور که گفته شد، بخشی از ضعف این سیستم که منجر به بیکاری جمعی از دانش‌آموختگان خلبانی کشور شده، مربوط به مشکل مدیریتی و نبود برنامه‌ریزی مناسب در بخش هوایی است.

در این میان اما محدودیت ناوگان هوایی و عدم دسترسی به ناوگان جدید هم مزید بر علت شده تا بخشی از نیروهای دانش‌آموخته به دلیل نبود فضای کافی، از بازار کار باز بمانند. تحریم‌های اقتصادی نیز در سال‌های اخیر موجب شد بخشی از ناوگان هوایی موجود به دلیل مشکل تامین قطعات زمینگیر شوند که این مساله هم به نوبه خود توان شرکت‌های هواپیمایی برای استفاده از نیروهای انسانی موجود را کاهش داد.

امروز صنعت هواپیمایی ایران نیازمند افزایش ناوگان به حدود 400 فروند هواپیماست. هم‌اکنون حدود 220 فروند هواپیما در کشور موجود است که به این ترتیب باید حدود 280 فروند هواپیمای دیگر به این ناوگان اضافه شود. در این صورت است که می‌توان معضل بیکاری دانش‌آموختگان صنعت هوایی و هواپیمایی کشور را برطرف کرد. با افزایش ناوگان شرکت‌های هواپیمایی، میزان تقاضا برای استفاده از خلبانان افزایش می‌یابد.

در حال حاضر هواپیماهایی در کشور وجود دارند که نزدیک به 40 سال پرواز کرده‌اند. با برداشته شدن تحریم‌ها و امکان ورود قطعات، می‌توان هواپیماهایی را که عمر آنها کمتر است با استفاده از قطعات مورد نیاز تعمیر کرد و آنها را در سیستم هوایی مورد استفاده قرار داد. در عین حال می‌توان بخشی از ناوگان مورد نیاز را از طریق اجاره به شرط تملیک وارد کشور کرد و توسط شرکت‌های هواپیمایی به کار گرفت.

پس از برداشته شدن تحریم‌ها، این اقدامات می‌تواند موجب شود تا آمار خلبانان بیکار به حداقل ممکن کاهش پیدا کند. اما همه اینها در عین حال به مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی درست شرکت‌های هواپیمایی نیز بستگی دارد. ما شرکت‌هایی داریم که تا چند سال قبل حدود 35 فروند هواپیما داشتند اما به دلیل برخی ناکارآمدی‌های مدیریتی تعداد ناوگان آنها طی چند سال به حدود 9 فروند رسیده که به همان میزان هم نیاز آنها به استفاده از نیروی انسانی تحت‌الشعاع قرار گرفته است.