ناسزاگرام

«به تو چه ربطی داره که من از خانم ... انتقاد می‌کنم یا نه؟ خودش بخواد زبون داره جواب می‌ده. شما لطفاً خفه»، «...‌زیادی نخور. بیا دایرکت»، «تو باید فهم داشته باشی که نداری. حتماً تو ... زندگی کردی». اینها تنها بخشی از خط و نشان‌ها و ناسزاگویی‌های غیرقابل بازگوی مردم ایران در اینستاگرام است که بیشتر در صفحات پرطرفدار مانند صفحات ورزشکاران شناخته‌شده، هنرمندان محبوب و سیاستمداران مشهور دیده می‌شود. معمولاً در سایر شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک نیز وضعیت بهتر از اینستاگرام نیست. گاهی سرک کشیدن به شبکه‌های اجتماعی و خواندن ناسزاگویی برخی افراد در این فضای در حال گسترش، شوکه‌کننده است. بسیاری از این ناسزاها با استفاده از نقطه‌چین به جای بعضی از کلمات‌شان هم قابل انتشار نیستند. دیدن اینکه حتی افرادی با صفحه‌های پروفایل معمولی که آنها را به عنوان اعضای بهنجارِ جامعه نشان می‌دهد، در بعضی صفحات با رکیک‌ترین الفاظ به ناسزاگویی مشغول می‌شوند و به جای اظهار نظر اظهار فحش می‌کنند، این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که آیا رسانه‌های جدید بستری گسترده برای بروز و ظهور فحاشی فراهم کرده‌اند یا فحاشی و خشم به دلیل مسائل اجتماعی دیگری در فضای واقعی هم رو به گسترش است؟
چرا شبکه‌های اجتماعی که یکی از اهداف خود را دوست‌یابی، گسترش دایره دوستان مجازی و نزدیک‌تر شدن مردم جهان به یکدیگر اعلام می‌کنند، گاه به عرصه چنان فحاشی‌هایی تبدیل می‌شوند که موجب تعجب می‌شوند. برخی کاربران با پراکندن خشم، نفرت و بی‌اعتمادی در این فضا دیگران را به سوی بِلاک یا ریپورت کردن‌شان سوق می‌دهند و بسیاری از چهره‌های مشهورتر را وادار می‌کنند در قسمت مربوط به پروفایل خود دنبال‌کنندگان صفحه‌شان را به رعایت احترام تشویق یا به بلاک شدن تهدید کنند. یک روز یک فوتبالیست مشهور آماج حملات کاربران می‌شود و روز دیگر هنرپیشه‌ای با انتشار یک توصیه اخلاقی یا اجتماعی در معرض ناسزاگویی‌های گسترده قرار می‌گیرد.
در این میان البته بسیاری از کاربران ایرانی هم در چارچوب رعایت اخلاق اجتماعی رفتار می‌کنند، اما اینکه بخشی از ایرانیان به بهانه‌های مختلف و گاه بی‌هیچ بهانه‌ای در رسانه‌های جدید به ناسزاگویی گسترده روی می‌آورند ناشی از چیست؟ گاهی یک چهره مطرح با یک اشتباه ساده املایی یا حتی فقط به بهانه اینکه به یک مساله سیاسی یا اجتماعی واکنشی که گروهی از مردم می‌خواسته‌اند نشان نداده، چنان مورد ناسزا قرار می‌گیرد که ترجیح می‌دهد برای در‌امان ماندن از ترکش‌های خشم لجام‌گسیخته مردم، صفحه خود را در آن شبکه اجتماعی به طور موقت یا برای همیشه غیرفعال کند.
گاهی نظرات خشم‌آلود برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی زیر خبر یا نظری منتشر می‌شود که آن را نپسندیده‌اند و نارضایتی خود را با خشم از طریق ناسزاگویی ابراز می‌کنند. اما چرا این افراد نظرات خود را با آرامش و دور از هیجان مطرح نمی‌کنند؟ آیا فقدان بسترهای مناسب برای گفت‌وگو و ضعف در آموزش مهارت‌های لازم برای تبادل نظر به ضعف در مهارت‌های ارتباطی و ناتوانی در بیان دیدگاه منجر شده و افرادی که نیاموخته‌اند چگونه از نظرات خود دفاع کنند به جای استدلال به ناسزا روی می‌آورند و به جای تبادل نظر دچار سوء‌تفاهم می‌شوند؟ اساساً چرا عده‌ای از مردم چه در فضای مجازی و چه در فضای واقعی، به جای تشریح عقایدشان به صورت منطقی و محترمانه، ناسزاگویی را برمی‌گزینند؟ آیا برای تقویت اخلاق اجتماعی در مردم و تشویق آنها به رعایت احترام و بروز رفتارهای بهنجارتر در فضای مجازی راهی وجود دارد؟