روابط نه‌چندان عمومی

با وجود تلاش‌های بسیار برای اصلاح جایگاه و عملکرد روابط عمومی‌ها در کشور، به نظر می‌رسد مشکلات این حرفه همچنان لجوجانه و سرسخت در جای خود باقی مانده است. هنوز هم انتصاب مدیران روابط عمومی‌ها تابعی از نظر و سلیقه مدیران ارشد سازمان‌ها و بی‌توجه به تخصص و دانش و کارآمدی آنها صورت می‌گیرد. نیروهای روابط عمومی نیز کمتر بر مبنای اصول حرفه‌ای انتخاب می‌شوند و غالباً با اهداف و کارکرد و اصول حرفه خود ناآشنا هستند. واحدهای روابط عمومی بسیاری از سازمان‌ها و موسسات با رکود و رخوت و ناکارآمدی دست به گریبانند. مطبوعات و خبرگزاری‌ها هنوز به زبان مشترکی با روابط عمومی نرسیده‌اند. گاهی فضای خصومت و تعارض چنان بر این رابطه حاکم است که اصول اخلاق حرفه‌ای زیر پا گذاشته می‌شود. یا روابط عمومی برای جلب حمایت رسانه به راهکارهای غیرحرفه‌ای روی می‌آورد یا رسانه از سلاح برنده خبر برای اعمال فشار بر سازمان و گرفتن مزایای بیشتر بهره می‌برد. گاهی هم هردو از یکدیگر قطع امید می‌کنند. دانش‌آموختگان روابط عمومی بازار کار حرفه‌ای مشخصی ندارند چرا که روابط عمومی‌ها در گزینش و استخدام نیرو کمتر به تخصص و مهارت توجه می‌کنند. چشم‌انداز روشنی هم پیش روی دانشجویان این رشته نیست. تشکل‌ها و مجامع حرفه‌ای نیز جسته و گریخته تلاش می‌کنند برای ارتقای جایگاه روابط عمومی گامی بردارند اما مشکلات آنقدر عمیق است که کمتر راه به جایی می‌برند.
این بیماری فراگیر زمانی تصویر وخیم‌تری پیدا می‌کند که می‌بینیم مردم از عملکرد سازمان‌ها ناراضی‌اند اما روابط عمومی که باید مدافع حقوق آنان در درون سازمان باشد تنها چشم به دست و دهان مدیران دوخته و از تعامل و مفاهمه با مخاطبان و مشتریان -یعنی مهم‌ترین کارکرد خود- غافل مانده است.
در کنار این همه، پژوهش‌هایی که به آسیب‌شناسی روابط عمومی در کشور پرداخته‌اند، اندک‌اند. ناامیدکننده‌تر آنکه نتایج این پژوهش‌ها کمتر جدی گرفته می‌شود و به تدوین راهکارهای علمی و اصلاح سیاست‌های نادرست منتهی نمی‌شود. یافته‌های اغلب این مطالعات نشان می‌دهد روابط عمومی‌ها در ایران بیشتر با الگوی تبلیغی سازگارند و اطلاع‌یابی از نیازها و خواست‌های مشتریان و محیط و نیز کارکرد اطلاع‌رسانی در آنها اغلب مغفول واقع می‌شود.
رویدادهایی که منشاء تحولات چشمگیر در جهان شده‌اند هر یک روزی را به نام خود ثبت کرده‌اند تا در آن روز صاحبان اندیشه و استادان فن با یادآوری این تحولات به بحث و گفت‌وگو در مورد موضوعات مختلف بنشینند و با سیاستگذاری‌های درست، نقشه راه ایده‌آلی برای آینده این حوزه‌ها طراحی کنند. 17 می مصادف با 27 اردیبهشت‌ماه هر سال نیز به نام روز جهانی ارتباطات و جامعه اطلاعاتی نامگذاری شده است تا مجالی برای کاوش و بحث و گفت‌وگو در مورد ارتباطات و اطلاعات در مجامع حرفه‌ای و علمی جهان باشد.
در ایران اما، به همت گروهی از استادان و صاحب‌نظران حوزه ارتباطات این روز به نام روز ارتباطات و روابط عمومی تغییر نام داد تا شاید برای حرفه‌ای که سال‌هاست به مدد دکتر حمید نطقی در کشور راه‌اندازی شده اما هنوز به جایگاه ایده‌آل خود نرسیده است، فرصت مغتنمی برای بازنگری و آسیب‌شناسی فراهم شود. پرونده پیش رو به بهانه این روز می‌کوشد بخشی از کاستی‌های حرفه روابط عمومی در کشور را بررسی کند.