تاریخ انتشار:
از «غلامرضا آگاه» تا «ویلیام وایت هورس»
رفسنجان ایالات متحده
شاید «غلامرضا آگاه» و «ویلیام وایت هورس» هیچ‌گاه نه یکدیگر را دیده باشند نه نام هم را شنیده باشند، اما هر دو را می‌توان در یک چیز مشترک دانست؛ اولی پدر صنعت پسته در ایران است و آن یکی بنیانگذار باغات پسته در ایالات متحده آمریکا.
شاید «غلامرضا آگاه» و «ویلیام وایت هورس» هیچ‌گاه نه یکدیگر را دیده باشند نه نام هم را شنیده باشند، اما هر دو را می‌توان در یک چیز مشترک دانست؛ اولی پدر صنعت پسته در ایران است و آن یکی بنیانگذار باغات پسته در ایالات متحده آمریکا.
غلامرضا آگاه، یزدی‌الاصل بود. شش فرزند داشت که به جز دو نفر از آنها هیچ یک راه پدر را نرفت. معروف‌ترین آنها، مرحوم «منوچهر آگاه» از اقتصاددانان بنام ایران است که سال پیش درگذشت. غلامرضا آگاه کسی است که بنیان مزارع و باغات پسته در رفسنجان را بنا نهاد. او برای این کار، به سرمایه بالایی نیاز داشت که آن را نیز از محل جذب منابع مالی اهالی متمول یزد به کار گرفت و به این ترتیب، پایه‌های کسب و کار ثروت را در ناحیه رفسنجان مستقر کرد.
جنگ جهانی دوم، فرصت مناسبی برای غلامرضا آگاه بود تا پسته ایران را به جهان معرفی کند. او مغز پسته را به نام «جیره کماندو» همزمان به ارتش متفقین و آلمان فروخت و به این ترتیب زمینه فروش محصول باغات پسته رفسنجان به کشورهای اروپایی و آمریکا را فراهم کرد. او تنها به معرفی محصولات خود بسنده نکرد. هنگامی که «نیل آرمسترانگ» نخستین فضانورد جهان که پا به ماه گذاشت، به ایران آمد، هدیه ویژه‌ای به او داد و آن چیزی نبود جز پسته ایرانی که از باغات رفسنجان به عمل آمده بود. فضانورد آمریکایی نیز در مدح پسته ایرانی، یادداشت تاریخی نوشت و آن را به غلامرضا آگاه تقدیم کرد. بعدها به همت او بود که پسته ایران به بازار نیویورک و به دنبال آن اکثر نقاط کشور ایالات متحده آمریکا صادر شد و تا به امروز نیز این صادرات ادامه دارد. اما از «ویلیام وایت هورس» هم باید به عنوان بنیانگذار صنعت پسته در ایالات متحده آمریکا نام برد. او نخستین کسی بود که درصدد تولید پسته در آمریکا برآمد. بر اساس آنچه در منابع خبری و برخی اطلاعات که در سطح اینترنت آمده، «وایت هورس» برای کشت پسته در آمریکا به کشورهای ایران، افغانستان و ترکمنستان سفر کرد و بیش از 110 رقم پسته را از این مناطق با خود به آمریکا برد و در منطقه‌ای که از نظر ارتفاع و آب و هوا مشابه ایران است، پرورش داد. منطقه هدف وایت هورس در ایالات متحده، بخشی از ایالت کالیفرنیا بود که امروز بیش از 98 درصد پسته تولیدی آمریکا از مزارع و باغات این منطقه به دست می‌آید.
رفسنجان آمریکا
نقطه اشتراک «غلامرضا آگاه» یزدی‌الاصل و «ویلیام وایت هورس» آمریکایی، در یک چیز بود. هر دو آنها پسته را محصولی با‌ارزش و درآمدزا یافته بودند که می‌توانست خاستگاه آن را به رشد و توسعه برساند. این اتفاق، سال‌ها پس از مرگ هر دو بنیانگذار صنعت پسته در ایران و آمریکا و با گذشت چند دهه از ترویج و توسعه صنعت و تجارت پسته در این دو کشور افتاد و امروز درآمد ارزی که پسته برای متولیان ایرانی و آمریکایی به بار آورده است، دم از میلیاردها دلار می‌زند که کمتر محصول کشاورزی تاکنون توانسته به آن دست پیدا کند. اما توسعه صنعت پسته در دو کشور پسته‌خیز جهان امروز قابل مقایسه نیست. اگر در دوره «غلامرضا آگاه»، او بود که «نیل آرمسترانگ» آمریکایی را با پسته شگفت‌زده کرد، امروز ورق برگشته است و این کشاورزان و پسته‌کاران کالیفرنیایی هستند که با توسعه این صنعت، حرف نخست را در جهان پسته می‌زنند.
گزارش‌های «کمیته اجرایی پردازش پسته» در آمریکا، نشان می‌دهد فاصله میزان سطح زیر‌کشت باغات و تولید پسته در ایالت کالیفرنیا با رقیب این ایالت، یعنی استان کرمان، چشمگیر است. بر اساس آمارهای این موسسه، طی سال 2012 میلادی مجموع تولید پسته از مزارع ایالت کالیفرنیا حدود یک میلیون و 200 هزار تن بوده است. در این میان، سهم منطقه «kern» که ناحیه‌ای در قلب ایالت کالیفرنیاست، از کل تولید پسته در ایالت پسته‌خیز آمریکا، قابل ملاحظه بوده به گونه‌ای که حدود نیمی از تولید پسته کالیفرنیا از این بخش تامین می‌شود. می‌توان گفت، شهرستان «کرن»، رفسنجان ایالات متحده آمریکاست. اما وضعیت رقیب کالیفرنیا، یعنی استان کرمان، در تولید پسته چگونه است؟ با مراجعه به سایت انجمن پسته ایران، تا حدودی این وضعیت روشن می‌شود. بر اساس آمار و اطلاعاتی که این انجمن به دست آورده، سطح زیر کشت بارور پسته در استان کرمان به میزان 200 هزار هکتار است که از این میزان وسعت باغات و مزارع فعال، تولیدی به میزان 107 هزار تن پسته برای سال جاری پیش‌بینی می‌شود. رقمی که با آنچه در کالیفرنیا به دست می‌آید به هیچ وجه قابل مقایسه نیست و استان پسته‌خیز ایران با قدمتی به مراتب دیرینه‌تر از مزارع کالیفرنیا، امروز تنها می‌تواند 10 درصد آنچه در ایالت پسته‌خیز آمریکا تولید می‌شود، به بار آورد.
رهبری بازار پسته جهان، حالا دیگر می‌رود که به طور کامل از دست پسته‌کاران کرمانی و یزدی و خراسانی خارج شود. این در حالی است که پسته‌کاران ترکیه نیز خود را برای کسب مقام اول در صنعت پسته جهان آماده می‌کنند. آنها سدهایی به روی رود فرات بسته‌اند که باغات پسته این منطقه را سیراب می‌کند. شاید تا چند سال آینده، پسته رفسنجان هم مانند «غلامرضا آگاه» نام‌‌اش به تاریخ بپیوندد.
غلامرضا آگاه، یزدی‌الاصل بود. شش فرزند داشت که به جز دو نفر از آنها هیچ یک راه پدر را نرفت. معروف‌ترین آنها، مرحوم «منوچهر آگاه» از اقتصاددانان بنام ایران است که سال پیش درگذشت. غلامرضا آگاه کسی است که بنیان مزارع و باغات پسته در رفسنجان را بنا نهاد. او برای این کار، به سرمایه بالایی نیاز داشت که آن را نیز از محل جذب منابع مالی اهالی متمول یزد به کار گرفت و به این ترتیب، پایه‌های کسب و کار ثروت را در ناحیه رفسنجان مستقر کرد.
جنگ جهانی دوم، فرصت مناسبی برای غلامرضا آگاه بود تا پسته ایران را به جهان معرفی کند. او مغز پسته را به نام «جیره کماندو» همزمان به ارتش متفقین و آلمان فروخت و به این ترتیب زمینه فروش محصول باغات پسته رفسنجان به کشورهای اروپایی و آمریکا را فراهم کرد. او تنها به معرفی محصولات خود بسنده نکرد. هنگامی که «نیل آرمسترانگ» نخستین فضانورد جهان که پا به ماه گذاشت، به ایران آمد، هدیه ویژه‌ای به او داد و آن چیزی نبود جز پسته ایرانی که از باغات رفسنجان به عمل آمده بود. فضانورد آمریکایی نیز در مدح پسته ایرانی، یادداشت تاریخی نوشت و آن را به غلامرضا آگاه تقدیم کرد. بعدها به همت او بود که پسته ایران به بازار نیویورک و به دنبال آن اکثر نقاط کشور ایالات متحده آمریکا صادر شد و تا به امروز نیز این صادرات ادامه دارد. اما از «ویلیام وایت هورس» هم باید به عنوان بنیانگذار صنعت پسته در ایالات متحده آمریکا نام برد. او نخستین کسی بود که درصدد تولید پسته در آمریکا برآمد. بر اساس آنچه در منابع خبری و برخی اطلاعات که در سطح اینترنت آمده، «وایت هورس» برای کشت پسته در آمریکا به کشورهای ایران، افغانستان و ترکمنستان سفر کرد و بیش از 110 رقم پسته را از این مناطق با خود به آمریکا برد و در منطقه‌ای که از نظر ارتفاع و آب و هوا مشابه ایران است، پرورش داد. منطقه هدف وایت هورس در ایالات متحده، بخشی از ایالت کالیفرنیا بود که امروز بیش از 98 درصد پسته تولیدی آمریکا از مزارع و باغات این منطقه به دست می‌آید.
رفسنجان آمریکا
نقطه اشتراک «غلامرضا آگاه» یزدی‌الاصل و «ویلیام وایت هورس» آمریکایی، در یک چیز بود. هر دو آنها پسته را محصولی با‌ارزش و درآمدزا یافته بودند که می‌توانست خاستگاه آن را به رشد و توسعه برساند. این اتفاق، سال‌ها پس از مرگ هر دو بنیانگذار صنعت پسته در ایران و آمریکا و با گذشت چند دهه از ترویج و توسعه صنعت و تجارت پسته در این دو کشور افتاد و امروز درآمد ارزی که پسته برای متولیان ایرانی و آمریکایی به بار آورده است، دم از میلیاردها دلار می‌زند که کمتر محصول کشاورزی تاکنون توانسته به آن دست پیدا کند. اما توسعه صنعت پسته در دو کشور پسته‌خیز جهان امروز قابل مقایسه نیست. اگر در دوره «غلامرضا آگاه»، او بود که «نیل آرمسترانگ» آمریکایی را با پسته شگفت‌زده کرد، امروز ورق برگشته است و این کشاورزان و پسته‌کاران کالیفرنیایی هستند که با توسعه این صنعت، حرف نخست را در جهان پسته می‌زنند.
گزارش‌های «کمیته اجرایی پردازش پسته» در آمریکا، نشان می‌دهد فاصله میزان سطح زیر‌کشت باغات و تولید پسته در ایالت کالیفرنیا با رقیب این ایالت، یعنی استان کرمان، چشمگیر است. بر اساس آمارهای این موسسه، طی سال 2012 میلادی مجموع تولید پسته از مزارع ایالت کالیفرنیا حدود یک میلیون و 200 هزار تن بوده است. در این میان، سهم منطقه «kern» که ناحیه‌ای در قلب ایالت کالیفرنیاست، از کل تولید پسته در ایالت پسته‌خیز آمریکا، قابل ملاحظه بوده به گونه‌ای که حدود نیمی از تولید پسته کالیفرنیا از این بخش تامین می‌شود. می‌توان گفت، شهرستان «کرن»، رفسنجان ایالات متحده آمریکاست. اما وضعیت رقیب کالیفرنیا، یعنی استان کرمان، در تولید پسته چگونه است؟ با مراجعه به سایت انجمن پسته ایران، تا حدودی این وضعیت روشن می‌شود. بر اساس آمار و اطلاعاتی که این انجمن به دست آورده، سطح زیر کشت بارور پسته در استان کرمان به میزان 200 هزار هکتار است که از این میزان وسعت باغات و مزارع فعال، تولیدی به میزان 107 هزار تن پسته برای سال جاری پیش‌بینی می‌شود. رقمی که با آنچه در کالیفرنیا به دست می‌آید به هیچ وجه قابل مقایسه نیست و استان پسته‌خیز ایران با قدمتی به مراتب دیرینه‌تر از مزارع کالیفرنیا، امروز تنها می‌تواند 10 درصد آنچه در ایالت پسته‌خیز آمریکا تولید می‌شود، به بار آورد.
رهبری بازار پسته جهان، حالا دیگر می‌رود که به طور کامل از دست پسته‌کاران کرمانی و یزدی و خراسانی خارج شود. این در حالی است که پسته‌کاران ترکیه نیز خود را برای کسب مقام اول در صنعت پسته جهان آماده می‌کنند. آنها سدهایی به روی رود فرات بسته‌اند که باغات پسته این منطقه را سیراب می‌کند. شاید تا چند سال آینده، پسته رفسنجان هم مانند «غلامرضا آگاه» نام‌‌اش به تاریخ بپیوندد.
دیدگاه تان را بنویسید