چای: کاهش تولید در هند، افزایش تقاضا در پاکستان

بازار چای، این نوشیدنی تلخ اما خوشمزه این روزها با نوسان نسبی همراه است. در چند ماه گذشته عواملی مانند خشکسالی در مناطق مهم کشت چای از جمله آسام هندوستان و افزایش تقاضای روز‌افزون برخی کشورها مانند پاکستان در نوسانات قیمت جهانی این محصول تاثیر بسزایی گذاشته و موجب افزایش قیمت‌ها شده است اما پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در بلند‌مدت به علت افزایش تولید برخی کشورها قیمت‌ها کاهش پیدا کرده و به تعادل خواهند رسید.  در سال اخیر نرخ تولید چای افزایش چشمگیری داشته و در این میان دو کشور سریلانکا و کنیا نقش کلیدی دارند. این دو کشور از بزرگ‌ترین صادرکنندگان چای جهان هستند که در سال اخیر با رشد تولیدی در حدود 13 و 18 درصد روبه‌رو بوده‌اند. در این میان امسال آرژانتین و اوگاندا نیز توجه همگان را با نرخ رشد ناگهانی در حدود 5 /23 و 6 /16درصد جلب کرده‌اند.  کل تولید چای در سال 2011 برابر با 2 /4 میلیون تن بوده است و چین برای چندمین بار متوالی بزرگ‌ترین تولید‌کننده چای با تولیدی بالغ بر 5 /1 میلیون تن 33 درصد کل تولید جهانی را به خود اختصاص داد. در مقام دوم تولید چای جهان هندوستان با تولید 980 هزار تن در سال قرار دارد. بازبینی بازار جهانی چای بیانگر یک گسترش اولیه در بازار تقاضاست که در ماه‌های اخیر منجر به افزایش چشمگیر قیمت‌ها شده است. این افزایش قیمت چای منجر به افزایش 2 /2 درصدی در درآمدهای صادراتی در عرصه جهانی شده است. این امر تاثیر چشمگیری بر درآمدهای روستایی و امنیت غذایی خانواده در کشورهای تولیدکننده چای گذاشته است.

کنیا در سال اخیر درآمدی بالغ بر 36 درصد کل صادرات کشاورزی را از صادرات چای به دست آورده و سریلانکا نیز 62 درصد از سود صادرات کشاورزی خود را مدیون این محصول است. این ارقام در کشورهایی با تولید کمتر هم چشمگیرند به عنوان مثال اندونزی با وجود مصرف بالای داخلی که سهم عمده‌ای از تولید را داراست در سال گذشته سود 178 میلیون دلاری از صادرات چای به‌دست آورده است. همچنین تانزانیا از صادرات چای درآمدی بالغ بر 48 میلیون دلار در یک سال داشته است. آمار‌های تولید چای در هند نشان می‌دهد که با بروز خشکسالی تولید چای در این کشور کاهش پیدا کرده است؛ و این کاهش تولید دومین تولید‌کننده چای جهان یکی از دلایل افزایش قیمت چای از حدود 36 /0 تا 72 /0دلار در هر کیلوگرم بوده است. هند یکی از بزرگ‌ترین صادر‌کنندگان چای است و بازار چای پاکستان یکی از مهم‌ترین مقصدهای بازار هند است. در حال حاضر تقاضای بازار پاکستان افزایش یافته به گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود مقدار صادرات نسبت به حال حاضر دو برابر شود که این خود امری است که باعث افزایش قیمت چای از طرف هندوستان می‌شود. شرایط آب و هوایی خشک در هند و به خصوص ناحیه آسام منجر به کاهش تولید چای تا 100 میلیون کیلوگرم نسبت به گذشته شده است و این مساله نیز موجب افزایش قیمت چای در هند شده است. ناحیه آسام تامین‌کننده 51 درصد محصولات چای هندوستان و همچنین 13 درصد کل محصول چای در جهان است؛ و کمبود بارندگی در ماه‌های اخیر منجر به کاهش تولید محصول در این کشور شده است. با توجه به خشکی آب و هوای کشور‌های بزرگ تولید‌کننده چای از جمله سریلانکا، کنیا و هند که باعث کاهش تولید شده است به نظر می‌رسد قیمت چای در سال 2012 به سیر صعودی خود به صورت نسبی ادامه داده و روندی رو به رشد در پیش گیرد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال 2021 برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای اجرا شود که منجر به تعادل بین بازار عرضه و تقاضا شود. این سطح تعادل در صورت عدم واکنش بازار عرضه به افزایش قیمت‌های اخیر قیمتی در حدود 75 /2 دلار برای هر کیلوگرم چای را رقم خواهد زد. این در حالی است که اگر واکنش شدید به افزایش قیمت‌های اخیر صورت گیرد منجر به افزایش 5 درصدی در تولید خواهد بود و نتایج پیش‌بینی را تغییر خواهد داد و در چنین شرایطی قیمت خالص چای 17 درصد نسبت به قیمت پایه یعنی 54 /2 دلار برای هر کیلوگرم چای کمتر خواهد بود و اگر واکنش به قیمت‌های اخیر شدیدتر باشد، می‌توان گفت که افزایش 10 درصدی در تولید نسبت به پایه را خواهیم داشت که این امر به کاهش 38‌درصدی قیمت‌ها کمک خواهد کرد. از جمله کشورهایی که در سال‌های اخیر بیشترین مصرف سرانه را دارا بودند می‌توان به عربستان با بالاترین مصرف سرانه چای در جهان با آماری در حدود 5 /6 کیلوگرم برای هر نفر در سال، مراکش، ایرلند، ترکیه، کویت، قطر، سوریه، روسیه، ژاپن، انگلیس و ایران با مصرفی در حدود 5 /1 کیلوگرم برای هر نفر در سال اشاره کرد. خاورمیانه و شمال آفریقا به علت ریشه‌های فرهنگی که در بین مردم خود دارند از جمله قطب‌های بزرگ مصرف چای هستند.

مزایده چای کلمبو

اولین مزایده چای کلمبو در سال 1883 وقتی که صنعت چای سریلانکا 16 ساله بود برگزار شد. در حال حاضر مزایده چای کلمبو وارد سده دوم فعالیت‌های خود شده است و این مزایده‌ها که با حضور 200 شرکت رقابت‌کننده که از اصلی‌ترین تولیدکنندگان چای در جهان هستند رتبه اول مزایده چای در عرصه جهانی را داراست. تقریباً 95 درصد تولیدات چای سریلانکا در این مزایده خرید و فروش می‌شود و مقدار پیشنهادی چای در این مزایده از 4 میلیون کیلوگرم تا 8 میلیون کیلوگرم است. این مزایده به صورت هفتگی توسط صنف تجار کلمبو با حمایت اتاق بازرگانی این کشور برگزار می‌شود. میزان عرضه در بیست و چهارمین مزایده سال 2012 که در تاریخ 19 و 20 ژوئن برگزار شد 334 /7تن بود که با میانگین قیمت 386 سنت در هر کیلوگرم داد و ستد شد.